نقش بحران مالی جهانی در نوسانات بورس مسکو

درست ده سال پیش اصطلاح Default (قراردادشکنی) وارد زبان روسی شد. ناگهان این اصطلاح اقتصادی را همه روس‌ها شناختند. میلیون‌ها انسان، به خاطر ورشکستگی دولت و سقوط روبل، پس اندازهای خود را از دست دادند. رسانه‌های روسی، در روزهای اخیر، این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا بار دیگر یک "دی فاولت" اتفاق خواهد افتاد؟ زیرا تکانه‌های بازار مالی جهانی، روسیه را نیز به کام شدیدترین بحران مالی دهه اخیر کشانده است.

این بار نمی‌توان از ورشکستگی دولت سخن گفت. به شکرانه درآمدهای هنگفت نفت، گاز، آهن و سایر مواد‌خام، روسیه اکنون در سطح جهانی به یکی از بزرگترین صاحبان ذخیره ارزی تبدیل شده است. اما سقوط بورس‌های روسیه، در هفته گذشته، چنان ابعاد تهدید‌آمیزی به خود گرفت که مسئولان ناگزیر شدند دو بورس مهم مسکو را در دو روز پیاپی تعطیل کنند.

یک روز پس از این اقدام، یعنی روز جمعه هفته گذشته، بار دیگر معاملات بورس متوقف شد. این بار اما دلیل توقف معاملات، افزایش شدید نرخ سهام بود. حتی روز دوشنبه بیست و دوم سپتامبر، در شرایطی که بازارهای مالی جهان تاحدودی آرامش یافتند، در بورس مسکو، برخی از اوراق سهام به دلیل سود بالا از معاملات حذف شدند.

خظر بزرگ نیست

به رغم همه این نوسانات، بورکهارد برگمن معاون کمیسیون شرق اقتصاد آلمان وضعیت اقتصادی روسیه را چندان نگران کننده نمی بیند. او می گوید: «در نهایت بنیادهای اقتصاد روسیه تغییری نکرده‌اند. چیزی که مهم است این که ما با افت و خیز سهام برخورد داشتیم و بورس سهام بیش از حد داغ شد. ضمنا اینجا بورس سهام در یک بازار بسیار کوچک معامله می‌شوذ. بهای نفت هم به حدود بشکه‌ای نود دلار کاهش یافت. این طبعا بر وضعیت شرکت‌ها و دولت اثر گذاشت. اما ۹۰ دلار بهای چندان بدی برای روسیه نیست. تا چندی پیش روسیه به شدت از این که بهای نفت به بشکه‌ای ۹۰ دلار رسید خوشحال بود».

اکنون بهای نفت بار دیگر افزایش یافته است. این امر سبب ثبات بازار سهام روسیه به عنوان کشوری با مواد اولیه فراوان خواهد شد. میشائیل هارمس نماینده اقتصاد آلمان در روسیه، شوک بورس مسکو را حتی بعضا مثبت ارزیابی می‌کند. او در گفت‌وگو با بخش روسی دویچه‌وله چنین نظر می‌دهد: «من فکر می‌کنم آنچه در بورس مسکو اتفاق افتاد، می‌تواند برای سیستم روسی بسیار مفید باشد. مردم اینجا، اکنون موقعیت خودشان را واقعگرایانه‌تر ارزیابی خواهند کرد و این سبب واقعگرایانه‌تر شدن بسیاری از پروژه‌ها خواهد شد».

عوارض سردی مناسبات مسکو با غرب

اما بحران بورس‌های مسکو هنوز کاملا به پایان نرسیده است. عقب نشینی شدید سرمایه‌گذاران از بورس سهام مسکو، تنها ناشی از بحران مالی جهانی و نیاز شدید سرمایه‌گذاران خارجی به پشتوانه مالی بورس مسکو نبود. دخالت شدید ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه در کنسرن آهن و ذغال Mechel و تنش نظامی گرجستان نیز، بر این روند اثر نهاد. این تنش سبب سردی فوق‌العاده مناسبات روسیه با جهان غرب شد. به این دلیل، باید مدت‌ها منتظر ماند تا نرخ اوراق سهام بورس‌های مسکو به سظح بالای بهار امسال، بازگردد.

Andrey Gurkov