جلوگیری از برگزاری سالگرد قتل مختاری و پوینده
۱۳۸۸ آذر ۱۳, جمعه
کانون نویسندگان ایران و خانواده‌های مختاری و پوینده، طی اطلاعیه‌هایی از "آزادیخواهان و فرهنگ‌دوستان" دعوت کرده بودند در مراسمی شرکت کنند که قرار بود به مناسبت یازدهمین سالگرد قتل این دو عضو برجسته کانون نویسندگان ایران از ساعت ۲ تا ۴ بعدازظهر بر سر مزار آنان برگزار شود. آرامگاه محمد مختاری و محمدجعفر پوینده در امامزاده طاهر کرج است. اما ماموران انتظامی و امنیتی اجازه برگزاری این مراسم را ندادند.
محمد مختاری و محمدجعفر پوینده در آذر ماه ۱۳۷۷ در چارچوب پروژه وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران برای از میان بردن دگراندیشان ایرانی به قتل رسیدند، پروژه‌ای که در تاریخ معاصر ایران بنام "قتلهای سیاسی زنجیره‌ای" شهرت یافته و به طور معمول نقطه آغاز آن را قتل پروانه و داریوش فروهر، رهبران حزب ملت ایران می‌دانند، اگرچه چنین نوع قتل‌ها بسی پیش از آن آغاز شده بود.
تلاش خانواده‌ها برای برگزاری مراسم
به گفته سهراب مختاری، فرزند محمد مختاری، روز پنجشنبه (۱۲ آذر) خانواده‌ها برای گرفتن مجوز برگزاری مراسم سالگرد به ماموران انتظامی مهرشهر مراجعه کردند. اما مقامات انتظامی حاضر به صدور مجوز نشدند و خانواده‌ها را نکوهش کردند که چرا برای این مراسم در اینترنت فراخوان داده‌اند.
با این همه، خانواده‌ها، اعضای کانون نویسندگان و دیگر علاقه‌مندان به شرکت در این مراسم همچون هر سال ، به محل برگزاری مراسم یادبود رفتند. آنان اما فضا را امنیتی یافتند. سهراب مختاری در این مورد به دویچه وله گفت: «پیش از شروع مراسم و پیش از آنکه برگزارکنندگان مراسم به امامزاده طاهر کرج برسند، محل را با تعداد پرشماری از نیروهای امنیتی و پلیس پرکرده بودند و تمام مدت هم از هر کس می‌آمده فیلم و عکس می‌گرفتند. در آغاز به خانواده‌ها به شکل تهدیدآمیزی گفته‌اند که باید فورا از آنجا بروند، ولی برادرم سیاوش با آنها صحبت کرده و گفته که ما آمده‌ایم اینجا تا این گرامیداشت را برگزار کنیم. با این حال آنها اجازه نداده‌اند و فقط کمی از لحن تهدیدآمیزشان دست برداشته‌اند، با این حال تهدید کرده‌اند که اگر فورا نروید، زنگ می‌زنیم تا نیروهایمان بیایند و متفرقتان کنند، یعنی به زور همه‌تان را می‌ریزیم بیرون.»
روال هرساله
اعضای خانواده‌ها و کانون نویسندگان ایران مجبور به ترک امامزاده طاهر شدند. نیروهای امنیتی همه کسانی را که برای شرکت در مراسم در راه بودند، متفرق کردند. سهراب مختاری روالی را شرح می‌دهد که به گفته وی هرسال برای جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود دو نویسنده مقتول بکار گرفته می‌شود: «ضمن اینکه در کنار آن یک سری افرادشان را گذاشته بودند تا یک مراسم نمایشی را برگزار کنند برای دفن دو مرده‌ای که گویا وجود هم نداشته‌اند و تنها نمایشی بوده برای اینکه برنامه را به نوعی دیگر لوث کنند. این روشی است که آنها از ابتدا بکار می‌گرفتند. حتی در مراسم تدفین و هفتم پدر من و مراسم تدفین و هفتم محمدجعفر پوینده، اینها به سر خاک می‌آمدند، مراسمی نمایشی با صداهای بلند روضه و نوحه‌خوانی اجرا می‌کردند تا نگذارند مراسم ما به درستی و در آرامش و متناسب با آنچه که خانواده‌ها و کانون هرساله ترتیب می‌دهند، برگزار شود. »
ادامه مراسم در منزل درویشیان
پس از جلوگیری از برگزاری مراسم یادبود دو نویسنده در امامزاده طاهر، خانواده‌ها و اعضای کانون نویسندگان در منزل علی اشرف درویشیان، نویسنده و عضو برجسته کانون نویسندگان که هم اکنون در بستر بیماری به سر می‌برد، گرد هم آمدند و مراسمی کوچک را در منزل وی برگزار کردند.
شاهدان عینی شمار کسانی را که پیش از ساعت اعلام‌شده برای برنامه گرد هم آمده بودند، حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر تخمین زده‌اند که از فرهنگیان و نویسندگان، دانشجویان و جوانان و گروهی از مردم علاقه‌مند بوده‌اند. این شاهدان عینی می‌گویند که با توجه به فضایی که ماموران امنیتی با فیلم و عکس گرفتن درست کرده بودند، تجمعی نتوانسته برای برگزاری مراسم گرامیداشت شکل بگیرد. این دومین سالی است که ماموران امنیتی جمهوری اسلامی مانع هر گونه تجمعی بر سر مزار دو نویسنده در سالگرد قتل آنان می‌شوند.
پافشاری بر معرفی آمران و عاملان قتلهای سیاسی
سهراب مختاری به عنوان فردی از خانواده یکی از قربانیان قتلهای سیاسی زنجیره‌ای، در مورد اهمیت این مراسم برای خانواده‌های قربانیان به دویچه وله گفت: «من فکر می‌کنم برگزاری مراسم برای ما خانواده‌ها هیچ وقت فقط گرامیداشت و احترام به خاطره آن عزیزان نبوده است؛ البته قصد اصلی ما زنده نگاه داشتن نام و یاد و راهشان هست، اما غیر از این، همیشه از آغاز قصد ما این بوده که خواستمان را اعلام کنیم. این خواست به‌حقمان را که آمرین و عاملین این جنایات شناسایی، معرفی و محاکمه بشوند. جمهوری اسلامی از آغاز در پرونده‌ای که تشکیل شد، سعی کرد این پرونده را مختومه اعلام کند و آمرین و عاملین را به یک سری باند خودسر در وزارت اطلاعلات تقلیل بدهد. اما همانطور که رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی اعلام کرد، در پیگیری حقایق این پرونده به اشخاصی رسیده بود که رئیس کمیسیون اصل نود از آوردن نامشان خودداری کرد، چون معتقد بود اینها از جایگاهی در نظام برخوردارند که بردن نامشان می‌تواند منافع نظام را به خطر بیندازد.»
خانواده‌ها و کانون نویسندگان ایران هر سال در مراسم یادبود محمد مختاری و محمدجعفر پوینده بر افشای هویت آمران و عاملان قتلهای سیاسی زنجیره‌ای پافشاری می‌کنند. جمهوری اسلامی با ممانعت از برگزاری مراسم از بیان این خواست جلوگیری می‌کند. با این حال، سهراب مختاری می‌گوید: «مبارزات و همدلی‌هایی که در همه این سالها، هم از طرف دانشجویان، هم از طرف نویسندگان و آزادیخواهان با خانواده‌ها وجود داشته، همواره تسکینی بر درد ما بوده و باعث خوش‌بینی ماست که روزی حقایق این جنایات بدون شک برای همگان روشن خواهد شد.»
نویسنده: کیواندخت قهاری
تحریریه: مصطفی ملکان