سی و سه پل در خطر است!

حفاری تونل‌های مترو اصفهان در نزدیکی آثار تاریخی این شهر ادامه دارد. این در حالی است که شعبه‌ی پنج دادگستری اصفهان و شورای عالی ترافیک کشور، دستور ممنوعیت عبور تونل مترو را از زیر خیابان چهارباغ عباسی داده‌اند. حتی موافقان این پروژه، حداقل فاصله‌ی مجاز برای عبور تونل مترو را ۱۵۰ متری سی و سه پل عنوان کرده‌اند. با این همه مجریان اینک حتی حرف خود را نیز نقض کرده‌اند.

علیرضا روحانی، روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی اصفهان، در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید، نه منافع شخصی و نه منافع گروهی و جناحی، هیچ کدام نمی‌تواند توجیه‌کننده‌ی «بازی کردن با حیثیت شهر»ی شود که عملا اولین نقطه‌ی جذب گردشگر خارجی به ایران محسوب می‌شود.

دویچه‌وله: آقای روحانی، در صورت رد شدن تونل مترو از فاصله‌ی ۴۰ متری سی و سه پل، این بنای تاریخی با چه خطری مواجه می‌شود؟

علیرضا روحانی: خطر تخریب صد در صد. کارشناسان گفته‌اند بستر زاینده‌‌رود و بستر خاک اصفهان بستری شنی است و متأسفانه خیلی از مسئولین موافق عبور مترو از چهارباغ بر این باورند و استناد می‌کنند که پروژه‌ی مترو در خیلی از کشورهای دارای تمدن کهن در کشورهای اروپایی هم عملی شده. در حالی که خاک آن‌جا به هیچ عنوان قابل مقایسه با خاک اصفهان نیست. بسترهای خاکی آن‌جا و سایر مسایل خاک‌شناسی و زیست‌محیطی آن‌جا قابل مقایسه با اصفهان نیست. کارشناسان امر طبق اظهار نظرات‌شان تأکید داشتند که زیر پایه‌های سی و سه پل، چاهک‌هایی به عمق بین ۲۰ تا ۳۰ متر حفر شده و پایه‌های سی و سه پل را بر روی این چاهک‌ها بنا کردند. سؤال این‌جاست که اگر قرار باشد که تونل از زیر سی و سه پل رد شود، با چه عمقی قرار است رد شود؟ آیا قرار است بیشتر از عمق ۲۰ متر تونل را حفر کنند؟ و اگر باز هم با عمق بیش از ۲۰ متر حفر کنند آیا لرزه‌های ناشی از عبور مترو بر این بنای تاریخی که حجیم‌ترین بنای آبی جهان است تأثیری نمی‌گذارد؟ حالا اگر این فاصله را کمی عقب‌تر ببریم، یعنی همان ۴۰ متر یا کمتر از ۴۰ متر، قطعا این‌ها به سی و سه پل آسیب وارد می‌کند و این نظر، تنها نظر من نیست بلکه برآیند نظر کارشناسان است.

با توجه به این‌که کارشناسان صریحا به خطرات این امر اشاره کرده‌اند، پس چرا مسئولان تونل را از این فاصله می‌گذرانند؟

- متأسفانه این سؤالی است که برای ما هم وجود دارد و هیچ‌کس پاسخگو نبوده است. ما حتی وقتی با مسئولین میراث فرهنگی صحبت می‌کنیم، با مسئولین شورای شهر صحبت می‌کنیم، یا به همدیگر پاس می‌‌دهند، یا منتقل می‌کنند و می‌گویند به ما ربطی نداشته، فرضا بروید سراغ رئیس شورای شهر. او هم می‌گوید به ما ربطی ندارد، بروید سراغ مدیرعامل مترو. او هم می‌گوید به من اکیدا تأکید شده که با هیچ رسانه و کسی گفت‌و‌گو و مصاحبه نداشته باشم. با این‌که دستگاه قضایی دستور توقف مترو را صادر کرده و دو مصوبه‌ی شورای عالی ترافیک داشته‌ایم که عملا بالاترین نهاد تصمیم‌گیری در مسایل ترافیکی کشور است، یکی سال ۸۱ در دولت آقای خاتمی و یکی سال ۸۵ در دولت آقای احمدی‌نژاد. یعنی دو دولت با دو گرایش کاملا متفاوت ‌آمدند و دو مصوبه دادند و هر دو تأکید کردند که تونل مترو باید از محور چهارباغ خارج شود و وارد محور شمس‌‌آبادی شود و باز هم اتفاقا نظرات کارشناسی به این جمع‌بندی رسیده که به خاطر حفظ حیات چهارباغ و هم حفظ حیات سی و سه پل، تونل باید از این محور دور شود، حالا ما نمی‌دانیم که چه انگیزه‌ای و منافع و مسایلی پشت این قضیه هست که با این‌که تمام مسایل قانونی و تمام نهادهای قدرتمند و نهادهای کارشناسی و تخصصی کشور دارند بر عدم عبور مترو از محور چهارباغ و کنار سی و سه پل تأکید می‌کنند، مجریان امر دارند بر این قضیه پافشاری می‌کنند.

الان وقتی سراغ مجری پروژه‌ی متروی اصفهان، آقای مهندس زعفرانی که مدیر عامل مترو هستند می‌روید، ‌می‌گویند به من تأکید شده که با هیچ‌کس مصاحبه‌ای نداشته باشم. سراغ رئیس میراث فرهنگی اصفهان که می‌رویم، ایشان می‌گویند اگر اتفاقی بیفتد مدیر عامل مترو باید پاسخگو باشد. مدیرعامل مترو هم که الان پاسخگو نیست. با حیثیت یک شهر تاریخی مثل اصفهان که عملا اولین نقطه‌ی جذب گردشگر در ایران است، یکی از شناخته‌‌‌شده‌ترین نقاط جذب توریست و تاریخ و فرهنگ ایران و جهان است، این‌طور دارند بازی می‌کنند، فقط به خاطر منافع شخصی یا گروهی و جناحی که مشخص نیست که واقعا منافع این قضیه در جیب چه کسانی می‌رود و چه کسانی پشت این قضیه هستند و چرا دارند این کار را می‌کنند.

فعالان محیط زیست تا به حال برای جلوگیری از عملی شدن این پروژه چه کار کرده‌اند؟

- از سال ۸۵ که این قضیه اوج گرفت، نزدیک به ۲ هزار نفر از شهروندان اصفهانی شکایتی را تنظیم کردند و وکالت پرونده را به آقای محمدعلی دادخواه سپردند. این قضیه پرونده‌اش در دادسرای اصفهان و شعبه‌ی ۵ بازپرسی اصفهان مطرح شد و عملا دستور توقف مترو صادر شد و همین باعث شد که این پروژه اجرایی نشود. تا این که در شهریور ماه امسال (۱۳۸۷)، رئیس شورای شهر اصفهان، آقای حاج رسولیان، اعلام کردند که بر اساس نظرات شورای عالی ترافیک، تونل مترو را ادامه می‌دهیم و وارد چهارباغ شده‌ایم. این باعث شد که فعالیت فعالان محیط زیست و میراث فرهنگی باز هم برانگیخته شد. این موجب شد که ما در یکی دو ماه اخیر فعالیت‌هایمان را منسجم‌تر کنیم و "ان جی او"های تخصصی در حوزه‌ی میراث فرهنگی و محیط زیست ائتلافی تشکیل بدهند که این ائتلاف با نام "حامیان میراث فرهنگی اصفهان" روز اول آذر، به مناسبت روز اصفهان یا به عبارتی روز تولد اصفهان، اعلام موجودیت کرد.

قرار است این ائتلاف که تشکیل شده از "ان‌جی او"های زیست‌محیطی و میراث فرهنگی اصفهان و تعدادی دیگر از "ان جی او"های کشور است، اعلام موجودیت کند و عملا به صورت کاملا منسجم این فعالیت‌ها را به صورت کارشناسی و فارغ از مسایل احساسی پیگیری کنیم تا انشاءالله بتوانیم به یک جمع‌بندی برسیم و تعاملی با مسئولین دولتی و مسئولین درگیر در پروژه‌ی مترو برقرار کنیم و به نتیجه‌ای برسیم که حیثیت این شهر حفظ شود. بحث ما این بود که به هیچ عنوان فعالین محیط زیست و میراث فرهنگی و اجتماعی مخالف مترو نیستند. ما می‌گوییم، مترو باید برای این شهر باشد ولی چرا چهارباغ؟ این همه مسیر دیگر در این شهر هست. متأسفانه ما فکر می‌کنیم که اگر دوستان دارند این تأکید را می‌کنند شاید یک دلیلش این است که اشتباهات دیگری را هم در قبال این پروژه انجام داده‌اند و احساس می‌کنند اگر این‌جا بخواهند اشتباه‌شان را بپذیرند، مجبورند اشتباهات قبلی‌شان را هم بپذیرند، پس در نتیجه، تأکید بر عبور مترو بر چهارباغ، تأکید بر اشتباهات پیشین و فرار از پاسخگویی و جبران خسارات است.

فرض کنیم تونل مترو از فاصله‌ی خیلی نزدیک از سی و سه پل رد شود، آیا باز هم فرصت هست که جلوی عبور مترو گرفته شود؟ باز هم فرصت برای تغییر مسیر تونل باقی می‌ماند؟

- اگر از کنار سی و سه پل رد شود، فکر نمی‌کنم دیگر فرصتی باقی بماند. اگر به سی و سه پل رسیده باشد، الان آخرین نقطه‌ای است که می‌شود از این قضیه جلوگیری کرد. ولی با این حال آقای دکتر امین‌پور، رئیس میراث فرهنگی استان اصفهان، در مصاحبه‌ای که اخیرا با خبرگزاری ایسنا داشتند، گفته‌اند که الان تونل مترو حفر شده است. با این‌که ما تأکید کردیم که این اتفاق نباید بیفتد و باید تونل مترو پر شود. بعد کارشناسان مترو گفتند که چون ما حفر را با دستگاه‌های "تی بی ام" انجام داده‌ایم، نه می‌توانیم تغییر مسیر بدهیم نه می‌توانیم تونل را پر کنیم. کارشناسان میراث فرهنگی پیشنهاد دادند که تونل موازی حفر شود و این تونلی که تا امروز حفر شده به عنوان تونل کمکی استفاده شود که مجددا باز آقای امین‌پور در همان مصاحبه‌ی خود با خبرگزاری ایسنا گفتند که اگر این اتفاق هم نیفتد و همین تونل به قوت خودش باقی بماند، این مسیر ادامه پیدا کند و مترو عملا راه‌اندازی شود و از همین مسیر عبور کند، پاسخگویی‌اش با مدیرعامل مترو است. یعنی به همین راحتی این قضیه را کاملا از سر خودشان باز کردند و پاسخگویی را به گردن کسی انداختند که تا امروز هیچ‌گونه پاسخگویی در مقابل رسانه‌های گروهی نداشته است.