زباله‌های پلاستیکی؛ طناب دار جانوران دریایی
۱۳۹۲ اسفند ۸, پنجشنبه
سه چهارم زباله‌های شناور در دریاها را باقی‌مانده‌ی کالاهای پلاستیکی تشکیل می‌دهند. بر اساس ارزیابی اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست آلمان، در هر کیلومتر مربع از مساحت دریاهای جهان، بیش از ۱۳ هزار تکه پاره‌ی زباله‌ی پلاستیکی شناور است.
ساختار مولکولی پلاستیک اصولا پایدار است و ۱۰ تا ۲۰ سال طول می‌کشد تا از بین برود. وجود باقیمانده‌های این مواد در دریاها آسیب‌های بسیاری برای موجودات آبزی به همراه دارد. طناب‌های پلاستیکی به عنوان مثال، دور گردن جانوران دریایی و انواع ماهی‌ها حلقه می‌شوند و آن‌ها را خفه می‌کنند.
برخی از حیوانات دریایی اگر تکه‌های پلاستیکی لوازم آرایش را ببلعند، به زخم معده یا پارگی روده دچار می‌آیند و ممکن است در اثر این صدمات یا حتی از گرسنگی بمیرند چون به‌طور معمول پس از بلع پلاستیک، احساس سیری به آن‌ها دست می‌دهد.
گردشگران بی‌ملاحظه
عامل اصلی افزایش حجم زباله‌های پلاستیکی در دریاها، گردشگرانی هستند که با کشتی‌های تفریحی سفر می‌کنند تا از "زیبایی‌های طبیعت" لذت ببرند. این "طبیعت‌دوستان" اغلب پس از خوردن مواد غذایی خود، پلاستیک حفاظی آن را به دریا پرتاب می‌کنند.
رودخانه‌ها هم یکی دیگر از عوامل آلوده کردن دریاها هستند؛ این‌ها هنگام جاری شدن به این آب‌های پهناور، زباله‌های شهرها و روستاهای کشورهای مسیر خود را هم به آن‌ها منتقل می‌کنند.
اقدامات پیش‌گیرانه
اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست آلمان برای جلوگیری از آلودگی دریاها و حفاظت از محیط زیست، طرحی تنظیم کرده که بر اساس آن، کیسههای پلاستیکی یک بار مصرف با بهایی گران به فروش برسند. تا به حال در آلمان قانونی که مغازه‌داران و کسبه را موظف به فروش کیسههای پلاستیکی مورد مصرف مشتری‌های خود کند، به تصویب نرسیده است.
با این‌حال رایج است که برخی از سوپرمارکت‌ها و مغازه‌های فروش مواد غذایی برای کیسههای پلاستیکی بادوام، از مشتری‌های خود ۱۰ تا ۳۰ سنت طلب می‌کنند، ولی برخی از دکان‌داران هم آن‌ها را مجانی در اختیار خریداران می‌گذارند. برای کیسههای پلاستیکی نازکی که اغلب در بخش‌های میوه یا سبزی سوپرمارکت‌ها یا مغازه‌های مواد غذایی در دسترس است، اصولا پولی پرداخت نمی‌شود.
به نظر کارشناسان زیست‌محیطی اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست، زیان این کیسه‌ها بیشتر از سایر انواع کیسههای پلاستیکی است چون پس از یک بار مصرف اغلب دور انداخته می‌شوند.
نقره داغ مخرب محیط زیست
به نظر توماس هولتسزمن، معاون این اداره، اگر کسی نگران حفظ محیط زیست است، باید به‌کلی از مصرف این نوع کیسه‌ها چشم بپوشد.
او میگوید: «کیسههای پلاستیکی یک بار مصرف، حتی اگر دو یا سه بار از آن‌ها استفاده شود، باز هم نمی‌توانند وزن‌های سنگین را تحمل کنند و دور انداخته می‌شوند. در نتیجه، هر روز بر حجم زباله‌های پلاستیکی افزوده می‌شود.»
به گفته‌ی این مسئول، تعیین بها و فروش این تولیدات زیان‌آور، از میزان مصرف آن می‌کاهد. اتخاذ این سیاست در ایرلند نتایج مثبتی به همراه داشته است: پیش از تعیین قیمت، هر ایرلندی در سال بیش از ۳۲۸ کیسه‌ی پلاستیکی مصرف می‌کرد. این تعداد در حال حاضر، از آن‌جا که برای هر کیسه باید ۲۲ سنت بپردازد، به ۱۶ کیسه در سال کاهش یافته است.
آلمان، در مقام اول حفظ محیط زیست
در اروپا میانگین استفاده از کیسههای پلاستیکی در سال ۲۰۰ کیسه است. آلمانی‌ها ولی به‌طور متوسط بیش از ۷۶ کیسه در سال مصرف نمی‌کنند. دلیل این امر حساسیت و آگاهی مردم عادی نسبت به اهمیت حفظ محیط زیست است.
بر اساس نتایج پژوهشی که هزینه‌ی آن از سوی صاحبان "صنعت تولید مواد پلاستیک" تامین شده، خواست اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست آلمان، مبنی بر تعیین قیمت برای کیسههای پلاستیکی یک بار مصرف، طرفدار چندانی ندارد.
کورت شیلر، از "مرکز حمایت از پژوهش‌های بسته‌بندی کالاها" که با تصویب قانونی در این زمینه مخالف است، در این رابطه میگوید: «باید پرسید که آیا چنین اقداماتی با واقعیت موجود هم‌خوان است یا نه. خواست اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست مثل این می‌ماند که آدم بخواهد یک گنجشک را با توپ شکار کند.»
احتمال تصویب قانون
بر پایه‌ی گمانه‌زنی برخی از کارشناسان، احتمالا در آلمان قانونی به تصویب خواهد رسید که اصولا استفاده از هر نوع کیسه‌ی پلاستیکی را به‌طور رایگان ممنوع کند: اتحادیه‌ی اروپا در نوامبر ۲۰۱۳ از کشورهای عضو خود خواسته است میزان استفاده از کیسههای پلاستیکی را کاهش دهند.
چگونگی دست‌یابی به این هدف به عهده‌ی کشورهای عضو واگذار شده است. سخن‌گوی اداره‌ی مرکزی حفظ محیط زیست آلمان در این رابطه میگوید: «ما تازه اول راهیم!»
برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که تصویب چنین قانونی با دشواری‌های بسیار همراه خواهد بود: در آلمان در سال ۲۰۱۲، بیش از ۶ میلیارد کیسه‌ی پلاستیکی در انواع و اندازه‌های گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. سهم این کیسه‌ها در حجم کل زباله‌های آلمان، بسیار اندک و بالغ بر ۱۷ / ۰ درصد بوده است.