مخالفت روحانیان سنی ایران با گروگان گرفتن مرزبانان
۱۳۹۳ فروردین ۸, جمعه
گروه "جیش‌العدل" در ۱۸ بهمن ۱۳۹۲ در منطقه مرزی "جکیگور" استان سیستان و بلوچستان ۵ تن از مرزبان ایرانی را گروگان گرفت. این گروه سوم فرودین ۱۳۹۳ اعلام کرد یکی از گروگان‌ها را "اعدام کرده" و اکنون نیز تهدید می‌کند یکی دیگر از مرزبانان ربوده شده را ۱۳ فروردین به قتل می‌رساند. گروگان‌گیری مرزبانان ایرانی توسط "جیش‌العدل" اکنون ابعادی فراتر از سیستان و بلوچستان پیدا کرده است.
به گفته آگاهان به امور اهل تسنن در ایران خشونت و تشنج در استان سیستان و بلوچستان به ویژه با گروگان‌گیری "جیش‌العدل" و اعدام‌های انتقامجویانه مقامات قضائی کشور تشدید پیدا کرد. از سوی دیگر مخالفت روحانیان پرنفوذ سنی با این اقدامات می‌تواند یکی از موثرترین عوامل در کاهش خشونت‌ها در مناطق سنینشین کشور باشد. آیا دولت حسن روحانی توانسته است از تاثیرگذاری آنان در کاهش خشونت‌ها در مناطق سنینشین کشور و آزادی مرزبانان استفاده کند؟
امام جمعه اهل سنت زاهدان: گفت‌وگو به جای سلاح
خبرگزاری ایلنا (۶ فرودین ۱۳۹۳ ) از قول مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان نوشت که گروگان‌گیری به هر دلیلی نادرست است. عبدالحمید در گفت‌وگو با "ایلنا" خواستار آزادی فوری مرزبانان توسط گروه "جیش العدل" شد. او خطاب به این گروه گفت: «باید از طریق گفت‌وگو مشکلات و ادعاهای خود را مطرح و از آن طریق به نتیجه رسید نه اینکه دست به اسلحه برد و مشکلات مردم منطقه را بیشتر کرد.»
امام جمعه اهل سنت زاهدان از گروه "جیش‌العدل" خواست "برای رفع مشکلات خود با مسئولان ایرانی گفت‌وگو کنند و زمینه را برای بازگشت مرزبانان گروگان به خانواده‌هایشان مهیا کنند."
روحانی سنی کرد: به گروگان‌گیری پایان دهید!
حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان و مدیر مدرسه علوم دینی امام بخاری سنندج، نیز در گفت‌وگو با دویچه وله (فارسی) تاکید می‌کند که پیروان اهل سنت گروگان‌گیری و خشونت را مردود می‌دانند. وی خاطرنشان می‌کند: «مردم اهل سنت خشونت را قبول ندارند. ما اعتقادی به جنگ مسلحانه نداریم و اگر کسی خواسته و مطالبه‌ای داشته باشد یا مورد ظلم و ستم قرارگرفته باشد اقدامات خشونت‌آمیز راه رسیدن به مطالبه‌اش نیست.»
امینی خواستار آزادی بقیه مرزبانان گروگان شد و افزود: «این اقدام مثل اتفاقی است که اخیرا در زندان زاهدان رخ داد و ۱۶ تن را از جیش العدل یا از گروه‌های دیگر را به دستور قاضی در زندان زاهدان اعدام کردند. کسی که برای خشونت پیش‌قدم می‌شود باید منتظر خشونت از طرف مقابل هم باشد.»
این روحانی مقیم سنندج انتقاد می‌کند که فشار به پیروان اهل سنت بیشتر شده است. امینی پیش از این در نامه‌ای به رؤسای قوای سه‌گانه، خواهان لغو حکم اعدام زندانیان اهل سنت در زندان رجایی شهر و دیگر زندان‌های ایران شده بود.
این روحانی سنی مذاکره و گفت‌وگو را تنها راه حل می‌داند و "از حکومت و جیش العدل" می‌خواهد که به خشونت‌ها پایان دهند.
روحانی سنی بلوچ: دولت باید به خشونت‌ها پایان دهد!
مولانا دکترعبدالرحیم ملازاده، مدیرشبکه تلویزیونی "وصال فارسی" که با وضعیت اهل سنت در کشور آشناست، در گفت‌وگو با دویچه وله خاطرنشان می‌کند: «از دست روحانیان سنی در داخل کشور هیچ کاری بر نمی‌آید و خود دولت باید جلوی انتقام‌جويی‌ها را بگیرد. روحانیان سنی در ایران مجبورند در چارچوب نظام صحبت کنند و اجازه ندارند افکار واقعی خود را بیان کنند.»
ملازاده، روحانی سنی مقیم لندن، دولت ایران را در وضعیت پیش‌آمده در استان سیستان و بلوچستان مقصر می‌داند. وی اضافه می‌کند: «دولت منطقه را متشنج کرده و الآن هم باید آن را آرام کند. به نظر من راه حل این است که دولت به ظلم و ستم علیه اهل سنت پایان دهد. آنچه روی داده در واقع واکنشی بوده است به اقدامات دولت ایران.»
این روحانی منتقد همچنین تائید می‌کند که سیاست فشار و سرکوب در دوره احمدی‌نژاد در قبال اهل سنت پس از روی کارآمدن حسن روحانی نیز ادامه پیدا کرده و در اوضاع اهل تسنن تغییری حاصل نشده است.
روحانیان بلوچ: مخالف خشونت و طرفدار اعتدال
دکتر عبدالستار دوشوکی، رئیس "مرکز مطالعات بلوچ در لندن" با نظر ملازاده مبنی بر این که روحانیان سنی در داخل کشور مجبورند در چارچوب خاصی صحبت کنند و اجازه ندارند افکار واقعی خود را بیان کنند، مخالف است. به گفته دوشوکی، مولانا عبدالحمید در گذشته نشان داده است که در مسیر اعتدال، شجاعانه با هرگونه افراط مخالفت نموده و همیشه تلاش می‌کند در راستای اعتدال و میانه‌روی و حس همزیستی، حقیقت را به دور از هرگونه مصلحت نابجا بیان کند.
دکتر دوشوکی درباره نقش روحانیان سنی بلوچ در کاهش خشونت‌ها می‌گوید: «با توجه به این که جیش‌العدل ادعا می‌کند از حقوق اهل سنت دفاع می‌کند و اصولا جنگ "جیش العدل" یک جنگ مذهبی است، نقش و جایگاه علمای اهل سنت بلوچ در تامین امنیت و حفظ اعتدال و همزیستی مسالمت‌آمیز بین شیعه و سنی در استان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به همین دلیل با توجه به این امر که عبدالرئوف ریگی سخنگوی جیش العدل با برخی از نمایندگان علمای بلوچ و معتمدین محلی در حال گفت‌وگو بود که طیف افراطی دیگری در غیاب عبدالرئوف، جمشید دانایی فر را اعدام کردند. این نشان می‌دهد که جیش‌العدل به جایگاه تاثیرگذارعلمای بلوچ واقف است.»
استفاده دولت از نفوذ روحانیان سنی در خشونت‌زدایی
به نظر دوشوکی دولت و به ویژه استاندار جدید سیستان و بلوچستان تلاش می‌کنند از توان و ظرفیت مردمی علما در خشونت‌زدایی و استقرار صلح و آرامش استفاده کند. وی اضافه می‌کند: «بعد از ۸ سال، نوعی تعامل سازنده بین استانداری و مولانا عبدالحمید به وجود آمده است که اکثریت مردم بلوچ از آن استقبال می‌کنند. اما عوامل افراطی در درون نهادهای امنیتی اطلاعاتی استان و حامیان آنها در تهران و قم از یک سو، و نیروهای تکفیری جهادی نظیر جیش‌العدل و طرفداران آنها در خارج، با این تعامل سازنده شدیدا مخالف هستند. زیرا یک فضای مساعد و آرام برای تعامل و توسعه در استان را به ضرر خود می‌دانند. این واقعیت در تبلیغات سوء رسانه‌هایی مانند زاهدان پرس، خبرگزاری فارس و رجانیوز و شبکه‌های اجتماعی طرفداران جیش‌العدل کاملا مشهود است. هر دو به دنبال مشتعل نمودن اوضاع در بلوچستان هستند.»
نقش مؤثر روحانیان سنی منطقه
کارینا جهانی، پروفسور زبان‌های ایرانی در دانشگاه "اوپسالا" در سوئد که کارشناس امور بلوچستان است و درباره‌ی مشکلات بلوچ‌ها کتابی نیز نوشته، می‌گوید که به گروگان گرفتن مرزبانان ایرانی نشان می‌دهد که دولت ایران موفق به پایان دادن به خشونت‌ها در بلوچستان نشده است. این کارشناس سوئدی یادآور می‌شود: «زمان احمدی‌نژاد گفتند به ترور جندالله و ریگی پایان داده‌اند اما حالا معلوم شده که اوضاع بدتر شده و اعمال خشونت به حس انتقام‌جویی دامن زده است. بلوچ‌ها حس انتقام‌جویی قوی دارند و حکومت ایران به این مسئله توجهی ندارد و قصد دارد با زور قضیه را حل کند.»
کارشناس امور بلوچستان از دانشگاه اوپسالای سوئد تاکید می‌کند: «روحانیان و علمای سنی بلوچ قادرند برای پایان دادن سلسله خشونت‌ها واقعا نقش مهمی ایفا کنند و دولت آنها را باید جدی بگیرد. ایران باید گام‌های دیگری برای از بین بردن اختلاف شیعه و سنی بردارد. ما در سوئد کنفرانس زبان بلوچی (۷ تا۹ فرودین ۱۳۹۳) برگزار کردیم ولی بسیاری به دلیل ترس از دولتشان نیامندند و این نشان می‌دهد که ترس عظیمی حاکم است. فعالان فرهنگی که مجله منتشر می‌کنند یا شب شعر برگزار می‌کنند زیر فشار هستند. در ایران آنها را زندانی می‌کنند یا به وزارت اطلاعات احضار می‌کنند و معلوم است که این گونه برخوردها واکنش منفی هم به دنبال خواهد داشت.»
به نظر کارینا جهانی مشکل بلوچ‌ها در ایران بسیار سخت و پیچیده است و غیرقابل حل به نظر می‌رسد. اما به نظر این کارشناس دولت ایران می‌تواند از "نقش موثر و مثبت" روحانیون اهل سنت برای کاهش خشونت‌ها در مناطق سنینشین کشور استفاده کند.