راه طولانی طراحی تا ساخت شهرهای عاری از دی‌اکسیدکربن
۱۳۹۱ مرداد ۵, پنجشنبه
شهر عاری از دی اکسیدکربن یا شهر آینده،شهری است که مسیرهای رفت‌وآمد در آن کوتاه است. شهروندان چنین شهرهایی پای پیاده یا سوار بر دوچرخه بسیاری از نیازهای ضروری خود را برطرف خواهند کرد. چنین شهرهایی اما قرار نیست کوچک باشد.
در شهر عاری از دی‌اکسیدکربن هر محله مرکزی خواهد داشت که نیازهای ساکنان محل را برطرف می‌کند. تمام محله‌ها به سیستم حمل و نقل مجهز شهری متصل هستند. چشم‌پوشی از اتومبیل شخصی باید برای ساکنان چنین محله‌هایی آسان باشد.
چنین شهر ایده‌آلی منابع اولیه را با دقت مصرف می‌کند و برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به سوخت‌های فسیلی وابسته نخواهد بود. شهری عاری از گاز دیاکسید کربن شهری در فاصله آرزو تا واقعیت است. امارات متحده عربی، چین و آمریکا ساخت چنین شهرهایی را آغاز کرده‌اند.
سه پروژه ناتمام شهرها عاری از دی‌اکسیدکربن
کارل پتر شون و آندره مولر از اداره فدرال شهرسازی آلمان به پروژه ساخت شهرهای عاری از دی اکسید کربن نگاهی انداخته‌اند. به عنوان مثال امارات متحده عربی شش سال پیش با سرمایه‌ای کلان ساخت "مصدرسیتی" را در ابوظبی آغاز کرد. در طراحی این شهر، تمام خیابان‌ها در سطحی فراتر از پیادهروها در نظر گرفته شدند تا مانع افراد پیاده نشود.
معماران این شهر با کمک صفحات مختلف سولار بهترین راه جذب انرژی خورشیدی در شرایط بیابانی را بررسی می‌کنند. یک برج بلند، هوای تازه را به صورت نسیم ملایمی به درون شهر می‌کشد.
گیاهان محلی هم فضای سبز شهر را تأمین می‌کنند؛ گیاهانی که نیاز به آب فراوان ندارند. البته مصدر سیتی فاصله زیادی تا مراحل تکمیلی دارد و درحال حاضر تنها چند ساختمان در کنار مرکز تحقیقاتی آن به چشم می‌خورند.
نمونه دیگری از شهرهای عاری از دیاکسید کربن، شهر تازه "لینگانگ" در حاشیه کلان شهر شانگهای در چین است؛ شهری که به گفته آندره مولر رفته‌رفته جان می‌گیرد.
مبداء خیابان‌های این شهر ستاره‌وار، یک دریاچه مصنوعی است و مراکز خرید و خدمات عمومی در نزدیکی منازل مسکونی جای گرفته‌اند. در نقشه این شهر پارک‌ها، خطوط دوچرخه‌سواری، پیادهروها به دقت طراحی شده‌اند.
علاوه بر آن قرار است شبکه‌‌ای از اتوبوس و تراموای شهری جایگزین اتومبیل‌های شخصی شوند. طراحان این شهر در نظر دارند انرژی مورد نیاز آن را از نور خورشید، گرمای زمین و انرژی باد و دریا تأمین کنند.
مولر توضیح می‌دهد که پروژه ساخت این شهر توسط دولت چین به عنوان نمونه‌ای از رشد اکولوژیکی پایدار و حمایت میشود. قرار است حدود ۸۰۰ هزار نفر در شهر لینگانگ زندگی و کار کنند. کارل پتر شون، کارشناس اداره شهرسازی آلمان معتقد است قاره آسیا با توجه به ضریب بالای زاد و ولد و مهاجرت از روستاها در آینده نزدیک شاهد شهرهایی با جمعیتی بسیار کلان و حتی چند صد میلیونی خواهد بود.
مشکلات طراحی شهرهای سازگار با محیط زیست
شهر بندری لینگانگ در چین قرار است نمونه‌ای از شهرهای سازگار با محیط زیست باشد که توان پذیرش جعیت بسیار را دارد. مولر البته در این مورد تصریح می‌کند: «لینگانگ سیتی کاملأ روشن کرد که چطور می‌توان طراحی کامل مجدد یک شهر را با نیازهای اقتصادی و ساکنان آن هماهنگ کرد.»
در لینگانگ ساختمان‌ها چند طبقه بلندتر شده‌اند و سیستم حمل و نقل شهری به دلیل اینکه هنوز به اندازه کافی مراجعه‌کننده ندارد کمی کوچک شده است.
برق شهر هم هنوز از سوخت ذغال‌سنگ و انرژی اتمی تأمین میشود. در توسعه این شهر، باید در درجه نخست به رشد اقتصادی، انتقال شرکت‌ها و شهروندان جدید فکر کرد.
این ایده نیز کنار گذاشته شده که اتومبیل‌ها در حاشیه شهر پارک شوند. چنین ایده‌ای برای بسیاری از شهروندان که داشتن اتومبیل شخصی را به نوعی آزادی و البته نشانگر موقعیت اقتصادی خود می‌دانند چندان خوش‌آیند نیست.
"سیوانو" نمونه دیگر شهرهای عاری از دی‌اکسیدکربن در حاشیه شهر بزرگ توکسون در ایالت آریزونای آمریکاست. پروژه این شهر که نه توربین‌های بادی دارد و نه مسیرهای دوچرخه‌سواری، پروژ‌ه‌‌ای سازگار با محیط زیست است.
خانه‌های این شهر از نی و مواد ساختمانی بازیافت شده ساخته شده‌اند و کلبه‌های سرخ‌پوستان ایالات آریزونا الگوی معماری این خانه‌هاست. این مدل معماری سنتی که سازگار با آب‌وهوای کویری است نیاز این خانه‌ها به برق برای خنک کردن فضای درون آنها را در مقایسه با سایر نقاط آریزونا تا نیم کاهش می‌دهد.
سیوانو در مقایسه با شهرهای آمریکایی بسیار فشرده ساخته شده است. در آمریکا به طور معمول حاشیه شهرهای بزرگ رشد گسترد‌ه‌ای دارد. ساکنان چنین محله‌هایی، نیاز به اتومبیل شخصی و در نتیجه بنزین زیاد دارند.
این شهر اما موردی اسثتثنایی است و البته بحران املاک در آمریکا فروش خانه‌های این شهر را کند کرده است. تغییر مدیریت پروژه به دلیل کمبود بودجه موجب کاهش کیفیت اکولوژیکی سیوانو خواهد شد.
از آرزو تا واقیعت
شهرهای جدید هرچند بسیار جذاب به نظر می‌رسند اما ساخت آنها چندان ساده نیست. از آن سخت‌تر، بازسازی کلان‌شهرها با هدف هماهنگ گردن آنها با محیط زیست است.
در محله‌هایی که به طور سنتی رشد کرده‌اند، هزاران‌نفر زندگی می‌کنند که بسیاری از آنها علاقه چندانی به تغییر در محیط زندگی‌شان ندارند. البته در شهرهای اروپایی که جمعیت آنها رو به کاهش است مدرنیزه کردن شهر مناسب‌ترین گزینه به نظر می‌رسد.
در این شهرها با نصب صفحات سولار بر روی سقف خانه‌ها، دستکم می‌توان بخشی از نیاز ساختمان‌ها به برق را تأمین کرد. در این مورد تدوین برنامه‌هایی که تأمین هزینه‌های نصب چنین سیستم‌هایی را برای مصارف خانگی مقدور کنند و تغییر در برنامه‌ریزی شهری بسیار مهم است.