خشم تندروها از سخنان روحانی درباره آزادی مطبوعات
۱۳۹۵ آبان ۱۸, سه‌شنبه
«از قلم شکسته و دهان بسته چه کاری ساخته است؟ نشکنیم قلم‌ها را به بهانه‌های واهی، نبندیم دهان‌ها را با بهانه‌های غیراساسی. بگذاریم در این جامعه آزادی باشد و بگذاریم آزادی مسئولانه باشد. امنیت امروز برای ما اصل است اما فکر نکنید تنها با تفنگ امنیت ساخته و یا حفظ می‌شود که تفنگ هم به جای خود لازم است. اما قلم چه؟ اما بیان؟ و اما فرهنگ؟»
اینها بخشی از سخنان حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران در نمایشگاه مطبوعات است که در روز شنبه (۱۵ آبان/ ۵ نوامبر) ایراد شده است.
هرچند روحانی در سراسر سخنانش نامی از قوه قضاییه یا نهاد دیگری نبرده اما دو روز پس از انتشار این سخنان، صادق لاریجانی رئیس قوه قضائیه در جلسه مسئولان عالی قضائی در روز دوشنبه ۱۷ آبان‌ماه بدون نام بردن از رئیس جمهور، از سخنان او به شدت انتقاد کرد.
لاریجانی در اشاره‌ای آشکار به روحانی گفت: «برادر بزرگوار شما خودتان شفاهاً یا کتباً با واسطه یا بی‌واسطه بارها گفته‌اید که چرا با فلان روزنامه یا فلان سایت برخورد نمی‌کنید یا نزد مقام معظم رهبری گلایه می‌کنید که چرا دستگاه قضایی با فلان روزنامه برخورد نکرده است. اما وقتی در بین اهالی مطبوعات و رسانه حضور می‌یابید ندای آزادی مطبوعات سر می‌دهید و اینکه قلم‌ها را نشکنید و دهان‌ها را نبندید!»
این اما تنها واکنش جناح مقابل دولت نسبت به سخنان روحانی نبود. روزنامه "وطن امروز"، نزدیک به جریان هواداران احمدی‌نژاد، در نسخه سه‌شنبه ۱۸ آبان خود تیتر اول را به همین نقل قول لاریجانی اختصاص داد و در یک اقدام کم‌سابقه یک نقل قول نسبتا طولانی را به عنوان تیتر اول کار کرد.
بیشتر بخوانید: موج جدید احضار روزنامهنگاران از سوی وزارت اطلاعات
این روزنامه علاوه بر آن در سرمقاله‌ای با عنوان "یک سوزن به خود بزن" به انتقاد از عملکرد رئیس‌جمهور در حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی پرداخت.
نویسنده این سرمقاله با اشاره به موضع‌گیری‌های قبلی روحانی در حوزه فرهنگ می‌نویسد، اینها سخنان کسی است که در زمان تصدی دبیری شورای عالی امنیت ملی درباره فیلم مارمولک معتقد بوده "حتی در رژیم شاه هم که دشمن روحانیت بود، کسی جرأت و جسارت ساخت فیلمی مثل مارمولک را نداشته است".
این سرمقاله سپس به انتقاد از عملکرد روحانی در حوزه‌های دیگر پرداخته و می‌نویسد: «کاش حضرات مشاور به جناب دکتر روحانی یادآوری کنند که فرض کنیم همه حرف شما را در مساله تکریم نقد و انتقاد و منتقد باور کنند آیا به این ترتیب مساله اقتصاد و معیشت حل می‌شود؟ آیا با این دست‌فرمان قضیه فیش‌های نجومی و ماجرای ذخیره‌های انقلاب جمع‌وجور می‌شود؟ آیا قصه پرغصه ۸ هزار میلیارد تومانی صندوق ذخیره فرهنگیان فراموش می‌شود؟ آیا دیگر نیازی به پیگیری ماجرای اختلاس بانک ملی و ملت وجود ندارد؟»
بیشتر بخوانید: نامه روزنامهنگاران به روحانی: پیگیر وضعیت همکارانمان باشید
"برخورد دوگانه" دولت با موضوع آزادی مطبوعات نیز در این مقاله مورد نقد قرار گرفته است و نویسنده بدون اشاره مستقیم نوشته است: «چگونه هر منتقد برجام که به تعبیر حضرات دولتی نفعش "تقریبا هیچ" است حواله می‌شد "به جهنم"، چگونه خبر اقتصادی یک روزنامه مبنی بر "افت بورس" می‌شود "اقدام علیه امنیت ملی" و دلیل خنده اعضای هیات منصفه مطبوعات، ولی مصاحبه پشت مصاحبه علیه رزمندگان مقاومت در سوریه و به نفع جبهه تکفیر و صهیونیست‌ها می‌شود تلاش برای بسط آزادی بیان و عین امنیت ملی؟»
اشاره این نویسنده به مواردی از برخورد با رسانه‌های منتقد دولت است که البته بیشتر مطالب "انتقادی" این نشریات با فحاشی و تهمت علیه شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی همراه بوده است. توقیف هفته‌نامه ۹ دی و روزنامه یالثارات و تذکر به روزنامه وطن امروزاز جمله برخوردهای دولت با نشریاتی بوده که در جبهه مخالف قرار دارند.
"کارنامه دولت روحانی چندان مشعشع نیست"
انتقاد روحانی از "بستن دهان‌ها و شکستن قلم‌ها" در حالی صورت می‌گیرد که سازمان‌ها و نهادهای مستقل، عملکرد دولت او را در قبال مطبوعات چندان مثبت نمی‌دانند.
سال گذشته و در دوسالگی دولت روحانی، رضا معینی مسئول ایران سازمان گزارشگران بدون مرز درباره کارنامه روحانی به دویچه‌وله گفت که به اعتقاد او محدودسازی رسانه‌ها محصول مشترک دولت و قوه قضائیه است؛ توقیف‌هایی که توسط هیأت نظارت بر مطبوعات انجام می‌شود، مستقیما تحت نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت می‌گیرد و در موارد دیگر، دادستانی اقدام به توقیف نشریات می‌کند.
بیشتر بخوانید: گفتگو با شمس الواعظين در باره اعتصاب و تحصن روزنامه نگاران ايران
او گفت: «واقعیت این است که هیات نظارت بر مطبوعات، بازوی اجرایی سانسور وزارت ارشاد است؛ سانسور را من به آن مفهوم عامش بهکار میبرم یعنی اعمال قدرت برای محدود کردن آزادی بدون قید و شرط که در بسیاری از قوانین ملی و بینالمللی وجود دارد، از جمله اصل ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر که ایران هم آن را پذیرفته است.»
به نظر رضا معینی، برخورد با رسانه‌های تندرو و افراطی بیشتر از سوی دولت صورت می‌گیرد و برخورد با سایر رسانه‌ها از سوی قوه قضائیه. به عنوان مثال نشریاتی مثل "زنان امروز"، "مردم امروز"، "قانون" و "ابتکار" همه از سوی دادستانی توقیف شدند. اما به عنوان مثال هفته‌نامه ۹ دی که یکی از سرسخت‌ترین مخالفان دولت است از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد.