تاثیر شگفت‌انگیز شبه‌دارو
۱۳۸۹ شهریور ۲۲, دوشنبه
دانش درباره‌ی شبه‌داروها قدمتی بسیار دارد. تحقیقات در این مورد به بزرگترین اسرار طبیعت مربوط می‌شوند. به گفته‌ی افلاطون، فیلسوف یونانی، درمان زمانی امکان‌پذیر است که بیمار به تأثیر دارو باور داشته باشد . این باور به تاثیر دارو است که باعث کارکرد درمانی یک شبه‌دارو (Placebo) می‌شود.
گوستاو دوبوس پزشک داخلی از درمانگاه طب گیاهی شهر اسن در آلمان می‌گوید: «در واقع شبه‌دارو یک "دارونما" است». او می‌افزاید: «یک جراحی غیر واقعی مثل معالجه‌ای است که در جریان آن در اصل نه اشعه‌ی لیزر، بلکه نوری که تنها قرمز است، پخش می‌شود. در نتیجه یک شبه‌دارو از نظر ظاهری کاملا شبیه اصل داروست، اما ماده‌های تاثیرگذار را در برندارد».
تزریق نمک به‌جای مورفیوم
عملکرد یک شبه‌دارو با علم پزشکی که مبنی بر تحقیقات دقیق است، مطابقت ندارد. به همین خاطر بسیاری از پزشکان، شبه‌دارو را، از زمانی که وارد متون پزشکی شد، مورد تمسخر قرار دادند. اما با این همه شبه‌دارو تاثیر خود را می‌گذارد. برای مثال تجربه‌ی یک پزشک ارتش در آمریکا در جنگ جهانی دوم تاثیر شبه‌دارو را اثبات می‌کند.
در روزهای اول شلوغی جنگ، داروی مورفیوم ارتش تمام شده بود، اما آن پزشک می‌بایست صدها سرباز زخمی‌شده را با این دارو تسکین بدهد. در این جریان، او به یکی از سربازان خود به جای مورفیوم آمپول نمک تزریق کرده و به او گفته بود که مورفیوم است. جالب این است که تمام سربازانی که این پزشک به آنها آمپول نمک تزریق کرده بود، دردشان کمتر شده بود.
در این‌جا این پرسش پیش می‌آید که چگونه می‌شود که نمک همان تاثیر مورفیوم را در بدن داشته باشد. گوستاو دوبوس توضیح می‌دهد: «برخی می‌گویند که این، یک نوع "خوددرمانی" است. اما به نظر من کارکرد شبه‌دارو به انتظار بیمار مربوط می‌شود».
روبرت یوته، مدیر موسسه‌ی تاریخ پزشکی از «بنیاد روبرت بوش» توضیح می‌دهد: «توسط تکنولوژی جدید ما می‌توانیم مشاهده کنیم که هنگام ورود شبه‌دارو به بدن، در مغز بیماراتفاقاتی می‌افتد. این نشان می‌دهد که شبه‌دارو چیزی فراتر ازتلقین است».
مانفرد شدلووسکی، یکی از محققان شبه‌دارو و مدیر موسسه روان‌شناسی پزشکی در دانشگاه اسن، عملکرد شبه‌دارو را چنین توصیف می‌کند: «با این برداشت بیمار که "من دارویی مصرف می‌کنم که دردم را کم می‌کند" در رگ‌های مغز انسان فرایندهایی به جریان می‌افتند که منجر به ترشح زیاد مورفیوم خود بدن می‌شوند. این ترشح از درد بیمار می‌کاهد».
پذیرش تدریجی شبه‌دارو برای درمان پزشکی
در این میان، شورای علمی کانون پزشکان آلمان طی بیانیه‌ای در ماه ژوئیه سال جاری از استفاده از شبه‌داروها استقبال کرده است.
روبرت یوته در این‌باره می‌گوید: «به دلیل آنکه تاثیر شبه‌دارو در هر معالجه‌ای ممکن است، مهم و لازم است که پزشکان حتی در دوران دانشگاهی خود و همچنین در سمینارهای پس از آن، معلومات کامل درمورد عملکرد شبه‌داروها را کسب کنند».
پس از سال‌ها تمسخر و بی‌اعتنایی، شبه‌داروها به تدریج وارد علم پزشکی مدرن می‌شوند.