تجلیل از روز جهانی زن با تعطیلی و پاداش در آسیای میانه
۱۳۹۱ اسفند ۱۷, پنجشنبه
زنان در تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و قزاقستان، بر اساس قوانین این کشورهای آسیای میانه، دارای "حقوق برابر" با مردان هستند. مشارکت زنان در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی این کشورها در قیاس با نخستین سال‌های استقلال آنها افزایش پیدا کرده است.
در آسیای میانه ۸ مارس، روز جهانی زن را با شکوه برگزار می‌کنند. با وجود این، در سال‌های گذشته تلاش‌هایی نیز برای تغییر دادن این روز انجام گرفته است.
رئیس‌جمهور تاجیکستان: روز مادر به جای روز جهانی زن
حمیرا بختیار، عضو هیئت تحریریه روزنامه‌ی "آزادگان"، به دویچه وله می‌گوید: «در ۳ سال اخیر برخی تغییرات در رابطه با ۸ مارس انجام گرفته است. ۳ سال پیش امام‌علی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، در پیامی ویژه به زنان گفت که ۸ مارس روز زنان نیست، بلکه روز مادران است. بنابراین ما اکنون در تاجیکستان ۸ مارس را نه به عنوان روز جهانی زن، بلکه به عنوان روز مادر جشن می‌گیریم. این اقدام رئیس جمهور باعث نگرانی روشنفکران تاجیک شد که معتقد بودند نبایست بین زنان و مادران تفاوت قائل شد.»
این روزنامه‌نگار مقیم شهر دوشنبه می‌افزاید: «از ۸ مارس در سطح دولتی هم تجلیل می‌شود. امام‌علی رحمان در ۷ مارس در کاخ باربد با دعوت از گروهی از فعالان زن این روز را به آنها تبریک می‌گوید و هدایایی را به آنها اعطا‌ء می‌کند.»
پرداخت ۱۵۰ دلار پاداش به زنان تاجیک
خرامان بقازاده، یک روزنامه‌نگار دیگر تاجیک که به موضوع‌های مربوط به زنان می‌پردازد، می‌گوید که مقام‌های تاجیک به تازگی برای نخستین بار وعده دادند که پاداش‌های نقدی به زنان بدهند.
بقازاده می‌افزاید: «محمدسعید عبیدالله‌اف، شهردار دوشنبه، در روز ۴ مارس اجازه داد که طی مراسمی به بانوان رفتگر پایتخت۷۰۰ سامانی (۱۵۰ دلار) پرداخت شود. وی همچنین قول داد که به برخی از زنان بازنشسته و زنان شاغل در نهادهای دولتی شهرداری نیز پاداش داده شود.»
اما حمیرا بختیار می‌گوید: «با نزدیک شدن روز جهانی زن مقام‌ها وعده‌هایی هم می‌دهند. ولی آنها تا کنون هیچوقت این وعده‌ها را عملی نکرده‌اند. امسال هم آنها وعده داده‌اند، اما وعده دادن در تاجیکستان یک پدیده‌ی طبیعی است.» خانم بختیار در صحبت‌های خود اشاره می‌کند به اینکه گروه‌هایی مذهبی هم وجود دارند که معتقدند نباید از ۸ مارس تجلیل کرد.
"روز جهانی زن در ترکمنستان لغو شده بود"
خبرگزاری دولتی ترکمنستان گزارش می‌دهد که بنابه دستور قربانقلی بردی‌محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان، قرار است ۴۰ منات (۱۴ دلار) به هر زن یا دختر، حتی دخترانی که هنوز در سنین پیش از مدرسه هستند، پرداخت شود.
گوزل خدایبردی‌وا که به مسائل زنان ترکمنستانی آشناست در این باره به دویچه وله چنین توضیح می‌دهد: «روز جهانی زن در کشور ما تا به حال سرنوشت تلخی داشته است. ۸ مارس در زمان حیات نیازاف، رئیس جمهور سابق، به روز"قربان سلطان اجه"، روز تولد مادرش تغییر داده شد. حتی در سال‌های پیش از فوت نیازاف از ۸ مارس، روز جهانی زن، در کشور ما تجلیل نمی‌شد. اما با روی کارآمدن رئیس جمهور جدید در سال ۲۰۰۷ دوباره ۸ مارس رسمیت پیدا کرد و از سال ۲۰۰۸ اهدای پاداش به زنان ادامه یافت.»
گوزل خدایبردی‌وا به نقش زنان ترکمنستانی در سیاست نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «آقجا نوربردی‌وا، رئیس مجلس ترکمنستان، یک زن است و در ترکمنستان زنان در نهادهای مهم دولتی مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند. اما مشکل اصلی ما در جامعه این است که تمامی قدرت در کشور در اختیار فقط یک نفر قرار گرفته است و هیچ مقام دولتی به غیر از رئیس جمهور قدرت تصمیم گیری ندارند.»
روزا اوتانبایوا، الگویی برای رهبران دیکتاتور آسیای میانه
۸ مارس، روز جهانی زن، در دوران استقلال قرقیزستان تغییر نکرد. در قرقیزستان دخالت زنان در امور سیاسی به ویژه با روی کارآمدن روزا اوتانبایوا به عنوان رئیس جمهور در سال ۲۰۱۰ افزایش یافت. این نخستین بار بود که در جمهوری‌های سابق شوروی یک زن عالی‌ترین مقام مملکت را کسب می‌کرد.
بورو ساری‌گلوا، تحلیل‌گر مستقل و آگاه به مسائل زنان، می‌گوید که در قرقیزستان از روز جهانی زن هنوز مثل دوران شوروی سابق به طور باشکوهی تجلیل می‌شود. وی همچنین اشاره می‌کند به اینکه روزا اوتونبایوا، رئیس جمهور سابق این کشور، به عنوان سیاستمدار زن الگویی برای رهبران دیکتاتور آسیای میانه بود و با روی کارآمدن او جایگاه زنان در قرقیزستان ارتقاء یافت. ساری‌گلوا یادآور می‌شود که وقتی قرقیزستان ۲۰ سال پیش استقلال پیدا کرد حتی یک زن نماینده در مجلس وجود نداشت.
"در ازبکستان وضعیت زنان بدتر شده است"
در ازبکستان هم ۸ مارس به عنوان روز جهانی زن تعطیل عمومی است. خانم گالیما بخاربایوا، روزنامه‌نگار ازبک و سردبیر خبرنامه "اوزنیوز"، حکومت کریم‌اف را به سرکوب مردم متهم می‌کند و می‌گوید که رئیس جمهور این کشور از زمان سقوط شوروی تا کنون ۳۲ سال حکومت کرده و وضعیت زنان در سال‌های اخیر بدتر شده است.
گفته می‌شود که احتمال دارد گلنارا کریموا (۴۱ ساله) بجای پدرش اسلام کریم‌اف، رئیس جمهور ۷۵ ساله ازبکستان، مقام ریاست جمهوری را در اختیار بگیرد.
خانم زبونسا، محقق ازبک که با شرح حال گلنارا آشناست، معتقد است که به قدرت رسیدن گلنارا کریموا هم نمی‌تواند وضعیت زنان ازبکستان را بهبود بخشد. وی می‌گوید که منابع عظیم ثروت این کشور، از جمله نفت و پنبه، در دست گلناراست، اما دختر کریم‌اف برای زنان ازبک کاری نکرده است و الگوی خوبی برای زنان آسیای میانه نیست.
در قزاقستان هم ۸ مارس جشن گرفته می‌شود
یوسف پیلتن، روزنامه‌نگار ایرانی که سال‌هاست در قزاقستان زندگی می‌کند، درباره‌ی برگزاری ۸ مارس در این کشور به دویچه وله می‌گوید: «۸ مارس در قزاقستان روز تعطیلی همگانی است و به مناسبت این روز در نهادهای دولتی به زنان هدیه می‌دهند. دولت مبلغی هم به زنان می‌پردازد و در سطح وسیعی برای تجلیل از این روز برنامه‌های دولتی برگزار می‌کند.»
به عقیده‌ی پیلتن نقش زنان در مدیریت نهادهای دولتی قزاقستان انسبت به نخستین سال‌های پس از استقلال این کشور افزایش یافته و ۸ مارس، روز جهانی زن، در تثبیت جایگاه زن در این کشور نقش مثبتی داشته است.