دعوت از سفیر روسیه در تهران؛ مخالفت ایران با تغییر ژئوپلتیک

آنگونه که رسانه‌های دولتی در ایران گزارش داده‌اند، سفیر روسیه در تهران روز دوشنبه ۱۲ شهریورماه به وزارت خارجه ایران "دعوت" و "موضع ایران درباره عدم تغییر ژئوپلتیک منطقه بار دیگر تکرار شد."

بر اساس این گزارش‌ها، مجتبی دمیرچی‌لو، دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل اوراسیای وزارت امور خارجه ایران در دیدار با الکسی ددوف، سفیر روسیه در تهران "بر احترام به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و منافع متقابل کشورها در حوزه قفقاز تأکید کرد."

این مقام وزارت خارجه ایران همچنین بر حمایت از "استقرار صلح و ثبات در قفقاز، مخالفت با تغییر مرزهای شناخته شده بین‌المللی و تغییرات ژئوپلتیک در منطقه و ضرورت توجه به منافع و نگرانی‌های مشروع همه کشورهای منطقه" تأکید کرده است.

بیشتر بخوانید: میخی دیگر بر تابوت رویاهای ترانزیتی ایران

این دیدار پس از آن صورت گرفت که  در روزهای اخیر گزارش‌هایی به نقل از روابط عمومی دفتر ریاست‌جمهوری آذربایجان اعلام کرده بودند که الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذبایجان و همتای روسی‌اش، ولادیمیر پوتین، طی یک تماس تلفنی درباره افتتاح کریدور حمل‌ونقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان گفت‌وگو کردند.

از این کریدور به نام زنگِزور نیز یاد می‌شود و ایران به شدت با باز شدن آن مخالفت می‌کند چرا که آن را ناقض مرزهای تاریخی میان ایران و ارمنستان می‌داند.

به تازگی ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه علیرغم اذعان به نگرانی ایران در این خصوص گفته بود که موضع کشورش درباره کریدور زنگزور که جمهوری آذربایجان را از طریق سیونیک ارمنستان به نخجوان متصل می‌کند، "قطعی است."

گذرگاه یا دالان زنگزور یکی از مهم‌ترین مسیرهای حمل و نقل زمینی است که جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را از طریق ارمنستان به روسیه و ترکیه متصل می‌کند و زمینه را برای ارتباط آسیا، اروپا و خاورمیانه با یکدیگر فراهم می‌سازد.

این گذرگاه قدیمی در زمان اتحاد جماهیر شوروی از طریق یک خط ریلی برقرار بود اما با تشدید اختلاف‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان احیای این مسیر به موضوعی مناقشه‌برانگیز تبدیل شد.

کریدور زنگِزور؛ محل مناقشه

طبق گزارش‌ها یکی از شروط ۹گانه آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال ۲۰۲۰ که با میانجی‌گری روسیه صورت گرفت، باز شدن کریدور زنگِزور بوده است.

بر اساس این توافق، قرار بود که آذربایجان کریدور لاچین را برای ارمنی‌های ساکن خان‌کندی و اتصال آن به خاک ارمنستان باز کند و ارمنستان نیز کریدور زنگزور را در امتداد مرز با ایران برای اتصال نخجوان به خاک مادری جمهوری آذربایجان باز کند.

این موضوع در همان نیز با مخالفت جمهوری اسلامی همراه شد.

بیشتر بخوانید: اردوغان: ایران مانع راه‌اندازی کریدور زنگزور است نه ارمنستان

از جمله گزارش‌ها درباره مخالفت مقام‌های جمهوری اسلامی با باز شدن کریدور زنگِزور، معاون سیاسی رئیس‌جمهور وقت ایران در مهرماه سال ۱۴۰۲ گفته بود که ابراهیم رئیسی، کریدور زنگزور را "بستر حضور ناتو در منطقه و تهدیدی ضد امنیت ملی کشورها" می‌داند.

حال، شماری از رسانه‌های دولتی در ایران ضمن انتقاد از استقبال روسیه از باز شدن کریدور زنگِزور، رویکرد کنونی کرملین در این خصوص را عمدتا تحت تاثیر وضعیت کنونی این کشور در جنگ علیه اوکراین دانسته‌اند.

شماری از کارشناسان مستقل بر این عقیده‌اند که احداث و راه‌اندازی این کریدور، عملا از موقعیت استراتژیک ایران در منطقه قفقاز می‌کاهد و حتی نفوذ سیاسی ایران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

بیشتر بخوانید: اردوغان: درباره کریدور زنگزور پیام‌های مثبتی از ایران گرفتیم

وبسایت خبرآنلاین روز ۹ شهریور در گزارشی درباره دلایلی مخالفت ایران با باز شدن این کریدور از جمله نوشت که "عبور کریدور شرق -غرب از منطقه زنگزور که پیش‌بینی ‌می‌شود چین را به اروپا متصل نماید نیز مزیت‌های ژئواستراتژیک ایران را نه تنها در منطقه بلکه در سطح جهانی با چالش مواجه خواهد کرد."

به نظر می‌رسد که این موضوع در ماه‌های آینده نیز همچنان به عنوان چالشی میان ایران، روسیه و شماری از کشورهای منطقه مورد بحث و رایزنی قرار خواهد گرفت.