نخستین نشست علنی مخالفان رژیم سوریه در دمشق
۱۳۹۰ تیر ۶, دوشنبه
منابع خبری در مورد نشست معترضان حکومت بشار اسد در دمشق گزارش‌های متفاوتی منتشر کرده‌اند. شمار شرکت‌کنندگان در این نشست که امروز (دوشنبه ۲۷ ژوئن) در یکی از هتل‌های دمشق برگزار شد، بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر اعلام شده است. مخالفان حکومت نیز، در مورد نشست امروز مواضع مختلفی دارند. از سوی دیگر، مقام‌های سوریه اعلام کرده‌اند که از روز دهم ژوئیه، گفت‌وگوی ملی را با مخالفان آغاز می‌کنند. بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه قبلا وعده این گفت‌وگوها را داده بود. به گزارش خبرگزاری دولتی سوریه، تغییر قانون اساسی، به ویژه بندی از این قانون که بر قدرت کانونی حزب بحث تاکید می‌ورزد، در دستور این مذاکرات قرار خواهد داشت.
عقب‌نشینی حکومت در برابر مخالفان
حکومت سوریه از طرفی وعده‌ی انجام اصلاحات سیاسی می‌دهد، از سوی دیگر بر شدت سرکوب مخالفان و رفتار خشونت‌آمیز با تظاهرکنندگان می‌افزاید. برخی از ناظران معتقدند اجازه‌ی برگزاری علنی نشستی که اغلب شرکت‌کنندگان آن مخالفان مشهور حکومت و زاندانیان سیاسی سابق هستند، نشان می‌دهد بشار اسد به نتیجه بخش بودن تشدید سرکوب‌ها خوش بین نیست.
پیش‌تر خبرهای ضد و نقیضی در مورد شرکت احتمالی نماینده‌ای از سوی حکومت در نشست روز دوشنبه (۵ تیر) منتشر شده بود. گروه‌ها و تشکل‌های اپوزیسیون سوریه هر گونه مذاکره با نمایندگان دولتی را مشروط به توقف تیراندازی به سوی تظاهرکنندگان و تعقیب معترضان کرده‌اند.
عده‌ای نیز ابراز نگرانی می‌کردند که برگزاری این نشست می‌تواند شرکت‌کنندگان را به دردسر بیندازد. گفته می‌شود کسب اجازه‌ی رسمی برای دیدار و رایزنی روشنفکران معترض به وساطت بتینه شعبان، مشاور رسانه‌ای بشار اسد انجام شده است.
راهی برای انتقال درخواست‌های معترضان
بتینه شعبان اواخر اردیبهشت ماه سال جاری یکی از اعضای کمیته‌ای بود که به دستور رهبر سوریه برای مذاکره با مخالفان تشکیل شد. فاروق الشرع، معاون اسد، و یکی از فرماندهان ارتش از دیگر اعضای این کمیته بودند. بنابرگزارش‌ها یکی از دعوت‌کنندگان به گردهمایی معترضان در دمشق، نویسنده‌ی مشهور سوری لوی حسین است که بارها به دلیل نوشته‌های انتقادی خود به زندان افتاده. او در گفتگوهای اردیبهشت ماه نیز حضور داشت.
یک فعال سوری که در شمال لبنان اقامت دارد به خبرگزاری آلمان گفته است: «شرکت کنندگان در این نشست سخنگوی تظاهرکنندگان معترض نیستند، اما اغلب آنها کسانی هستند که در گذشته به دلیل حمایت از اصلاحات سیاسی در این کشور به زندان افتاده‌اند.» شماری از تشکل‌های مخالف حکومت امیدوارند نشست روز دوشنبه بتواند یک کانال ارتباطی ایجاد کند که از طریق آن خواسته‌های معترضان به رهبران سوریه منتقل شود.
بی‌حاصلی مذاکره با «رژیم غیرقابل اعتماد»
کنفرانس دمشق در حالی برگزار شد که نیروهای نظامی و امنیتی سوریه در روزهای اخیر بر شدت عملیات خود افزوده‌اند. از روز پنجشنبه (اول تیر) ارتش سوریه و حامیان بشار اسد، بیش از پیش به تعقیب و آزار شهروندان فراری در مرزهای ترکیه و لبنان پرداخته‌اند. یک فعال حقوق بشر سوری که در مرز ترکیه به پناهجویان کمک می‌کند، معتقد است: «هدف نشست دمشق نجات حکومتی است که مشروعیت خود را از دست داده است.»
بسیاری از گروه‌های اپوزیسیون و چهرهای مشهور مخالف بشار اسد، که در تبعید و مهاجرت به سر می‌برند، اعتقاد دارند مذاکره با نمایندگان حکومتی که شهروندان معترض خود را به گلوله می‌بندد بی‌نتیجه است. یکی از تبعیدیان سوریه که در ترکیه سکونت دارد به خبرگزاری آلمان گفت:«اگر نشست دمشق بتواند جلوی ادامه‌ی خونریزی را بگیرد من با آن مخالفتی ندارم، اما رژیم اسد قابل اعتماد نیست.»
در جستجوی راه حلی مسالمت‌آمیز
خبرگزاری آلمان از قول شاهدان عینی گزارش داد هیچ یک از چهره‌های شاخص مخالف حکومت که در خارج از کشور به سر می‌برند در نشست امروز شرکت نکرده‌اند. بنابر این گزارش "درویش"، رئیس مرکز آزادی بیان و رسانه‌های سوریه، و "میشل کیلو"، یکی از روزنامه‌نگاران مخالف حکومت از جمله‌ی حاضران در کنفرانس بوده‌اند.
هدف اصلی دیدار روشنفکران معترض یافتن راه‌هایی برای پایان دادن به خشونت و گذار مسالمت‌آمیز به سوی دموکراسی عنوان شده است. حکومت بشار اسد متهم است برای مقابله با مخالفان از تمام روش‌ها، از جمله تجربه و امکانات دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی استفاده می‌کند. کشورهای غربی و معترضان سوری می‌گویند برای اثبات دخالت جمهوری اسلامی در برخورد با تظاهرکنندگان، مدارک کافی در اختیار دارند اما دمشق و تهران این اتهام را رد می‌کنند.
نخستین نشست علنی مخالف در نیم قرن گذشته
به رغم نزدیکی حکومت جمهوری اسلامی با رژیم بشار اسد و شواهدی که احتمال دخالت ایران در سرکوب تظاهرکنندگان سوری را تقویت می‌کند، وضعیت روشنفکران و چهره‌های شاخص سیاسی معترض در دو کشور متفاوت به نظر می‌رسد. به گزارش خبرگزاری فرانسه نشست دمشق با پخش سرود ملی سوریه و یک دقیقه سکوت برای تمام قربانیان خشونت‌های اخیر آغاز شد.
چهره‌های شاخص اپوزیسیون سوریه که روز دوشنبه با هم دیدار کردند می‌گویند برگزاری چنین نشستی در نیم قرنی که حزب بعث کنترل کشور را در اختیار دارد بی‌سابقه بوده است. عبدالکریم ریحاوی، رئیس جمعیت حقوق بشر سوریه به خبرگزاری فرانسه گفت هدف از این رایزنی دست یافتن به یک "راهبرد ملی" برای حل بحران کنونی است.
متهم کردن معترضان به "خرابکاری"
بشار اسد هفته‌ی گذشته در یک نطق تلویزیونی "گفتگوی ملی" را راه برون رفت از وضعیت فعلی اعلام کرده بود. او همچنین تاکید کرده بود زیر فشار "خرابکاری و هرج و مرج" نمی‌توان دست به اصلاحات سیاسی زد. به گفته‌ی فعالان تشکل‌های حقوق بشر از ابتدای ناآرامی‌ها در سوریه تاکنون حدود ۱۳۰۰ نفر کشته و بیش از ده هزار نفر بازداشت شده‌اند. اتهام بسیاری از بازداشت‌شدگان "خرابکاری، اغتشاش و توهین به رئیس جمهور" عنوان شده است.
برخی از شرکت‌کنندگان در نشست دمشق به رسانه‌های غربی گفته‌اند کنفرانس امروز با اجازه‌ی رسمی مقام‌های مربوط برگزار شد، اما هیچ نماینده‌ای از حکومت به آن دعوت نشده بود. یکی از روشنفکران معترض سوری می‌گوید شرکت‌کنندگان در این نشست، همچون شهروندان سوریه خواهان یک تغییر مسالمت‌آمیز هستند. او می‌افزاید این راهی است شفاف و غیرقابل مذاکره.
"رژیم اسد باید برود"
بنابر گزارش‌ها برخی از چهره‌های سرشناس اپوزیسیون سخنان تند و صریحی علیه حکومت ابراز داشته‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه لوی حسین در این دیدار رژیم سوریه را جبار خواند و خواستار تغییر حکومت شد. او می‌گوید باید نظامی دموکراتیک جایگزین حکومت شود که برقراری یک جامعه‌ی مدنی و برابری تمام شهروندان را تضمین کند.
به گزارش رویترز میشل کیلو نیز که به دلیل انتقادهایش سه سال را در زندان گذرانده، مانند حسین خواهان کنار رفتن حکومت بشار اسد شده است. او خاطر نشان کرد برای حل بحران کنونی باید به ریشه‌های آن پرداخت. برگزارکنندگان کنفرانس دمشق تاکید می‌کنند تمام دعوت شدگان به این برنامه روشنفکران مستقل بوده‌اند. به گزارش رویترز در کنار افرادی مانند کیلو که صریحا خواستار خاتمه‌ی حکومت حزب بعث و بشار اسد شدند عده‌ای نیز از انجام اصلاحات سیاسی حمایت کرده‌اند.
BK/JT