مشارکت کشورهای عربی در عملیات نظامی علیه قذافی

قطعنامه‌ی ۱۹۷۳ شورای امنیت سازمان ملل که در واپسین ساعت‌های شامگاه پنج‌شنبه (۱۷ مارس/ ۲۶ اسفند) به تصویب رسید، به‌کارگیری «تمام تدبیرهای ضروری» برای حفاظت از جان شهروندان لیبی را برای جامعه‌ی جهانی مجاز اعلام کرد.

در این قطعنامه از لیبی خواسته شد هرگونه عملیات نظامی علیه مخالفان را فورا خاتمه دهد. شورای امنیت به جامعه‌ی جهانی اجازه داده است برای به اجرا گذاشتن این مصوبه از نیروی نظامی استفاده کند. هدف عملیات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی که از روز شنبه (۲۸ اسفند) آغاز شد اجرایی کردن این قطعنامه عنوان شده است.

اقدامی بین‌المللی با پشتیبانی کشورهای عربی

وزیر دفاع بریتانیا، لیام فوکس ظهر یکشنبه (۲۰ مارس/ ۲۹ اسفند) گفته است حمله‌ی جنگنده‌های این کشور در پیشگیری از یورش حامیان معمر قذافی به شهروندان لیبی "بسیار موفقیت‌‌آمیز" بوده‌ است. این یکی از نخستین ارزیابی‌های رسمی از سوی مقام‌های اروپایی در مورد حمله‌های روز شنبه است.

فوکس همچنین خاطر نشان کرد، کشورهای عربی در روزهای آینده نقش فعالی در این عملیات بر عهده خواهند گرفت. وزیر دفاع بریتانیا گفت اهمیت ویژه‌ی این اقدام از آن جهت است که نشان می‌دهد دخالت نظامی در لیبی یک عملیات بین‌المللی است و هدف آن تحمیل اراده‌ی کشورهای غربی نیست.

نمایندگان اتحادیه عرب در نشستی که روز شنبه و با حضور نمایندگانی از کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا و دبیرکل سازمان ملل در پاریس برگزار شد، موافقت خود را با آغاز عملیات نظامی علیه نیروهای وفادار به معمر قذافی اعلام کردند. قطر و امارات متحده عربی قرار است شماری از جنگنده‌های خود را در این عملیات شرکت دهند.

یک مقام ارشد ارتش آمریکا عصر یکشنبه اعلام کرد، جنگنده‌های قطری آماده شده‌اند تا طی ساعت‌های آینده در بمباران مواضع نیروهای وفادار به قذافی شرکت کنند.

توقف حمله به بنغازی

ظهر یکشنبه یک ژنرال عالیرتبه آمریکایی در گفت‌وگو با یکی از فرستنده‌های تلویزیونی این کشور گفت، بخشی از قطعنامه ۱۹۷۳ که حریم هوایی لیبی را منطقه ممنوع مشخص می‌کرد با موفقیت به اجرا گذاشته شده است. او می‌گوید در حال حاضر هیچ نشانه‌ای در دست نیست که حضور جنگنده‌های لیبی را در آسمان این کشور تایید کند.

شورای امنیت سازمان ملل این اقدام را یکی از "تدبیرهای ضروری" برای حافظت از شهروندان لیبی در برابر حمله‌های هوایی نیروهای وفادار به قذافی اعلام کرده است.

مایک مولن، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا می‌گوید، جلوی یورش ارتش لیبی به بنغازی که مهم‌ترین مرکز شورشیان محسوب می‌شود گرفته شده است. ژنرال بلندپایه‌ی آمریکایی گفت، هدف از این عملیات نه سقوط معمر قذافی، که اجرای قطعنامه‌ی شورای امنیت سازمان ملل است.

بنغازی در روزهای اخیر صحنه‌ی شدیدترین درگیری‌هایی بود که از زمان آغاز جنبش اعتراضی علیه قذافی در یک ماه پیش در این منطقه رخ داده است.

ادامه‌ی حمله‌های زمینی به مخالفان

به‌رغم آغاز عملیات نظامی، منابع خبری گزارش داده‌اند نیروهای حامی قذافی پیش از ظهر یکشنبه همچنان به بمباران شهر مصراته ادامه داده‌اند. این شهر در محاصره نیروهای دولتی قرار دارد و ظاهرا از سه جهت با توپ و خمپاره مورد حمله قرار گرفته است.

مصراته در ۲۱۰ کیلومتری شرق طرابلس قرار دارد و سومین شهر بزرگ لیبی و یکی دیگر از مناطق آزاد شده به شمار می‌رود.

حوالی نیمه‌روز یکشنبه گزارش‌های تایید نشده‌ای از مصراته از حضور تانک‌های نیروهای وفادار به قذافی در مرکز این شهر و کشتار مردم عادی خبر داده‌اند. این گزارش‌ها که تا کنون از سوی منابع معتبر تایید نشده، به نقل از شاهدان عینی شمار کشته‌شدگان را دست‌کم ده نفر و تعداد مجروحان را ده‌ها نفر اعلام می‌کنند.

معمر قذافی پیش از ظهر یکشنبه در نطقی که از تلویزیون دولتی لیبی پخش شد، حمله‌های هوایی نیروهای ائتلاف بین‌المللی را «تروریسم» خواند و گفت، این حمله‌ها بدون پاسخ نخواهد ماند.

به گزارش رویترز قذافی گفت «ما کشورمان را ترک نخواهیم کرد و لیبی را آزاد می‌کنیم.» بنابر این گزارش، سرهنگ قذافی گفته است، جنگی طولانی در پیش خواهد بود و تمام مردم به این منظور مسلح شده‌اند.

حمله به پایگاه‌های ضدهوایی

دولت لیبی صبح جمعه با اعلام آتش بس گفته بود به مفاد قطعنامه‌ی شورای امنیت احترام می‌گذارد و تمام عملیات نظامی علیه مخالفان را متوقف می‌کند. چند ساعت بعد قذافی قطعنامه را بی‌اعتبار خواند و نیروهای وفادار به او بر شدت یورش‌های خود به مناطقی که تحت کنترل شورشیان قرار داشت افزودند.

بنابر گزارش‌ها در حمله‌ی نیروهای دولتی به بنغازی دست‌کم ۹۴ نفر در روز شنبه جان خود را از دست داده‌اند. نیروهای ائتلاف می‌گویند در حمله به حامیان قذافی در جاده‌های منتهی به بنغازی بیش از ۱۴ سرباز کشته شده‌اند.

نخستین عملیات نظامی علیه قذافی روز شنبه با پرواز جنگنده‌های فرانسوی بر فراز آسمان لیبی آغاز شد. در این عملیات ۲۰ جنگنده شرکت داشته‌اند. فرانسه اعلام کرده عملیات خود را روز یکشنبه ادامه خواهد داد.

وزارت دفاع بریتانیا نیز اعلام کرد، بخشی از حمله‌ی جنگنده‌های این کشور با هدف نابود کردن سیستم دفاع ضد هوایی لیبی در شهر طرابلس انجام شده است.

واکنش‌های بین‌المللی

سخنگوی وزارت خارجه چین روز یکشنبه در پکن گفت، کشورش اوضاع لیبی را زیر نظر دارد و از حمله‌ی نظامی به این کشور متاسف است.

به گزارش خبرگزاری روسی ریانووستی، آلکساندر لوکاشویچ سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز روز شنبه نسبت به آغاز عملیات نظامی در لیبی ابراز تاسف کرد و قطعنامه‌ی ۱۹۷۳ را عجولانه خواند.

روسیه و چین به قطعنامه شورای امنیت رای ممتنع دادند اما از حق وتوی خود برای جلوگیری از تصویب آن استفاده نکردند. چین و روسیه علت ناخشنودی خود را مخالفت با خشونت و امکان "رنج دیدن افراد غیرنظامی" عنوان کرده‌اند.

هند نیز که یکی دیگر از ۵ رای ممتنع را به قطعنامه داد. دولت این کشور تاسف خود را از شروع عملیات نظامی در لیبی اعلام کرده است.

در همین ارتباط صلیب سرخ به نیروهای ائتلاف بین‌المللی هشدار داده است در عملیات نظامی خود سلامت شهروندان عادی این کشور را مد نظر داشته باشند. کمیته‌ی بین‌المللی صلیب سرخ با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرده، «لازم است همواره میان شهروندان عادی و رزمندگان تفاوت قائل شد.»

پاپ بندیک شانزدهم رهبر کاتولیک‌های جهان نیز از رهبران طرف‌های درگیر در لیبی خواسته است امنیت شهروندان این کشور را رعایت کنند.

موضع جمهوری اسلامی و حزب‌الله لبنان

روز یکشنبه اداره كل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی با انتشار اطلاعیه‌ای از قول رامین مهمان‌پرست سخنگوی این وزارت‌خانه نوشت: «موضع جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت از مردم و دفاع از خواسته‌ها و مطالبات مشروع آنها در هر كشوری است.»

سخنگوی وزارت خارجه ایران با ابراز تردید نسبت به "نیات کشورهای غربی" مدعی شد «این كشورها معمولاً با شعارهای اغوا كننده‌ی حمایت از مردم وارد شده، ولی در اصل منافع خود را در سیطره بر كشورهای مورد نظر و ایجاد پایگاه‌های نظامی و ادامه استعمار و سلطه به شكلی نوین دنبال می‌كنند.»

حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز در مراسمی که به عنوان "اعلام همبستگی با انقلاب ملت‌های برخی کشورهای عربی" برگزار شد، رویكرد غرب به این گونه وقایع را تفرقه‌افكنانه خواند و گفت «این فریبکاری‌ها در هیچ کسی تاثیر نخواهد گذاشت، زیرا ملت‌های ما آگاهی و بینش بالایی از سیاست‌های آمریکا دارند و می‌دانند که این رژیم‌ها ده‌ها سال است که در خدمت و تحت حمایت آمریکا هستند.»

نصرالله بدون اشاره به درخواست کمک شورشیان لیبی برای دخالت کشورهای غربی در درگیری‌های این کشور "پایداری و صبر" را رمز پیروزی خواند.

این رهبر حزب‌الله لبنان خطاب به جنبش‌های اعتراضی در منطقه گفت «شما باید برای پیروزی به یاری خداوند ایمان داشته باشید، اگر صبر کنید و در صحنه جهاد باقی بمانید، پیروزی از آن شما است.»

به گزارش ایلنا دبیرکل حزب‌الله که با ایران روابط بسیار نزدیک و دوستانه‌ای دارد، در خاتمه به خاطر آنچه "مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص انقلاب ملت‌های كشورهای عربی" خواند از این کشور قدردانی كرد.

اظهارات نصرالله در حالی ابراز شد که لبنان یکی از پنج کشوری بوده که پیش‌نویس قطعنامه‌ی ۱۹۷۳ را برای تصویب به شورای امنیت ارائه کرده است.

BK/DK