فرش‌نگاری‌های پرویز تناولی و نوآوری در سنت فرش‌بافی
۱۳۹۰ دی ۲۱, چهارشنبه
پرویز تناولی در آثار گوناگون خود وفاداری‌اش را به آنچه "هنر عامیانه" خوانده می‌شود، نشان داده است. اشکال و قالب‌‌های هنر سنتی، از مینیاتور و خطاطی تا کنده‌کاری و صنایع ظریف در کارنامه هنری بلند او جایگاهی ویژه دارند. او اکنون با نگاهی مدرن و ذوقی نوجو، به نقش‌های رمزی و نشانه‌های سنتی در فرش می‌پردازد و آنها را در ترکیبی تازه و بدیع عرضه می‌کند.
در کتابی که این هنرمند مکتب "سقاخانه" از طراحی‌های خود برای فرش فراهم کرده است، او نشان می‌دهد که با حفظ بنیادها و چارچوب فرش ایرانی، می‌توان آثاری عرضه کرد که برای ذوق و سلیقه امروزین نیز خوش‌آیند باشد.
او در پیشگفتاری بر کتاب خود می‌نویسد که همواره نه تنها به نقش و نگار فرش علاقه‌مند بوده، بلکه هم به فرش‌بافی دست زده و هم درباره امکانات و راه‌های نوآوری در این عرصه اندیشیده است. او به ویژه به تنوع رنگین قالیچه‌ها اشاره می‌کند که گاه گمان می‌رود خارج از سنت‌قالی بافی شکل گرفته است، اما در واقع این هنر ظریف نیز به قواعد اصلی طراحی فرش وفادار است و تنها بافندگان هنرمند با آزادی بیشتری به ابداع و خلاقیت دست زده‌اند.
تناولی توضیح می‌دهد که به ویژه فرش "گبه" با طرح‌های ساده و هندسی زمینه مناسبی برای نقش و نگارهای تازه است: «طرح‌هایی که من در گبه‌های خود به کار بردم، خارج از طرح‌های سنتی گبه چون راهراه، خانه در هم و یا کف ساده نبودند. منتها من به این طرح‌ها "پیوند" زدم و از قِبَل این پیوندها ده‌ها طرح دیگر بیرون کشیدم. مثلا همان طرح خانه در هم را یکجا دو بار و در مواقعی چند بار و به اندازه‌های مختلف به اجرا درآوردم.»
از انبان سنت برای هنر مدرن
تناولی به نوآوری شتابزده و بی‌ریشه معتقد نیست. او هشدار می‌دهد که فرش ایرانی موازین و قواعدی دیرین دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. تنها با شناخت درست این بنمایه‌هاست که هنرمندان می‌توانند به خلاقیت و نوآوری دست بزنند.
تناولی در پیشگفتار کتاب "فرش" توضیح می‌دهد: «اصول محکم و جاافتاده فرش ایران و قدمت چند هزار ساله آن، آن را به صورت هنری ویژه و جدا از دیگر هنرها در آورده است، به همین جهت هم دخل و تصرف‌های نامعقول را نمی‌پذیرد. البته این به این معنی نیست که فرش ایران هنری منجمد و غیر قابل انعطاف است. نگاهی سریع و گذرا به دوره‌های مختلف این هنر به خوبی تحولات زنده و مستدام آن را نشان می‌دهد، اما این تحولات همیشه همگون و هماهنگ با دنیای بهشت‌گونه‌ی فرش بوده است.»
پرویز تناولی پیش از این در سال ۱۳۶۸ کتابی در زمینه قالیچه‌های تصویری منتشر و در آن به تنوع تصویری بیکران در قالیچه ایرانی پرداخته بود. او با ارائه نمونه‌های فراوان نشان داد که در قالیچه نگارگری تا حد زیادی از سنت‌های آشنا جدا شده است.
پرویز تناولی در مجموعه تازه، با خلاقیتی جسورانه نقوش فرش‌ها را با مفاهیم و نشانه‌های اسطوره‌ای درآمیخته است.
تناولی پیش از این از تصویر نگاره‌ها و پیکره‌های خود کتاب‌های "گبه"، "طلسم" و "قفل‌های ایرانی" را منتشر کرده بود. کتاب "فرش" از طراحی‌های پرویز تناولی، توسط "نشر بنگاه" در ۱۲۰ برگ گلاسه رنگی منتشر شده است.
AA/SA