در مراسم افتتاح پروژه ۲۳۰ مگاواتی برق خورشیدی قره‌داغ منطقه آبشرون، واقع در جنوب غربی باکو و امضای سه قرارداد جدید برای ساخت سه نیروگاه خورشیدی و بادی دیگر در روز پنجشنبه ۲۶ اکتبر، چهار وزیر اماراتی حضور داشتند که نشان از چشم‌انداز گسترش سریع همکاری‌های این کشور با جمهوری آذربایجان دارد.
شرکت مصدر امارات با عقد ۳۰ میلیارد دلار قرارداد با ۴۰ کشور برای تولید ۲۰ هزار مگاوات نیروگاه برق پاک، یکی از شرکت‌های مطرح در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است.
شرکت ملی نفت ابوظبی امارات نیز چند ماه پیش ۳۰ درصد از سهم میدان گازی آبشرون در بخش آذربایجانی دریای خزر را خریداری کرد. فاز اول این میدان گازی با اپراتوری شرکت توتال فرانسه امسال افتتاح شد و فاز دوم آن تا سال ۲۰۲۷ به بهره‌برداری می‌رسد. کل ۶ میلیارد متر مکعب تولید سالانه گاز این میدان راهی بازارهای اروپایی خواهد شد.
بعد از افتتاح نیروگاه برقی قره‌داغ به ارزش ۲۶۲ میلیون دلار که توسط بانک اروپایی توسعه و بازسازی، آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن، بانک توسعه آسیا و صندوق توسعه امارات تامین مالی شده بود، قرارداد ساخت سه نیروگاه خورشیدی و بادی دیگر با ظرفیت تولید ۱۰۰۰ مگاوات برق میان جمهوری آذربایجان و شرکت مصدر امضا شد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
جمهوری آذربایجان در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه برقی تجدیدپذیر راه‌اندازی کند که معادل ۱۰ برابر تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر در ایران است.
انرژی‌های پاک در جمهوری آذربایجان و ایران
بر اساس آمارهای وزارت نیروی ایران، مجموع ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های خورشیدی و بادی کشور تا پایان مرداد امسال کمی بیش از ۸۰۰ مگاوات بوده است. ظرفیت تولید برق پاک جمهوری آذربایجان نیز هم‌اکنون ۶۰۰ مگاوات است.
در پنج ماه ابتدایی امسال، ایران تنها ۵۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر راه‌اندازی کرده، در حالی که دولت راه‌اندازی بیش از ۲۶۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را برای کل سال هدف‌گذاری کرده است. در سال‌های گذشته نیز تنها بخش ناچیزی از اهداف رشد تولید برق پاک در ایران محقق شده است.
ایران سالانه ۳۰۰ روز آفتابی دارد و بهشتی برای تولید برق خورشیدی است. مناطق ساحلی، کوهستانی و بادگیر کشور نیز بسیار وسیع و مناسب برای تولید برق از توربین‌های بادی است، اما به رغم کاهش چشمگیر هزینه ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، جمهوری اسلامی توجهی به توسعه این حوزه نداشته است.
نتیجه اینکه، تولید گازهای گلخانه‌ای ایران از محل مصرف افسارگسیخته انرژی‌های فسیلی طی یک دهه گذشته ۲۸ درصد رشد داشته که سال گذشته به بیش از ۶۶۷ میلیون تن رسید، به گونه‌ای که ایران از لحاظ تولید این گازهای خطرناک برای سلامتی انسان‌ها و محیط زیست، ششمین مقام را در جهان دارد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
تولید گازهای گلخانه‌ای جمهوری آذربایجان از محل سوزاندن سوخت‌های فسیلی نیز پارسال ۳۷ میلیون تن بود. با توجه به جمعیت ۱۰ میلیونی جمهوری آذربایجان و ۸۵ میلیونی ایران؛ سرانه تولید گازهای گلخانه‌ای جمهوری آذربایجان کمتر از نصف ایران است.
جمهوری آذربایجان در نظر دارد طبق توافق بین‌المللی مقابله با تغییرات اقلیمی که از سال ۲۰۱۶ به اجرا گذاشته شد، تولید گازهای گلخانه‌ای را تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۲ درصد کاهش دهد و تا سال ۲۰۵۰ به نصف برساند.
علت تمرکز باکو بر توسعه برق پاک
جمهوری آذربایجان از ۱۷۰ سال پیش و هم‌زمان با آمریکا، اولین تولیدکننده نفت جهان بود و همواره به عنوان یکی از کشورهای مطرح صادرکننده نفت ایفای نقش کرده است؛ به‌طوری که در اوایل قرن بیستم میلادی تقریبا نیمی از نفت جهان در باکو و به همان میزان در آمریکا تولید می‌شد.
طی ۱۷۰ سال گذشته این کشور بیش از ۱۶ میلیارد بشکه نفت تولید کرده، اما هم‌اکنون تنها ۲۰۰ میلیون تن از ذخایر نفت خام کشور باقی مانده و تا سال ۲۰۴۰ آذربایجان دیگر نفتی برای تولید نخواهد داشت.
تولید سالانه نفت خام جمهوری آذربایجان از سال ۲۰۱۰ سیر نزولی سریع داشته و طی یک دهه گذشته تقریبا نصف شده است. البته این کشور تولید حجم قابل توجهی از میعانات گازی (نفت فوق سبک) از میادین گازی دارد، اما همه آن طبق قراردادهای طولانی‌مدت با شرکت‌های خارجی، برای صادرات در نظر گرفته شده است.
به این خاطر، جمهوری آذربایجان طی یک دهه گذشته تمرکز خود را بر توسعه میادین گازی گذاشته و پارسال برای اولین بار درآمد صادرات گاز کشور از صادرات نفت پیشی گرفت.
از طرف دیگر برای کاهش مصرف داخلی نفت در دهه آینده، این کشور از سال جاری عواید گمرکی و مالیات بر واردات خودروهای برقی را به صورت کامل لغو کرد تا شهروندان را تشویق به خرید خودروهای برقی کند.
در کنار درآمدهای گازی، یک منبع جایگزین مهم برای جبران افت درآمدهای نفتی، توسعه پروژه‌های تولید برق از منابع بادی و خورشیدی و صادرات آن است.
بیشتر بخوانید: خیز جمهوری آذربایجان برای صادرات "برق پاک" به اروپا
آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد، هزینه تکنولوژی تولید برق از نیروگاه‌های بادی و خورشیدی نسبت به سال ۲۰۱۴ به ترتیب ۳۵ درصد و ۷۰ درصد کاهش یافته است.
این موضوع به همراه تهدیدهای گسترده تغییرات اقلیمی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی، انگیزه‌ای برای دولت باکو و بسیاری از کشورها برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر شده؛ به‌طوری که پارسال ۴۹۵ میلیارد دلار در جهان برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری شد که ۳۶ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۱ بود و در نیمه ابتدایی امسال نیز سرمایه‌گذاری‌های جهانی در این حوزه به ۳۵۸ میلیارد دلار رسید که ۲۲ درصد بیشتر از دور مشابه پارسال است.
طی هفت سال گذشته سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه انرژی‌های پاک همواره از کل سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه نفت، زغال‌سنگ، گاز و نیروگاه‌های اتمی بیشتر بوده است.
جمهوری آذربایجان نیز تلاش می‌کند از این قافله عقب نماند و تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱۰ هزار مگاوات تولید برق خورشیدی و بادی داشته باشد.
بخشی از این رقم برای صادرات خواهد بود و بخش دیگر برای تامین ۳۰ درصد از کل نیازهای برقی کشور.
آذربایجان اخیرا با شرکت توتال فرانسه تفاهم‌نامه ساخت نیروگاه‌های بادی و خورشیدی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات در منطقه نخجوان امضا کرد.
شرکت بی‌پی بریتانیا نیز قرارداد ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۲۳۰ مگاواتی در مناطق آزادشده قره‌باغ کوهستانی با جمهوری آذربایجان امضا کرده است.
روز پنجشنبه ۲۶ اکتبر نیز قرارداد ساخت هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و بادی میان شرکت "مصدر" امارات و این کشور امضا شد که بزرگترین آنها در منطقه مرزی بیله‌سوار با ایران و دیگری در منطقه ساحلی نفت‌چالا نزدیک به مرزهای ایران خواهد بود.
همه این نیروگاه‌ها تا سال ۲۰۲۷ به بهره‌برداری خواهند رسید. توسعه بزرگترین نیروگاه‌های خورشیدی و بادی جمهوری آذربایجان در نزدیکی مرزهای ایران نشان می‌دهد این کشور نگاهی نیز به صادرات برق به همسایه جنوبی دارد.
ایران چندین سال است که به خاطر تاخیر در تکمیل نیروگاه‌های برقی، با کسری شدید برق در تابستان‌ها مواجه است و هر سال به میزان کسری برق کشور افزوده می‌شود. کسری برق ایران در تابستان به ۱۴ هزار مگاوات می‌رسد.
جمهوری آذربایجان پارسال سه تراوات ساعت صادرات برق داشت که معادل سه برابر کل صادرات خالص برق ایران در همان سال بود.
جمهوری آذربایجان به مدد نیروگاه‌های برقی و خورشیدی جدید به همراه تکمیل چند نیروگاه آبی، تا سال ۲۰۲۷ صادرات برقش به ۵ تراوات ساعت خواهد رسید. حدود ۱.۵ تراوات ساعت از این برق، طبق تفاهم‌نامه‌ای که امسال میان اتحادیه اروپا و دولت باکو امضا شد، از طریق گرجستان و ترکیه به اروپا صادر خواهد شد و بقیه برای صادرات به کشورهای همسایه در نظر گرفته شده است.