راز صد ساله شدن
۱۳۸۹ تیر ۱۳, یکشنبه
عمر طولانی همراه با سلامتی آرزوی دیرینه انسان است. صنعتی و مدرن شدن دنیای کنونی و پیشرفت دانش پزشکی در افزایش متوسط طول عمر انسان نقش مهمی بازی کرده است. به عنوان مثال در کشورهای صنعتی از ۱۶۰ سال پیش تا کنون متوسط طول عمر هر سال، بیشتر شده است. متوسط طول عمر در این کشورها در حال حاضر ۸۰ سال است.
اما این سوال که چه عواملی طول عمر و پروسه پیری را تحت تأثیر قرار می‌دهند، هنوز پاسخی روشن ندارد. یافتن پاسخ برای این سؤال پژوهشگران بسیاری را در سراسر دنیا مشغول تحقیق هستند. پژوهشگران دانشگاه بوستون آمریکا، در طول تحقیقات گسترده خود در این زمینه، موفق به تهیه یک طرح ژنتیکی شدند. این نقشه ژنتیکی نقش موثر ژن‌ها در پروسه پیری را روشن می‌کند.
پژوهشگران آمریکایی ۱۵۰ ژن مختلف شناسایی کردند که عملکرد آنها در طولانی شدن عمر و حفظ سلامت ثابت شده است. در تحقیق این پژوهشگران، ۱۰۵۵ نفر در فاصله سنی ۹۵ تا ۱۱۹ سال شرکت کردند. این افراد علاوه بر داشتن سن بالا از سلامت نسبی خوبی برخوردار بودند. برای کنترل و مقایسه نقش ژن‌ها در این افراد، گروه دومی به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. در این گروه ۱۲۶۷ فرد داوطلب شرکت کردند که والدین آنها به طور متوسط ۷۳ سال عمر کردند.
پیش‌بینی ناتوانی‌های بدنی با افزایش سن
مقایسه نقشه ژنتیکی این گروه نشان می‌دهد که هر چه تعداد بیشتری از ۱۵۰ژن یاد شده در مجموعه ژنوم یک فرد بیشتر باشد عمر او نیز طولانی‌تر است و از سلامت نسبی بیشتری در سنین بالا برخوردار است. نکته اینجاست که این ۱۵۰ ژن خود گاه دچار جهش (تغییر در ساختار ژن) شده و به صورت کاملأ انحصاری در ریخته ژنتیکی برخی افراد موجودند.
پژوهشگران آمریکایی بر اساس این تغییر ساختاری گروه نخست یا گروه "صدساله‌‌ها" را به ۱۹ زیر گروه مختلف تقسیم کردند. نقشه ژنتیکی هر کدام از این زیر گروه‌ها و ارتباط آنها با بیماری‌هایی از قبیل آلزایمر، پارکینسون و بیماری‌ها‌ی قلبی بررسی شده است. نتیجه حاکی از آن است که در درجه نخست: گروه صدساله به طور مشخص کمتر به این بیماری‌ها مبتلا شده و حتی دیرتر دچار عوارض پیری مانند فراموشی شد.
بررسی روند پیری و سلامت افراد در هر کدام از این ۱۹ زیرگروه اما ثابت کرده است که تغییر در هر کدام از ژن‌های این مجموعه در عملکرد‌مجموعه‌ژن‌ها موثر است. مثلأ قدرت شنوایی تحت تأثیر مجموعه‌ای از ژن‌هاست. تغییر در هر کدام از ژن‌های یاد شده، به نوعی در تعادل همکاری ژن‌ها نقش بازی می‌کند و در نهایت قدرت شنوایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پژوهشگران آمریکایی امیدوارند که به کمک این نقشه ژنتیکی، بتوان در آینده احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها و ناتوانی‌ها را با افزایش سن پیش‌بینی و از بروز آنها جلوگیری کرد. این پژوهشگران اما در مقاله خود در مجله تحصصی Science یادآور می‌شوند "سلامت پیر شدن، تنها حاصل فعالیت‌ژن‌های مشخصی نیست. مصرف دخانیات، کم‌تحرکی و تغذیه نامناسب بیش از آچه تصور می‌کنید در سلامت‌شما موثرند."