شیکپوشی زنان ایرانی در فصل سرما
درگذشته زنان ایران جزو زنان شیکپوش محسوب میشدند. بعد از انقلاب اسلامی چادر مشکی و مانتوهای تیره، رنگهای غالب شدند. حالا چندسالی است که آرام، آرام استفاده از رنگهای شاد به جامعه بازگشتهاست.
از اواخر دهه چهل خورشیدی و با بهبود وضعیت معیشتی قشر متوسط، تغییرات شگرفی در وضعیت ظاهری مردم ایران نیز بوجود آمد و زنان ایران جزو زنان شیکپوش در جهان و خاورمیانه قرار گرفتند.
بعد از انقلاب اسلامی چادرمشکی و مانتوهای سرمهای رنگ و تیره، تبدیل به رنگهای غالب در لباسهای بانوان شدند. استفاده از چادر مشکی از گذشته نیز در بین زنان اقشار سنتی جامعه ایران رواج داشت. اما ترکیب مانتو – شلوار – روسری با رنگ سرمهای در بعد از انقلاب بیشتر از سوی زنان سیاسی و وابسته به سازمان مجاهدین خلق ایران رواج یافت.
چادر مشکی و یا آنگونه که در سالهای گذشته بر آن نام "حجاب برتر" گذاشتهاند جایگاه ویژهای در تبلیغات دولتی دارد و حتی از یارانههای دولتی نیز برخوردار است. عليرضا حائری، دبير انجمن صنايع نساجی ايران میگوید:« تعرفه واردات پارچههای لباسی و پلی استری ۳۵ درصد و تعرفه واردات چادر مشکی ۱۰ درصد تعریف شده است».
بعد از گذشت ۳۵ سال از انقلاب اسلامی هنوز تولید چادر مشکی به خودکفایی نرسیده است. دبیر انجمن نساجی ایران میگوید: «تولید چادر مشکی به زحمت ۱۰ درصد نیاز داخل کشور را تامین میکند و ۹۰ درصد نیاز داخلی توسط واردات تامین میشود.» در سالهای گذشته در رسانههای ایرانی اشاراتی نیز به "مافیای چادر" شده است.
مانتو در ده سال گذشته اما تغییرات زیادی را پشت سرگذارده است. این تغییرات در زمینه برش، رنگ، استفاده از طرحهای تزئینی و دهها مورد دیگر نیز بودهاند.
حالا چندسالی است که آرام، آرام استفاده از رنگهای شاد به جامعه بازگشتهاست. جالب اینکه همین روند در مورد لباسهای زمستانی نیز دیده میشود. پوشاک وارداتی بربخشی از این روند تاثیرگذار بوده است. در ۱۱ ماه نخست سال ۹۱ از کشورهای چین، ترکیه، امارات، ایتالیا و اسپانیا نزدیک به ۱۸ میلیون دلار انواع پوشاک وارد ایران شده است.
عدم استقبال از رنگهای تیره تاثیر خود را برتولید کنندگان داخلی نیز داشته است. طی ۱۱ ماه نخست سال ۹۱ مبلغ ۱۵۴ میلیون دلار پارچه وارد کشور شده است. تولیدات داخلی برای فروش مجبور هستند علائق خریداران را مد نظر داشته باشند.
هرچند متخصصان بین واژههای "شیک" و "مد" تمایز قائل میشوند، اما تعریف مشخصی در مورد واژه شیک وجود ندارد. با این حال میتوان از عناصر سازنده یک لباس شیک مثل طرح، رنگ، ترکیب رنگها، کیفیت پارچه و دوخت سخن گفت.
افزون براین باید گفت که منظور از شیکپوشی تنها محدود به لباس نیست، بلکه کیف، کفش، دستکش و عینک نیز مجموعه شیکپوشی را میسازند و تکمیل میکنند.
پدیده شیکپوشی، امری نسبی است بخصوص اینکه در ایران با محدودیتهای بسیاری هم همراه است. با این حال میتوان گفت که زنان امروز ایران به نسبت ۳۰ سال پیش، شیکپوشهستند.
شیکپوشی زنان ایران تا سالها به جشنها و مراسم "خصوصی" و با تفکیک جنسیتی محدود میشد و هنوز هم میشود. اما بنظر میرسد در سالهای اخیر شیکپوشی دیگر محدود به "موقعیتهای خاص" نیست.
شیک بودن البته رابطه مستقیمی هم با "ذائقه فرهنگی" دارد. پوششی که در یک محدوده فرهنگی شیک بهحساب میآید، در یک محدوده دیگر از مختصات شیک بودن برخوردار نیست.
شیکبودن دارای مرزهای سنی نیز هست. پوششی که نسل جوان شیک میداند، شاید نسلهای مسنتر با آنان همنظر نباشند. از سوی دیگر شیکبودن یک فرد با گذر زمان نیز برای خود او دستخوش تغییر میشود.
شیکپوشی میتواند با "برندپوشی" رابطه داشته باشد، اما برندپوشی به معنی شیکپوشی نیست. به نظر گئورگ زیمل، جامعه شناس آلمانی، مدپوشی و برندپوشی میتواند "فرصتی برای تمایز طبقات بالا از طبقات پائین جامعه" ایجاد کند.
نباید فراموش کرد آنچه که امروز خود را بهعنوان "شیکپوشی" در درون ایران به نمایش میگذارد راه پرفراز و نشیب خود را در ۳۵ سال گذشته از میان همه فشارها و کنترلها بازکرده است. این روند میتواند دوباره با محدودیت مواجه شود و یا شدت یابد.