برنامه مشترک دویچه وله و شبکه WDR برای پناهجویان

«من به این که یک پناهنده هستم، افتخار می‌کنم». این جمله لیلا حمیدی یک پناهنده افغان است که حالا در آلمان صاحب یک شرکت مشاورتی برای مشهورترین مدل‌های اروپایی شده است.

لیلا حمیدی در کنار غلام‌حسین عقیل در برنامه "تاک فور یو" درتلویزیون غرب آلمان (WDR) در شهر کلن شرکت جست و در مورد مهاجرت و نحوه زندگی یک پناهنده در آلمان صحبت کرد.

این برنامه جدید میزگردی است که امکان گفت‌وگو میان مهاجران تازه وارد، پناهندگان و هرازگاهی مقامات آلمان فراهم می‌کند تا در مورد مسائل مربوط به مهاجران به بحث بپردازند. این برنامه قرار است هرماه یک بار روزهای سه شنبه به مدت یک ساعت به صورت زنده در صفحه فیسبوک WDR for you به زبان‌های فارسی، دری و آلمانی منتشر شود.

از آمدن به آلمان راضی هستید؟

گروهی از تصویربرداران، عوامل فنی و کارگردانان برنامه از ساعت ۱۲ بعد از ظهر در استودیوی تلویزیون کارشان را برای ثبت برنامه آغاز کردند. وصلت حسرت نظیمی که این برنامه را گردانندگی می‌کند، ساعت دو بعدازظهر به محل رسید و با ایزابل شایانی مسئول برنامه "وی دی ار فور یو" در مورد برنامه گفت‌وگو کرد.

پس از چند ساعت کار فشرده سرانجام ساعت پنج عصر اولین برنامه به صورت زنده آغاز شد. موضوع برنامه روی این موضوع بود که آیا مهاجران تازه وارد و پناهندگان از آمدن به آلمان راضی هستند؟ در طول این برنامه شمار بینندگان هرلحظه بیشتر می شد و مخاطبان نظرهای بیشتری می‌نوشتند.

غلام حسین که در کابل معلم ریاضی و مترجم بوده در پاسخ به اولین پرسش گفت: «هدفم مشخصا آمدن به آلمان نبود، بلکه رفتن به جایی بود که حقوق انسانی‌ام محفوظ باشد». او حالا به این باور است که در آلمان به عنوان یک انسان با وی برخورد می‌شود. هرچند کاملا از وضعیت فعلی پناهجویان افغان در آلمان راضی به نظر نمی‌رسد، اما از آمدن به آلمان نیز پشیمان نیست.

در حالی که رضوان محمدی که از افغانستان و از طریق اسکایپ به این برنامه وصل شده بود، از اینکه از آلمان داوطلبانه به افغانستان برگشته است خوشحال بود. رضوان که یک ورزشکار افغان است که به آلمان پناهنده شده بود، اما وضعیت پناهجویی را در آلمان تحمل نکرد و دوباره به افغانستان بازگشت. او در این برنامه گفت: «من نمی‌توانستم در آلمان به خواسته‌هایی که داشتم برسم. این باعث شد که دوباره به کشورم برگردم. اینجا وضعیت اقتصادی و زندگی‌مان خوب است؛ اما متاسفانه امنیت خوب نیست و مجبور هستیم که وضع را در کشورمان تحمل کنیم».

وی از آینده نامعلومش در آلمان و محدودیت‌های قانونی "روزافزون" سخن گفت که برای پناهجویان در اروپا وضع می‌شود. مسئله ای که مسعود باقریان پناهنده ایرانی مقیم آلمان نیز در این زمینه بحث کرد. وی ۱۵ سال است که به آلمان آمده و به این باور است که ۱۰ سال اول زندگی اش به حدر رفته است. او در ادامه گفت: «در ایران مشکلات دیگری داشتیم و اینجا مشکلات دیگری. مثلا محدودیت‌های گشت و گذار و کار که پناهجویان با آنها روبرو هستند». علاوه براین، مسائل دیگری هم از جمله محدودیت بهره‌مندی گروه هایی مشخص از پناهجویان از خدمات ادغام اجتماعی وکلاس‌های زبان در آلمان نیز از سوی مخاطبان و اشتراک کنندگان در این برنامه مطرح شد.

بیتا کرمانی، دکتر روانشناس در آلمان نیز پناهنده ایرانی بود که در این برنامه شرکت کرده بود. وی نیز به رشد ناامیدی در میان پناهجویان در اروپا اشاره کرد و گفت: «پناهجویان در مسیر مهاجرت آسیب‌های روانی زیادی می‌بینند. آنهایی که اینجا رسیده‌اند از این خوشحال‌اند که از این سفر پر خطر زنده عبور کرده‌اند. ناامیدی از مرزهای ترکیه برای پناهجویان شروع می‌شود و اینجا در آلمان هم محدودیت‌ها باعث سرخوردگی بیشتر آنان می گردد».

ایزابل شایانی مسئول برنامه "وی دی ار فور یو" به این باور است که این برنامه می‌تواند مشکلات پناهجویان را به گوش مسئولان ذیربط در آلمان برساند: «ما فردا از طریق برنامه "وی دی ار فور یو" با اداره امور مهاجرت و پناهندگان در شهر مونستر یک ملاقات داریم و به صورت مستقیم گروهی از پناهجویان را با مقامات مربوط وارد گفت‌وگو می‌کنیم. پناهجویان می توانند مشکلات‌شان را در آنجا مطرح کنند».وی تاکید کرد که مخاطبان برنامه میزگرد جدید این رسانه پناهجویانی هستند که به آلمان رسیده‌اند و به دنبال دستیابی به کار هستند تا بتوانند در جامعه این کشور زودتر و بهتر ادغام شوند.

وصلت حسرت نظیمی گرداننده این برنامه پنج ساله بود که همراه با خانواده‌اش به آلمان مهاجرت کرد. او که در دانشکده روزنامه‌نگاری شهر بن درس خوانده، حالا برای دویچه وله کار می کند. نظیمی گفت: «من هنوز دوران مهاجرت را فراموش نکرده‌ام و به همین خاطر می توانم هم مهاجرانی که تازه آمده‌اند را درک کنم و هم وضعیت آلمانی‌های میزبان را؛ چراکه من اینجا بزرگ شده‌ام و از دیدگاه دو طرف آگاهم. این امر می تواند من را در اجرای بهتر این برنامه کمک کند».

به نظر نظیمی این برنامه می تواند بدل به صدای مهاجران شود: «من خوشحال هستم از اینکه یک برنامه خاص برای مهاجران ساخته شده و این امکان فراهم شده تا نظر خود را بگویند و در این برنامه شرکت کنند. از نظرهای دیگر مهاجران هم از شبکه های اجتماعی می‌توان استفاده کرد و دو زبانه بودن این برنامه می تواند به هم‌پیوندی اجتماعی کمک کند».
اما ایزابل شایانی مسئول برنامه WDRforyou می‌گوید آلمانی‌‌ها هم مخاطب بخش آلمانی‌زبان این برنامه هستد: «آلمانی‌ها هم خبرهای زیادی در رسانه‌ها در مورد پناجویان می‌شنوند، اما دقیقا نمی‌دانند که پناهجویان با چه شک و امیدهایی در جامعه شان روبرو هستند».

به گفته وی اگر این برنامه بتواند گفتنی‌های پناهجویان را به آلمانی‌ها و برعکس از حرف‌های آلمانی‌ها را به پناهجویان برساند موفق خواهد بود و بلاخره خواهد توانست حتی تغییراتی را در سیاست پناهندگی آلمان به‌وجود آورد.

لیلا حمیدی از تفاوت‌های فرهنگی میان جامعه آلمان و پناهجویان در این برنامه سخن گفت و از پناهجویان تازه وارد خواست تا مثبت بیندیشند و بیشتر بر یادگیری زبان تمرکز کنند: «اگر پناهجویان همیشه بنشینند و به این فکر کنند که آلمانی‌ها ما را دوست ندارند و وقت‌شان را هدر بدهند، به جایی نمی‌رسند. باید پناهجویان قوانین اجتماعی را در نظر گرفته و برای یادگیری زبان و وارد شدن به متن جامعه تلاش کنند». وی که حالا یکی از زنان موفق در اروپاست گفت: «من افتخار می کنم که یک پناهنده بودم، هستم و خواهم بود؛ چرا که ما پناهنده‌ها زندگی‌مان را در اینجا دوباره از زیر صفر شروع می‌کنیم».