عاصمه جهانگیر، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر ایران درگذشت
۱۳۹۶ بهمن ۲۲, یکشنبه
عاصمه جهانگیر، حقوقدان، وکیل و مدافع برجسته حقوق بشر که در دو سال اخیر به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران انتخاب شده بود، در سن ۶۶ سالگی درگذشته است.
سخنگوی خانم جهانگیر به رسانهها گفت که او صبح روز یکشنبه (۱۱ فوریه / ۲۲ بهمن) در پی سکته قلبی به بیمارستانی خصوصی در لاهور انتقال یافته و در آنجا از دنیا رفته است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
عاصمه جهانگیر به عنوان فعال حقوق بشر و مدافع حقوق زنان پاکستان از سال‌ها پیش شناخته شده بود. او از پایه‌گذاران گروه حقوق بشر پاکستان بود که به عضویت فدراسیون جهانی جامعه‌های حقوق بشر در‌آمد. او همچنین سالیان دراز با سازمان ملل همکاری داشت.
او که به دلیل مبارزات ضددیکتاتوری‌اش هم در دوران حکومت ژنرال محمد ضیاء الحق و هم در دوران حکومت ژنرال پرویز مشرف مدتی را در زندان یا حصر خانگی گذرانده بود، در سال ۲۰۱۰ به ریاست کانون وکلای پاکستان رسید.
جهانگیر جوایز مدنی و حقوق بشری متعددی را در عرصه ملی و بین‌المللی دریافت کرده بود و از سال ۱۹۹۸ تا سال ۲۰۰۴ گزارشگر ویژه سازمان ملل در امر اعدام‌های خودسرانه بود.
او همچنین از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ مسئولیت گزارشگری سازمان ملل در امر آزادی عقیده و مذهب را به عهده گرفت. او در همین دوران بارها به نقض حقوق بهائیان در ایران انتقاد کرد.
خانم جهانگیر در ماه سپتامبر ۲۰۱۶ جانشین احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور ایران شد. او نیز همچون شهید با مقاومت مقامات دولت جمهوری اسلامی برای فراهم آوردن زمینه همکاری این دولت با شورای حقوق بشر سازمان ملل و سفر به ایران و بررسی وضعیت حقوق بشر ایران از نزدیک روبرو بود.
با این همه او طی دوره‌ای که به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران فعالیت داشت هم به موارد متعدد نقض حقوق بشر در ایران اعتراض کرد و هم دو گزارش مفصل را با استناد به مدارک متعددی که در اختیارش بود تهیه کرد.
او از جمله در گزارشی که در سپتامبر ۲۰۱۷ عرضه کرد، خواستار "تحقیقات مستقل" درباره "کشتار ۶۷" و اصلاح نظام قضایی ایران شد.
عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان و رئيس افتخاری فدراسیون جهانی جامعه‌های حقوق بشر، درباره سرنوشت گزارشگری ویژه درباره وضعیت حقوق بشر در ایران به دویچه وله گفت که انتظار می‌رود در پی فوت نابهنگام خانم عاصمه جهانگیر، شورای حقوق بشر سازمان ملل جلسه‌ای ویژه برای انتخاب جانشین گزارشگر ویژه در امور حقوق بشر ایران تشکیل دهد.
آقای لاهیجی درباره جانشین احتمالی برای خانم جهانگیر گفت: «معمولا برای گزارشگری حقوق بشر یا گزارشگرهای موضوعی دیپلمات‌ها هستند که کاندیدا می‌شوند و کمتر مدافعان حقوق بشر یا مدافعان حقوق و آزادی‌های اساسی. و دیپلمات‌ها بیشتر روی روابط و مناسباتشان با دولت‌ها حساسیت نشان می‌دهند تا انجام ماموریت خودشان و برای همین هم فعالیت‌هایشان گاه مورد انتقاد مدافعان حقوق بشر قرار می‌گیرد.»
دکتر لاهیجی عاصمه جهانگیر را از استثناهایی خواند که هم دارای سوابق طولانی مبارزه برای حقوق بشر و آزادی‌های اساسی در کشور خودشان هستند و هم خدمت‌های زیادی در عرصه بین‌المللی چون کمیسیون و شورای حقوق بشر سازمان ملل انجام داده‌‌اند. او از همین رو درگذشت عاصمه جهانگیر را "ضایعه‌ای برای همه مدافعان حقوق بشر" خواند.
جمهوری اسلامی همواره اعلام کرده است که وضعیت ایران به صورتی نیست که ایجاب کند گزارشگری ویژه برای آن تعیین شود. با نظر به موضع جمهوری اسلامی ایران، عبدالکریم لاهیجی درباره مهمترین چالشی که جانشین عاصمه جهانگیر با آن در آینده روبرو خواهد بود، گفت: «هر کس که به جای خانم جهانگیر انتخاب شود اولین چالشش با جمهوری اسلامی این است که جمهوری اسلامی را متقاعد کند که حاضر به همکاری با او باشد. با توجه به اینکه دوره گزارشگری احمد شهید و دو سال گذشته خانم جهانگیر را دیدیم، بعید می‌دانم که گزارشگر ویژه در این رودررویی و چالشی که با جمهوری اسلامی آغاز خواهد کرد بتواند آن را متقاعد به همکاری کند و اگر نتواند همان راه را خواهد رفت که شهید و جهانگیر رفتند یعنی باید خودش از طریق رسانهها و مدارکی که به دست می‌آورد گزارش‌هایش را تهیه کند و در نتیجه تاثیر کارش به آن صورت که باید و شاید نخواهد بود و همان نتیجه‌ای را خواهد گرفت که آقای شهید و خانم جهانگیر گرفتند.»