جدایی اصغر فرهادی؛ طعم شلاق، عطر یاس
۱۳۹۰ دی ۳۰, جمعه
فیلم "جدایی نادر از سیمین" اصغر فرهادی همچنان مورد توجه سینمای جهانی است. این فیلک به لیست کوتاه فیلم‌های منتخب اسکار نیز راه پیدا کرده است. همچنین کاندیدای بهترین فیلم غیرانگلیسی جشنواره معتبر سینمایی بریتانیا، "بفتا" شده است.
هر روز بر افتخارات این فیلم افزوده می‌شود. حال جشنواره‌های مختلف این فیلم تحسین‌شده‌ی کار‌شناسان و فیلم‌سازان جهانی را نامزد می‌کنند؛ و این افتخاری است دوجانبه برای جشنواره و فیلم.
بازار تبریک و تقدیر از فرهادی و فیلمش هم داغ است. رئیس جمهور سابق، ستاره‌های مطرح فوتبال، بازیگران سر‌شناس، معاون سینمایی دولت و حتی کاخ سفید به فرهادی تبریک گفته‌اند.
اما منتقدان و مخالفان این فیلم و اصغر فرهادی هم کم نیستند. یا اگر دقیق‌تر بررسی کنیم صدایشان در رسانه‌های داخلی ایران بلند است.
کدام "عرف دیپلماتیک"؟ کدام "اخلاق"؟
خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران ایران، همانند روزنامه کیهان و چند سایت همسوی دیگر، از زیر پا گذاشته شدن «عرف دیپلماتیک کشور» توسط اصغر فرهادی شکایت می‌کند و از مسوولین گلایه دارد که چرا «عرف دیپلماتیک ایران اسلامی» را به وی آموزش نداده‌اند.
اشاره خبرگزاری فارس به انتشار تصاویر دست دادن اصغر فرهادی با آنجلینا جولی بازیگر سر‌شناس هالیوودی است که در حاشیه برگزاری مراسم گلدن گلوب در ایالات متحده آمریکا اتفاق افتاده است.
جواد آرین منش، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ایران معتقد است: «اصغر فرهادی نماینده سینمای جمهوری اسلامی بود و انتظار داشتیم ایشان حداقل‌های عرف را رعایت کند هرچند شاید در دل اعتقادی به مسائل اخلاقی نداشته باشد، اما ملت ایران که سه دهه از انقلاب خود با خون دل مراقبت کرده‌اند چنین نمایندگانی را از خود ندانسته و نمی‌دانند.»
یک کاربر فیسبوک در پاسخ به این اظهارات عکس حمله نیروهای شبه‌نظامی وابسته به سپاه به سفارت بریتانیا در تهران را در کنار عکس دست دادن فرهادی و جولی گذاشته می‌نویسد: «خوب است که معنی "عرف دیپلماتیک" و "اخلاق" را در نظام جمهوری اسلامی فهمیدیم.»
یک کاربر دیگر هم با اشاره به برخی حوادث سیاسی و اجتماعی در ایران از جمله ماجرای تجاوز به زندانیان در کهریزک، قتل مخالفان سیاسی، اختلاس سه هزار میلیارد تومانی و مشملات روز به گسترش اقتصادی می‌نویسد: «هیچکدام از این کارها بی‌اخلاقی نیست. بی‌اخلاقی تنها دست دادن با آنجلینیا جولی است. تجاوز و دزدی صدای آقایان را در نمی‌آورد اما برای این اتفاق گلو پاره می‌کنند.»
نامه‌ی محرمانه به اصغر فرهادی
کمال تبریزی پیام تبریکش را در قالب طنز منتشر کرده است. کارگردان فیلم "مارمولک" می‌نویسد: «سلام بر تو ای اصغر فرهادی سینمای ایران! نمی‌دونی چقدر بابت اینجایزه‌ای که گرفتی خوشحالم! ولی افسوس که در این شرایط ایده‌آل! نمی‌تونم احساسم رو به کسی ابراز کنم... شهر شلوغه و همه به هم، گیر دادن! می‌ترسم بهت تبریک بگم و بابت همین تبریک خشک و خالی، بشم عامل بیگانه و صهیونیزم جهانی و طرفدار مراسم فواحش هالیوود!»
نویسنده و کارگردان فیلم "لیلی با من است" در بخش دیگری از پیام خود می‌افزاید: «آخه عزیز دل برادر! الان هم وقت جایزه گرفتن بود؟! اونم از گلدن گلوب؟! آدمه دیگه! فکر نکردی تو این شیرتوشیری بزن و ببند خانه سینما، حسادت بعضی‌ها گل کنه؟ کلا در خانه سینما رو گل بگیرن؟!. این همه متلک بارمون کنن!؟ آخه به فکر ما نیستی، به فکر سینما باش با اینجایزه گرفتنت! رفتی اون جایزه گنده گنده رو گرفتی! حالا ما چه خاکی به سرمون کنیم؟!»
اشاره کمال تبریزی به اقدام وزارت ارشاد اسلامی در جهت انحلال خانه سینمای ایران است. این تشکل صنفی سینمایی از سوی حکومت ایران تحت فشار زیادی قرار دارد. سینماگران می‌گویند دولت به دلایل سیاسی در پی بستن خانه‌ی سینما است.
آقای تبریزی با اشاره کنایه‌آمیز به سکوت مسولان و رسانه‌های حکومتی در ایران در قبال موفقیت جهانی فیلم "جدایی نادر از سیمین" می‌افزاید: «اسکارو که دیگه نگو!.. اگه دادن، پیشنهاد می‌کنم اصلا نگیری! یا اگرهم مجبور شدی بگیری، لااقل تقدیمش کن به اینایی که سریال‌ها و فیلم‌های جهانی ظرف ۳۳ روز می‌سازن؛... بلکه سینما یه کم از دست و زبان‌‌شون در امان باشه!»
وی اضافه می‌کند: «یه حسن دیگه هم داره، اگه اینجایزه‌هایی رو که تو گرفتی، اینا بگیرن، دیگه می‌شه جزو افتخارات ما و به احتمال زیاد، از تلویزیون خودمون هم نشونش می‌دن.»
«فرهادی را شلاق بزنید!»
ستایش‌ها از فیلم اصغر فرهادی در فضای مجازی کم نیست. هزارات پیام در شبکه‌های مختلف به اشتراک گذاشته شده است. کاربران ایرانی فضای مجازی همچنان از موفقیت این فیلم خبر می‌دهند.
در این میان اما گفت‌و‌گوی کیومرث پوراحمد، کارگردان سر‌شناس ایرانی با سایت "عصر ایران" تلخ و شیرین است شاید مثل روایت این "جدایی شیرین" فرهادی.
پوراحمد می‌گوید: «با این وضعیتی که جامعه سینمای ما دچار آن شده است، یعنی انحلال خانه سینما، مشکلات فیلمسازی و انواع و اقسام فشار‌ها... به قول رند خراسان مهدی اخوان ثالث: هوا بس ناجوانمردانه سرد است... جایزه‌ای که اصغر فرهادی برد، این زمستان را برای من بهار کرد.»
وی اضافه می‌کند: «در چنین جمع پرستاره‌ای، مدونا - که مولانای ما را به جهان شناسانده است - نام اصغر فرهادی را اعلام می‌کند و جایزه را به اصغر فرهادی می‌دهد. اصغر فرهادی هم آمد و خیلی مختصر اما درجه یک و عالی حرف زد. یک جمله کوتاه گفت و در همان یک جمله خیلی حرف‌ها را زد، گفت که مردم ایران واقعاً صلح طلب هستند.»
این کارگردان ایرانی از مسوولان حکومتی نیز انتقاد می‌کند که از فیلم‌هایی که به سفارش دولت نیستند خوششان نمی‌آید و حمایت نمی‌کنند.
پوراحمدی در مورد انتقاد از فرهادی به خاطر دست دادن با آنجلینا جولی می‌گوید: «اصغر فرهادی دیپلمات نیست که بخواهد رفتار دیپلماتیک حکومت ایران را رعایت کند. اما حالا که چنین کاری کرده، من پیشنهاد می‌کنم وقتی به ایران برگشت، به جرم اینکه با آنجلینا جولی دست داده او را شلاق بزنند!»
وی افزود: «اصغر فرهادی را به دادگاه ببرند تا معلوم شود که دست دادن با زن نامسلمان چند ضربه شلاق دارد. بعد شلاقش بزنند! این خیلی خوب است و تکلیف دیگران را هم روشن می‌کند. مجلس هم که تصویب کرده است مجازات آنتن ماهواره داشتن شلاق است. اساسا شلاق خیلی کارساز است و همه مسائل را حل می‌کند، تردید نکنید. به خصوص شلاق زدن فرهادی دل بعضی‌ها را خنک می‌کند.»
از خاتمی و کاخ سفید تا فردوسی‌پور و رادان
سید محمد خاتمی رئیس جمهور پیشین ایران از اولین چهره‌های سر‌شناس ایرانی بود که به فرهادی تبریک گفت؛ و شاید هم به نوعی تنها چهره سیاسی سر‌شناس.
عادل فرودسی‌پور، مجری برنامه ورزشی "نود" نیز در لابه‌لای سخنانش به فرهادی و همه ایرانیان تبریک گفت. ویدیوی این تبریک به سرعت در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شد و برخی کاربران نوشتند: «خوشحالیم که عادل را داریم که از تلویزیون هم پیام تبریک به فرهادی را بشنویم.» ولی فردوسی‌پور را به خاطر همین تبریکی که نبایستی می‌گفت، مجازات کردند و مسئولان صدا و سیما گفتند یک ماه حقوقش را نمی‌دهند.
علی کریمی بازیکن تیم ملی ایران و پرسپولیس تهران نیز به اصغر فرهادی تبریک گفت. جواد نکونام نیز در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین این موفقیت را موجب غرور ایرانیان دانست و اشاره کرد که مراسم گلدن گلوب را مستقیما دیده است.
کاخ سفید نیز در پیامی که در صفحه فیسبوک فارسی وزارت امورخارجه آمریکا منتشر شده کسب جایزه گلدن گلوب را به اصغر فرهادی و همه مردم ایران تبریک گفته است.
از میان سینماگران نیز مجید مجیدی، پرویز پرستویی و بهرام رادان و ۲۷ تشکل سینمایی درباره موفقیت اصغر فرهادی و فیلمش پیام تبریک منتشر کرده‌اند.
بهرام رادان، بازیگر سر‌شناس ایرانی خطاب به پیمان معادی بازیگر این فیلم می‌نویسد: «از زمانی که با هم آشنا شدیم و بار‌ها و بار‌ها رویاهامون رو مرور کردیم، بیشتر از یازده سال می‌گذره و بالاخره تو بهش رسیدی. در لحظه‌ای که ثبت شـد در تاریخ این مرز و بوم و من بغض کردم از خوشحالی.»
بازیگر فیلم "سنتوری" اضافه می‌کند: «ایمان دارم که شایستگی‌ات خیلی بیشتر از این است و یقین دارم از این بالا‌تر خواهی رفت. از فرهادی عزیز تشکر کن، به خاطر اینکه دل این همه آدم را شاد کرد و چه قدر سخته شاد کردن دل این جماعت در این روزگار.»
سه جایزه‌ی منتقدان لندن نصیب "جدایی نادر از سیمین"
در مراسمی که شامگاه پنجشنبه، ۲۹ دی برگزار شد "حلقه منتقدان لندن" فیلم "جدایی نادر از سیمین" ساخته اصغر فرهادی را در سه رشته برنده اعلام کردند. این حلقه دربرگیرنده‌ی ۱۲۰ منتقد و نویسنده است و حدود یک قرن پیش (سال ۱۹۱۳) تاسیس شده است.
در سی و دومین دوره‌ی جایزه‌ی منتقدان لندن ساخته فرهادی بهترین فیلم خارجی‌زبان سال شناخته شد و در دو بخش فیلم‌نامه و بازیگر مکمل زن نیز دو جایزه را به خود اختصاص داد.
مهدی محسنی
تحریریه: داود خدابخش