نگاهى به ترانه هاى متن فيلمهاى جيمز باند

اولين نقشه هاى ساختن فيلم از ماجراهاى مأمور دوصفر هفت برميگردد به سال ۱۹۵۳. به گفته يان فلمينگ پدر ادبى مأمور دو صفر هفت، جيمز باند زاده اتفاق و تصادف است. فلمينگ بعد از تصميمش به ازدواج و شروع فصل تازه اى از زندگى ميكوشد كه در زندگى جديدش، تنوعى هم به وجود آورد و در طى تلاشهاى مختلفش براى ايجاد تنوع به نوشتن روى مياورد كه خلق جيمز باند، مأمور دو صفر هفت نيز هم حاصل همين تلاشهاى ادبى است.

داستانهاى يان فلمينگ درباره اين جاسوس خارق العاده، نسبت به فيلمهائى كه بعدها تهيه شده اند خيلى جديى تر و خشنترند؛ داستانهائى كه چون خود شخصيت جيمزباند، زائيده جنگ سرد هستند. مأمور دوصفر هفت در فيلمهائى كه بر اساس داستانهاى يان فلمينگ ساخته شده اند، شخصيتى شوخ طبع و خوش مشرب است و به ويژه راجر مور، سومين بازيگر اين نقش، بيش از ديگران توانسته است، اين شوخ‌طبعى را به نمايش بگذارد.

البته بايد گفت كه جيمزباند، اگر چه هميشه در آخر فيلم پيروز ميدان را ترك ميكند، اما شخصيتى مثل سوپرمن نيست، بلكه آدمى است كه مرتكب اشتباه ميشود، از خود احساسات نشان ميدهد و به چيزهاى ناباب هم بى علاقه نيست. و دقيقا اين تناوب بين دقت عمل و ضعفهاى انسانى است كه تا به امروز نقش مهمى در موفقيت ماجراهاى پرهيجان جيمزباند داشته.

همه چيز در روز هشتم ماه مه سال ۱۹۶۲ با نخستين اكران يكى از بهترين فيلمهاى جيمز باند، يعنى «دكتر نو» شروع شد. در اين تاريخ بود كه عاشقان فيلم و سينما براى اولين بار تم اصلى موزيك متن فيملهاى مأمور دو صفر هفت را شنيدند. سازنده اين تم كه امروز به يكى از معروفترين ملوديهاى عالم سينما بدل شده ، مونتى نورمن بود.

فيلمهاى جيمز باند در طى چند دهه گذشته دست آوردهاى بينظيرى در عالم موسيقى هم بدنبال داشته اند. ترانه هائى به يادماندنى چون Live and let die از فيلم بكش و زنده بمان با صداى پاول مكارتنى، ترانه Nobody does it better از فيلم «جاسوسى كه دوستم داشت» با صداى كارلى سايمن، ترانه «فقط به خاطر چشمان» تو با صداى شينا ايستن، ترانه «منظرى به يك قتل» با اجراى گروه Duran Duran، ترانه «روشنايى هاى پايدار روز» از گروه a-ha، ترانه «چشم طلايى» با صداى بى نظير تينا ترنر و قدر مسلم ترانه هاى «گلد فينگر» و «الماسها ابدى اند» و با صداى پخته و عالى شرلى بسى.

جان بارى تا به حال موزيك متن ۱۲ فيلم از ماجراهاى جيمزباند را ساخته و خود نيز به اسطوره اى بدل شده كه در تكامل موسيقى فيلم نقش تاثيرگذار و مهمى به عهده داشته است. بايد گفت كه جان بارى با موفقيت كامل و مهارت تمام توانسته است توازنى بين اكشن و طنز و هيجان بوجود آورد. يكى از دست آوردهاى اين آهنگساز موفق، اصولا فكر ساختن ترانه ى متن براى فيلمهاى جيمز باند بوده كه اگرچه در اولين فيلم يعنى «دكتر نو»، وجود نداشته، اما در فيلمهاى بعدى، عنصرى ثابت بوده و از آن گذشته در صف ترانه هاى محبوب روز قرار داشته است.

بعد از فيلم «الماسها ابديند» كه آخرين فيلم با شركت شان كانرى بود، فيلم «بكش و زنده بمان» اكران گرديد كه كه سازنده موسيقى متن اين فيلم جرج مارتين بود. مارتين خود تهيه كننده معرف آلبومهاى گروه بيتيلز بود و جاى تعجب نيست كه هنگامى پاول مكارتنى ترانه متن اين فيلم را خواند، جرج مارتين هم مسئوليت ساختن موسيقى متن فيلم را به عهده گرفت. ناگفته نماند، ترانه «بكش و زنده بمان» كه بدون شك از لحاظ ريتيمك يكى از بهترين ترانه هاى فيلمهاى جيمزباند محسوب ميشود، در سال ۱۹۷۴ نامزد دريافت جايزه اسكار گرديد.

يكى ديگر از سازندگان موسيقى متن فيلمهاى جيمزباند ماروين هامليش است كه مسئول ساختن موسيقى فيلم «جاسوسى كه دوستم داشت» بود. با وجود اينكه اين آهنگساز در آن سالها دوران بحرانى را ميگذراند، اما موفق شد در دو بخش نامزد دريافت جايزه اسكار شود، يكى براى كل موسيقى متن و يكى هم براى ترانه Nobody does it better با صداى كارلى سايمن.

بيل كنتى كه با ساختن موسيقى متن فيلم راكى به شهرت رسيده بود، در سال ۱۹۸۱ عهده دار ساختن موزيك فيلم «فقط به خاطر چشمان تو» شد. ترانه متن اين فيلم نيز كه با صداى شنا ايستن اجرا شد و با توحه به تركيب جالبش از موزيك راك و جاز تازگى داشت، يكى از نامزدهاى دريافت جايزه اسكار بود.

ميشل لگران يكى از معروفترين سازندگان فرانسوى موسيقى متن فيلم در دهه شصت و هفتاد ميلادى به شمار ميايد و از ميان آثار معروفش ميتوان به «تابستان ۴۲»، «پايان خوش» و فيلم ميوزيكال «ينتل» اشاره كرد. اين آهنگساز در سال ۱۹۸۳ موزيك متن فيلم «هرگز نگو هرگز» را ساخت كه دوباره سازى فيلم «تندربال» يا «گلوله هاى رعدآسا» ست كه ترانه متن آن را لنى هال خوانده.

بعد از شان كانرى، جرج لانزبى و راجر مور، تيموتى دالتن چهارمين هنرپيشه اى بود كه ايفاگرى نقش جيمز باند را برعهده گرفت و در دو فيلم هم بازيگرى كرد: فيلم «جواز قتل» كه در سال ۱۹۸۹ اكران شد و ترانه متن اون با صداى گلاديز نايت اجرا شده و فيلم «روشنايى‌هاى پايدار روز» كه در سال ۱۹۸۷ روى پرده آمد و اجراى ترانه متن آن را گروه نروژى a-ha برعهده داشت، گروهى كه همچنان فعاليت دارد و به ويژه در اواخر دهه هشتاد ميلادى اوج موفقيتهاش را تجربه ميكرد.

اگرچه اريك سئرا يكى از معروفترين موزيسينهاى فيلم در فرانسه محسوب ميشود و ميل زيادى به آزمايش و رفتن راه هاى جديد دارد، اما تا به حال فقط يكبار پا به دنياى جيمزباند گذاشته و در سال ۱۹۹۵ موسقى متن فيلم «چشم طلايى» را نوشته كه در واقع حال و هواى موزيك دهه نود را دارد و تركيبى است از موسيقى مدرن ساخته هاى خودش و تم ملودى جيمزباند كه رگه هائى از موزيك تكنو هم در آن به گوش ميرسد. سئرا براى خلق اين اثر جايزه موسيقى بى ام آى را دريافت كرد و اجراى ترانه متن را هم تينا تورنر، خواننده پرسابقه و كاركشته عالم پاپ و راك به عهده داشت.

موسقى متن سه فيلم آخر جيمزباند با بازيگيرى پيئرس برازنن، يعنى، «فردا هرگز نمى‌ميرد»، «دنيا كافى نيست» و «يك روز ديگر بمير»، ديويد آرنولد است كه او را ميتوان يكى از جوانترين و پرطرفدارترين آهنگسازهاى فيلم دانست.

در مجموع بايد گفت كه فيلمهاى جيمزباند، پديده اى كم‌نظير در عالم فيلمهاى سريالى هستند، چرا كه هربار با شكل و ظاهرى نو و جذاب بر روى پرده ميايند و تا به امروز موفق شده اند، چند نسل از طرفدارهاى فيلم و سينما را به وجد آورند. جاى شك نيست كه اين پديده چندين و چند سال ديگر هم ما را همراهى خواهد كرد و حال بايد ديد كه اجراى ترانه متن فيلم جديد جيمز باند، يعنى «كازينو رويال» كه با بازيگرى دنيل كريگ، اواخر سال آينده ميلادى اكران ميشود، به چه كسى واگذار خواهد شد.

شهرام احدى