دانشجوی ایرانی از تحصیل در رشته معماری می‌گوید

رشته معماری در دانشگاه‌های آلمان با گرایش‌های مختلف ارائه می‌شود. در میان این دانشگاه‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: دانشگاه‌های هنر و فنی برلین، دانشگاه درسدن، هانوفر، کاسل و دانشگاه صنعتی آخن. تحصیل در رشته معماری به زبان انگلیسی هم در دانشگاه‌های آلمان ممکن است. در دانشگاه‌های وایمار، اشتوتگارت و هامبورگ رشته معماری در مقطع کارشناسی‌ارشد، به زبان انگلیسی ارائه می‌شود. ارسلان دامغانی، دانشجوی رشته معماری در دانشگاه دارمشتات در گفت‌و‌گویی با دویچه وله از چگونگی تحصیل در این رشته و گرایش‌های آن می‌گوید:

دویچه‏وله: شما در آلمان، در دانشگاه دارمشتات و در رشته‏ی معماری تحصیل می‏کنید. چطور شد که به فکر تحصیل در آلمان افتادید؟

ارسلان دامغانی: یکی از دلایل مهم‏ انتخاب آلمان، وجود قوم‏ وخویشان‏ام در این کشور و در شهر فرانکفورت بود و پشتیبانی‏ای که از جانب آنان حس می‏کردم. فکر می‏کردم وقتی به یک کشور غریب بیایم، کسی هست که کمک‏ام کند. ضمن این که شنیده بودم تحصیلات دانشگاهی در آلمان رایگان است.

در ایران هم وارد دانشگاه شده بودید یا با قبولی سراسری اقدام کردید؟

من در ایران در دانشگاه سراسری قبول شده بودم، ولی دانشگاه نرفته بودم.

یعنی از قبولی سراسری‏تان استفاده کردید و قاعدتاً این‏جا باید کالج هم رفته باشید. همین‏طور است؟

بله؛ من یک سال در شهر گیسن کالج رفتم. گذراندن دوران کالج که فکر می‏کنم اجباری هم باشد، برای همه خیلی لازم است. دوران کالج خیلی به من از نظر زبان کمک کرد و به‏خصوص زبان تخصصی رشته‏ی تحصیلی‏ام را در آن‏جا خیلی خوب یاد گرفتم.

یکی از دانشگاه‏هایی که تحصیل در رشته‏ی معماری در آن خیلی شهرت دارد، "دانشگاه وایمار" است که در مقاطع مختلف این رشته در آن ارائه می‏شود و حتی امکان تحصیل در این رشته به زبان انگلیسی هم در آن‏جا وجود دارد. رشته‏ی معماری در کدام‏یک از شهرهای دیگر آلمان شهرت دارد؟

شهرهای مختلفی هستند. ولی تاجایی که من شنیده‏ام، رشته‏ی معماری دانشگاه صنعتی آخن شهرت دارد. هم‏چنین رشته‏ی معماری دانشگاه فنی برلین و همین‏طور دانشکده‏ی هنر این شهر شناخته شده است. رشته‏ی معماری دانشگاه دارمشتات نیز معروف است و بد نیست که مونیخ را هم از قلم نیندازم. مدرسه‏ی عالی ماینس هم برای این رشته خوب است. من دوستانی دارم که در آن‏جا تحصیل می‏کنند. البته دانشگاه‏های خوب در آلمان تعدادشان واقعاً زیاد است.

اشاره کردید که یکی از دلایل آمدن‌تان به آلمان برای ادامه‏ی تحصیل، رایگان بودن تحصیلات دانشگاهی در این کشور بوده است. الان در خیلی از ایالت‏ها پرداخت شهریه‏ی دانشگاهی تصویب و به قانون تبدیل شده است. شما هم شهریه پرداخت می‏کنید؟

نه؛ شهریه‏ای که من پرداخت می‏کنم، در واقع شهریه محسوب نمی‏شود. در ایالت هسن، ما برای هر ترم حدود ۲۳۰ یورو، اما نه به عنوان شهریه بلکه به عنوان خدمات دانشجویی پرداخت می‏کنیم. البته در این ایالت پرداخت شهریه اجباری شد و برای دو ترم دانشگاهی هم به اجرا گذاشته شد. اما ما دانشجویان به خیابان رفتیم، تظاهرات کردیم و در واقع، قانون‏اش را برگرداندیم.

با توجه به این‏که در ایالتی که شما در آن تحصیل می‏کنید و در شهر دارمشتادت، تحصیلات دانشگاهی رایگان است و با توجه به گرایش‏های مختلفی که در رشته‏ی معماری وجود دارد، تحصیل در رشته‏ی معماری را در آلمان به علاقه‏مندان آن توصیه می‏کنید؟

بله؛ خیلی توصیه می‏کنم. البته به شرط این‏که هرکس بداند، چه انتظار و چه دیدی نسبت به این رشته دارد. به قول یکی از اساتید ما، معماری دانش دقیقی نیست و بین هنر و دانش سیر می‏کند. به همین دلیل، دیدی که در دانشگاه‏های مختلف آلمان از معماری وجود دارد، خیلی متفاوت است. مثلاً دیدی که در دانشگاه دارمشتات از معماری وجود دارد، دیدی است که با «جنبش باوهاوس (Bauhaus)» در ارتباط است و معماری را بیشتر به صورت یک رشته‏ی تکنیکی می‏بیند. یعنی در دانشگاه دارمشتات که یک دانشگاه تکنیکی هم هست، تکنیک در معماری مسئله‏ی خیلی مهمی است. هرچند به شاخه‏های هنری معماری هم توجه می‏کنیم، ولی به نظر من، در این دانشگاه تکنیک نقش خیلی مهمی را بازی می‏کند. ولی مثلاً در دانشکده‏ی هنر برلین، معماری را طور دیگری می‏فهمند و به شکل دیگری در این رشته کار می‏کنند.

به نظر من، معماری در دانشگاه‏های آلمان مانند دست‏پخت‏های مختلف در آشپزی است. معماری هر دانشگاهی طعم خاص خود را دارد و بچه‏ها پیش از آن‏که وارد یک دانشگاه بشوند، باید مقداری با این مسئله آشنا بشوند و در این زمینه اطلاعات جمع کنند که توی ذوق‏شان نخورد.

ممکن است چند نمونه از این گرایشات یا به تعبیر شما، طعم‏های مختلف رشته‏ی معماری در آلمان را نام ببرید؟ مثلاً آیا گرایشی در این رشته در آلمان هست که در ایران وجود نداشته باشد؟

در واقع من با معماری‏ای که در ایران تدریس می‏شود، زیاد آشنا نیستم و نمی‏توانم مقایسه کنم. ولی معماری‏ای که در دارمشتات تدریس می‏شود، همان‏طور که گفتم، ادامه‏ی "جنبش باوهاوس" است و سعی می‏کنند، خیلی عقلانی با معماری برخورد کنند. یعنی دانشجویان این دانشگاه باید بتوانند طرح‏هایی را که روی آن کار می‏کنند، خیلی عقلانی توضیح بدهند و استدلال کنند که چرا این کارها را کرده‏اند. از سوی دیگر کارها به سمت مختصر شدن و کم شدن پیش می‏رود و مدام سعی می‏کنند شاخ و برگ‏های اضافی طرح داده شده را بزنند و آن را ساده و مختصر کنند. به نظر من، دید اصلی‏ای که در دارمشتات وجود دارد و خیلی روی آن تکیه می‏شود، هرچه ساده‏تر کردن و عقلانی‏تر کردن قضیه است.

مصاحبه گر: کاوه بهرامی

تحریریه: شهرام احدی