ترکیه در تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری
۱۳۹۳ تیر ۲۶, پنجشنبه
دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه روز یکشنبه (۱۰ اوت / ۱۹ مرداد) برگزار می‌شود و در صورتی که هیچ‌یک از نامزدها اکثریت آراء را به خود اختصاص ندهد، انتخابات رئیس جمهوری بین دو نفر اول در تاریخ (۲۴ اوت ۲ شهریور) برگزار خواهد شد.
بر اساس اعلام رسمی "شورای عالی انتخابات ترکیه"، سه نامزد انتخابات ریاست جمهوری برای رسیدن به کاخ چانکایا به رقابت می‌پردازند.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر کنونی ترکیه و رئیس حزب عدالت و توسعه، صلاح‌الدین دمیرتاش رئیس حزب دموکراتیک خلق‌ها (حزب صلح و دموکراسی سابق) و اکمل‌الدین احسان‌اوغلو کاندیدای مستقل.
صف‌بندی اسلام‌گرایان، سکولارها و کردها
نامزدی اردوغان برای انتخابات ریاست جمهوری از سوی حزب عدالت و توسعه تا حد زیادی قطعی بود. هرچند پیش از این از عبدالله گل رئیس جمهور کنونی ترکیه نیز به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی ریاست جمهوری نام برده می‌شد اما وی به نفع اردوغان کنار کشید.
انتخاب اکمل‌الدین احسان‌اوغلو به عنوان نامزد حزب سکولار "جمهوری خلق" باعث بروز انشقاق در داخل حزب شد به طوری که برخی از نمایندگان این حزب به دنبال کسب امضا برای معرفی نفری دیگر بودند.
این افراد اعتقاد داشتند که احسان‌اوغلو با سابقه دینی و محافظه‌کارانه‌‌ی خود با سیاست‌های حزبی‌شان سازگار نیست. اما اکثریت نمایندگان این حزب از نامزدی احسان‌اوغلو حمایت کردند و کمال قلیچ‌داراوغلو رهبر حزب نیز تاکید کرد منافع ملی برای آنها از منافع حزبی بالاتر است و باید شرایط جامعه را هم در نظر گرفت.
حال اکمل‌الدین احسان‌اوغلو از سوی حزب جمهوری خلق، حزب حرکت ملی، حزب ترکیه مستقل، حزب دموکرات، حزب دموکراتیک چپ، حزب اتحاد بزرگ و حزب لیبرال دموکرات حمایت می‌شود.
کردها نیز کاندیدای خود را در این انتخابات دارند و صلاح الدین دمیرتاش با دفاع از حقوق اقلیت‌ها پا به عرصه نهاده است. صلاح‌الدین دمیرتاش کاندیدای مشترک احزاب دموکراتیک خلق‌ها، حزب اِمِک (تلاش) و حزب حرکت اِمِکچی است.
نامزد اپوزسیون: احسان‌اوغلو زاده مصر
اکمل‌الدین احسان‌اوغلو در ۲۶ دسامبر ۱۹۴۳ در قاهره پایتخت مصر به دنیا آمد. وی که تحصیلات خود را در دانشگاه‌های عین‌الشمس، الازهر مصر، آنکارا، اکستر انگلستان و استانبول طی کرده، پروفسور تاریخ علم ترکیه، آکادمیسین، نویسنده و دیپلمات سابق است. وی تا سن ۲۷ سالگی در مصر به سر برده و در سال۱۹۷۰ به ترکیه نقل مکان کرده است.
حداقل ۲۲ دانشگاه به وی مدرک دکترا و پروفسوری افتخاری اعطا کرده‌اند. وی از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۱۴ به مدت ۱۰ سال رئیس سازمان همکاری اسلامی بود.
دمیرتاش نامزد حامی کردها و اقلیت‌های ترکیه
صلاح‌الدین دمیرتاش جوان‌ترین کاندیدای ریاست جمهوری ترکیه است. وی در ۱۰ آوریل ۱۹۷۳ در شهرستان پالو از توابع استان الازیغ به دنیا آمد. نماینده مردم دیاربکر و رئیس حزب دموکراتیک خلق‌ها واصالتا از تبار زازا است.
دمیرتاش فارغ‌التحصیل دانشکده حقوق دانشگاه آنکارا است و مدتی را نیز به وکالت گذرانده است. وی کاندیدای مشترک احزاب دموکراتیک خلق‌ها، حزب اِمِک (تلاش) و حزب حرکت اِمِکچی است.
اردوغان گرجی‌تبار را همه می‌شناسند؟
رجب طیب‌اردوغان نخست وزیر کنونی و کاندیدای ریاست جمهوری ترکیه در ۲۶ ژانویه سال ۱۹۵۴ در منطقه قاسم‌پاشای استانبول به دنیا آمد.
او در سفر به گرجستان در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد که اصالتا گرجی‌تبار است و خانواده‌اش قبل از تولد وی، از شهر گونی‌سو از توابع ریزه در نزدیکی مرز گرجستان به استانبول کوچ کرده بودند.
اردوغان از اعضای مؤسس حزب حاکم "عدالت و توسعه" است. سه دوره نمایندگی مجلس ترکیه، یک دوره ناتمام شهرداری کلان‌شهر استانبول و سه دوره نخست وزیری ترکیه از سوابق سیاسی این سیاستمدار به نسبت کهنه‌کار است.
وی به گفته خودش در کودکی برای گذران زندگی دست‌فروشی می‌کرده و مدتی را نیز در تیم‌های باشگاهی فوتبال به شکل نیمه‌حرفه‌ای بازی کرده است.
شعارهای انتخاباتی نامزدها
رجب طیب اردوغان شعار "در راه ترکیه نوین" را برای خود انتخاب کرد.
صلاح‌الدین دمیرتاش شعار بلندتری انتخاب کرد با این مضمون: "به رئیس جمهوری بیندیشید که غیر از ساز باغلاما چیز دیگری نمی‌زند، تبعیض قائل نمی‌شود و سعی در تغییر دموکراتیک دارد". شعار دمیرتاش کنایه‌ای به اتهامات فساد مالی علیه نخست وزیر ترکیه است. چرا که فعل "چالماق" که برای زدن ساز باغلاما به کار رفته علاوه بر زدن ساز در زبان ترکی معنای دزدیدن هم دارد.
شعار اکمل‌الدین احسان‌اوغلو هم در نوع خود جالب است. وی شعار "اکمک اوچون اکمل‌الدین" (به فارسی: برای نان به اکمل‌الدین رای دهید!) را انتخاب کرد. اکمک در زبان ترکی هم به معنای کاشتن است و هم معنای نان را دارد. وی با این شعار گوشه‌چشمی هم به دل‌نگرانی‌های اقتصادی مردم ترکیه دارد.
بازتاب شعارهای انتخاباتی در توییتر و فیس‌بوک
اما شعارهای نامزدهای ریاست جمهوری انعکاس گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی ترکیه پیدا کرد. انتقادها هم کم نبود.
یکی از جالب‌ترین شعارهای انتخاباتی در ترکیه شعاری است که طی روزهای گذشته بارها در توئیتر و فیس بوک از سوی کاربران پست شده است: برای نان به اکمل‌الدین، برای ذغال رایگان به اردوغان و برای چای قاچاقی به دمیرتاش رأی بدهید!"»
نان اشاره به نزدیکی تلفظ واژه ترکی اکمک (نان) به اکمل و ذغال رایگان اشاره به توزیع کمک‌های دولتی همانند ذغال رایگان از سوی دولت اردوغان قبل از انتخابات دارد و چای قاچاق نیز اشاره به اشتغال‌زایی پایین در مناطق کردنشین دارد و اینکه بخشی از مردم آن منطقه برای گذران زندگی به تجارت قاچاق روی می‌آورند.
چه کسی پیروز خواهد شد؟
هرچند دراین انتخابات بسیاری از مردم ترکیه اعتقاد دارند نخست وزیر کنونی یعنی اردوغان با کسب اکثریت آراء راهی کاخ چانکایا خواهد شد ولی احسان‌اوغلو کاندیدای مشترک احزاب سکولار، ملی‌گرا، دموکرات و حتی تا حدودی اسلام‌گرا رقیبی مهم برای اردوغان است. کردها نیز از دمیرتاش حمایت می‌کنند.
برخی از سیاست‌مداران در ترکیه اعتقاد دارند دمیرتاش و کردها در این انتخابات به دنبال نشان دادن وزن خود هستند و اگر اردوغان وعده‌های لازم را به کردها بدهد کردها به اردوغان رای خواهند داد.
هرچند اردوغان هنوز به صورت مشخص در باره کردها اظهار نظری نکرده اما به طور کلی گفته است تمامی شهروندان اعم از کرد و ترک از حقوق مساوی برخوردار خواهند بود.
با توجه به رویدادها و حوادث مهمی که در آن سوی مرزهای ترکیه با عراق و سوریه رخ می‌دهد، انتخابات ریاست جمهوری کنونی در کانون توجه افکار عمومی جهان قرار گرفته و احتمال استقلال کردهای عراق نیز از جمله چالش‌های آینده رئیس جمهور بعدی ترکیه خواهد بود.