عکس: روایت‌های سینمایی از داستان‌های انجیل و تورات

در دهه ۵۰ میلادی قرن گذشته بود که هالیوود تولید آثار سینمایی پرخرج را با استفاده از جلوه‌های ویژه آغاز کرد. یکی از فیلم‌سازان آن دوره سسیل بی دمیل بود که در سال ۱۹۵۶ اثر معروف "ده فرمان" را خلق کرد. چارلتون هستون (تصویر) در این فیلم نقش موسی را ایفا می‌کند. هستون در سال ۱۹۵۹ با درخشش در فیلم معروف و تاریخی "بن‌ هور" جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را به دست آورد.

البته سسیل بی دمیل پیش‌تر از آن داستان ده فرمان را به تصویر کشیده و با این اثر راه را بر تولید روایت‌های سینمایی از داستان‌های انجیل و تورات هموار کرده بود. او در سال ۱۹۲۳ فیلمی صامت از داستان ده فرمان ساخت که نخست با شک و تردید کلیسا روبرو شد، اما بعد مشخص گردید که سینما به عنوان رسانه‌ای تازه تا چه اندازه می‌تواند تأثیرگذار باشد. نمایی از فیلم "ده فرمان" (محصول ۱۹۲۳) به کارگردانی سسیل بی دمیل.

موفقیت فیلم‌های مذهبی تا دهه شصت میلادی ادامه داشت. کارگردانان دست به ساختن آثاری با الهام از داستان‌های انجیل زدند. نکیلاس ری در سال ۱۹۶۱ فیلم "شاهنشاه" (تصویر) را ساخت؛ نخستین فیلم رنگی که داستان زندگی عیسی مسیح از بدو تولد تا به صلیب کشیده شدن و رستاخیز پس از آن را به تصویر می‌کشد. نکیلاس ری از دوستان ویم وندرس، فیلمساز معروف آلمانی بود. وندرس چندی پیش از مرگ نیکلاس ری مستندی در باره او ساخت.

بسیاری از روایت‌های سینمایی از انجیل در اروپا در ایتالیا ساخته شدند. حتی محصولات هالیوودی در این رابطه هم در ایتالیا در استودیو‌های فیلم‌سازی چینه‌چیتا تهیه می‌شدند، چون کم‌هزینه‌تر بودند. یکی از آثار هنری دهه شصت میلادی "انجیل به روایت متی" (تصویر) به کارگردانی پیئر پائولو پازولینی است که عاری از ترفندها و جلوه‌های ویژه و با همکاری بازیگران غیرحرفه‌ای ساخته شده است.

هالیوود در این دوران همچان بر تهیه فیلم‌هایی پرخرج و عظیم تاکید داشت. این عظمت را حتی در عنوان فیلمی چون "بزرگ‌ترین داستان همه زمان‌ها" می‌شد دید. جرج استیونس، کارگردان آمریکایی این فیلمِ سه ساعته را در سال ۱۹۶۵ آماده اکران کرد. در این فیلم بازیگرانی چون ماکس سیدو، در نقش مسیح و تلی ساوالاس در نقش پونتیوس پیلاطس، حاکم رومی در یهودا که برای بازیگری در این فیلم سرش را از ته تراشید، ایفای نقش کردند.

جنبش اجتماعی جوانان در سال ۱۹۶۸ میلادی در اروپا و جنبش "هیپی‌ها" در آمریکا سبب شدند که برخورد به کتاب مقدس نیز تغییر کند. تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها با برداشت‌های آزادانه‌تر و شجاعانه‌تری به زندگی مسیح پرداختند. این برداشت‌های جدید موردپسند بسیاری قرار گرفت و فیلم موزیکال "عیسی مسیح سوپراستار" که در سال ۱۹۷۳ ساخته شد با استقبال کم‌نظیری روبه‌‌رو شد.

فیلم بریتانیایی "زندگی برایان" داستان زندگی عیسی مسیح را با طنز بیان می‌کند. این فیلم زندگی یک یهودی را به تصویر می‌کشد که در محل زندگی مسیح و در همان زمان به دنیا آمده و در دهکده‌ای با آرامش زندگی می‌کند تا این‌که مردم خیال می‌کنند او مسیح است. او گرچه مسیح بودن‌اش را تکذیب می‌کند، اما در نهایت به صلیب کشیده می‌شود. این فیلم گرچه با استقبال بزرگی روبه‌‌رو شد، اما شمار منتقدان آن هم کم نبودند.

اما هرچند یک بار فیلم‌های "جدی" نیز در ارتباط با داستان‌ زندگی عیسی مسیح با درجه اخلاقی بالا ساخته می‌شد. یکی از این‌ها فیلم انگلیسی-آمریکایی "پادشاه داوود" به کارگردانی بروس برسفورد استرالیایی بود که در سال ۱۹۸۵ ساخته شد. ریچارد گی‌یر بازیگری پرقدرت خود را در این فیلم به نمایش گذاشت.

البته باید مدتی می‌گذشت تا کارگردانی پرقدرت چون مارتین اسکورسیزی پا به عرصه سینما گذارد و در سال ۱۹۸۸ بار دیگر به موضوع کتاب مقدس و زندگی مسیح بپردازد. "آخرین وسوسه مسیح" برپایه رمانی به همین نام نوشتهٔ نیکوس کازانتزاکیس، نویسندهٔ یونانی بود. کلیسا با این فیلم برخوردی بسیار منفی داشت، زیرا عیسی مسیح در این فیلم، فردی مقدس نبود و به عنوان مردی عادی با "نفس اماره" نمایش داده می‌شود.

مِل گیبسون بازیگر، کارگردان و تهیه‌کنندهٔ استرالیایی-آمریکایی، با کارگردانی فیلم "مصائب مسیح" در سال ۲۰۰۴ یک بار دیگر موفق شد بحث و جدل در باره فیلمی در باره زندگی عیسی مسیح را دامن زند. گیبسون (در جریان کارگردانی) آخرین روزهای زندگی مسیح را به تصویر کشید و از نشان دادن خشونت ابایی نداشت. همین امر باعث اعتراض کلیسا شد.

در مجموعه تلویزیونی شش قسمتی "فال نیک" (محصول ۲۰۱۹) آرزیفائل با بازیگری مایکل شین (چپ) در نقش یکی از فرشتگان و کرولی با بازیگری دیوید تننت در نقش یکی از شیاطین می‌کوشند جهان را نجات دهند. در قسمت ششم آنان شاهد به صلیب کشیده شدن عیسی مسیح هستند.