"تاکتیک ایران افزایش محتاطانه و مدیریت شده تنش است"
۱۳۹۸ شهریور ۲۸, پنجشنبه
الی گرانمایه، تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه و عضو اندیشکده "شورای روابط خارجی اروپا" است این اندیشکده در سیاست خارجی و امور بین‌الملل به اتحادیه اروپا مشورت میدهد. دویچه وله با خانم گرانمایه در باره جنبه‌های تازه بحران برجام و نقش کشورهای اروپایی گفت‌وگو کرده است.
دویچه‌وله: خانم گرانمایه پس از خروج آمریکا از توافق اتمی با ایران این کشور تأکید داشت که نقض توافق اتمی توسط دونالد ترامپ به ضرر آمریکاست و به اعتبار این کشور لطمه می‌زند. اما حال وضعیت بسیار پیچیده شده است. چرا؟
الی گرانمایه: من فکر میکنم از بهار امسال که ایالات متحده آمریکا فروش نفت ایران را به شدت محدود کرد، رفتار ایران تغییر قابل توجهی کرده است.
استراتژی نخست ایران"صبر راهبردی" بود. ایران انتظار داشت اروپایی‌ها و چینی‌ها یک بسته اقتصادی به ایران پیشنهاد کنند و گمان می‌کرد در حالت ایده‌آل، می‌تواند منتظر بماند تا تکلیف انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری آمریکا مشخص شود، تا بعد مواضع خود را بازنگری کند.
اما همه این‌ها مربوط به زمانی بود که ایران هنوز می‌توانست نفت خود را بفروشد و درآمد داشت. حال بدون این درآمد، یافتن راه‌حلی برای ایران بسیار ضروری‌تر از پیش شده است. امکان همکاری اقتصادی اروپا و چین با ایران بسیار اندک است. بنابراین "صبر راهبردی" ایران نتوانسته مشکلات این کشور را برطرف کند.
استراتژی ایران در حال حاضر چیست؟
من فکر میکنم ایران به تاکتیک جدیدی روی آورده که اساس آن افزایش محتاطانه و مدیریت شده تنش است. ما این استراتژی را در مورد توافق اتمی هم مشاهده کردیم. ایران گام به گام تعهدات خود در این توافق را کاهش داده است. مرحله دوم استراتژدی کنونی ایران، در مقیاس منطقه‌ای است.
ایران نمایش توان نظامی خود در منطقه را آغاز کرده، به همین دلیل هم مسئولیت سقوط یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را بر عهده گرفته یا یک ناو با پرچم بریتانیا و چند تانکر نفتی دیگر را در مجاورت آب‌های خود توقیف کرده است.
اوایل تابستان عربستان و ایالات متحده آمریکا ایران متهم به دست داشتن در حمله به کشتی‌هایی در سواحل فجیره (امارات) کردند و حال تأسیسات نفتی عربستان هدف حمله قرار گرفته است. همه این‌ها نشان میدهد که این روند چطور ادامه خواهد داشت.
فکر می‌کنید ایران به طور مشخص چه می‌خواهد؟ چون به هرحال بازگشت آمریکا به توافق اتمی که ممکن به نظر نمی‌رسد.
من عقیده من آنچه ایران خواستار آن است، جلب توجه دونالد ترامپ، جامعه‌جهانی و بازیگران منطقه‌ای به مشکلات ایران است که دلیل آن تحریم‌های آمریکا علیه این کشور است.
ایران تلاش می‌کند به جامعه جهانی نشان دهد که اگر صادرات نفت این کشور مختل شود، سایر صادر‌کنندگان منطقه‌ای هم نمی‌توانند نفت صادر کنند و در نهایت تأمین انرژی در جهان مختل می‌شود. من فکر میکنم ایران توانایی ایجاد این اختلال را دارد.
البته تأکید میکنم که هنوز هیچکدام از نهادهای بین‌المللی تأیید نکرده که ایران واقعاً پشت حملات به تأسیسات نفتی عربستان بوده است، اما این حملات با الگوی رفتاری ایران هماهنگ است.
ایران می‌خواهد نشان دهد که هزینه شرایط پرتنش کنونی را تنها تحمل نخواهد کرد و این شرایط برای دیگر بازیگران منطقه‌ای هم هزینه خواهد داشت. امارات متحده عربی و عربستان سعودی خواستار "فشار حداکثری" آمریکا بر ایران بوده‌اند.
چه راه‌حلی می‌توان به ایران پیشنهاد داد تا وضعیت از این بدتر نشود؟
راه‌حلی که درد اقتصادی ایران را تسکین دهد. این همان چیزی است که ایران از اروپایی‌ها می‌خواست؛ یک فشار سیاسی تهاجمی مانند آنچه رئیس‌جمهور فرانسه آغاز کرده تا مسیری که رئیس‌جمهور آمریکا در پیش گرفته را اندکی تغییر دهد و امکان صادرات محدود نفت برای ایران را فراهم کند.
در نهایت این برداشت در حال تقویت است که بالاخره‌در یک مقطعی، ایران و آمریکا مجبورند در مورد چارچوب یک توافق جدید مذاکره کنند تا آمریکا تحریم‌های خود را در ازاء مطالباتی واقع‌بینانه از ایران تعلیق کند.
البته به نظر می‌رسد هنوز از چنین شرایطی فاصله داریم. آنچه که در هفته‌های پیش رو اتفاق خواهد افتاد به نظر من تلاش ایران برای پرکردن دست خود برای هرگونه مذاکره احتمالی در مورد پرونده هسته‌ای و مسائل منطقه‌ای است. آمریکا هم فشار بر ایران را با افزیش تحریم‌ها شدت خواهد بخشید تا لغو آن‌ها را منوط به دریافت امتیازاتی از ایران در مذاکره آینده کند.