نگرانی ترکیه از گسترش نفوذ "پ.ک.ک" در شمال سوریه

احمد داود اغلو، وزیر خارجه‌ی ترکیه، روز یکشنبه (۲۹ ژوئیه/ ۸ مرداد) تأکید کرد که آنکارا برای حفاظت از امنیت ملی ترکیه آماده است با کردهای مخالف در سوریه برخورد کند. وی در تلویزیون ترکیه گفت که دولت کشورش «تشکیل ساختارهای تروریستی» در مناطق مرزی خود را تحمل نمی‌کند.

داوداغلو بدون این که به جزئیات اشاره کند، تصریح کرد که در این مورد تفاوتی بین تشکیلات القاعده یا حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) وجود ندارد. "پ.ک.ک" در فهرست گروه‌های تروریستی ترکیه قرار دارد.

وزیر خارجه‌ی ترکیه در عین حال مواضع ملایم‌تری نسبت به رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه اتخاذ کرد. اردوغان روز چهارشنبه کردهای هوادار "پ.ک.ک" را به حمله‌ی نظامی تهدید کرده بود. نخست‌وزیر ترکیه همچنین گفته بود که رئیس جمهوری سوریه ۵ ناحیه در نزدیکی مرزهای ترکیه را در اختیار جنگجویان حزب کارگران کردستان و بازوی سوری این تشکیلات (PYD) قرار داده است.

احمد داوداغلو روز یکشنبه گفت که تمام مناطق شمالی سوریه – هم‌مرز با ترکیه – در اختیار کردها قرار نگرفته است، اما "خطر" جدی گرفته می‌شود، حتی اگر احتمال آن «تنها یک درصد» باشد.

نگرانی ترکیه از «طرح بدیل بشار اسد»

نشریه‌ی آلمانی "فوکوس" روز شنبه (۲۸ ژوئیه/ ۷ مرداد) گزارش داده بود که گروه‌های مختلف کرد در سوریه، از جمله هواداران حزب کارگران کردستان، با هم به توافق رسیده‌اند تا با دولت سوریه در مورد تشکیل منطقه‌ی خودمختار مذاکره کنند. کردهای سوریه از مارس ۲۰۱۱، هنگامی که اعتراض‌ها علیه دولت سوریه آغاز شد، برخوردی عموما خوددارانه با ناآرامی‌ها داشته‌اند.

این نشریه به نقل از شرکوه عباس، رئیس "شورای ملی کردها و سوری‌ها" نوشت: «کشور جدید بخشی از یک انجمن فدرال است که در آن حقوق اقلیت‌ها در برابر دولت مرکزی بهتر تضمین می‌شود». بر این اساس، «دولتی منطقه‌ای از کردهای شمال سوریه» در شهر "القامشلی" - در مرز جنوبی ترکیه - تشکیل خواهد شد.

به گفته‌ی عباس، اقلیت شیعی‌مذهب علویان که بشار اسد به آن تعلق دارد، نیز در فکر تشکیل دولتی خودمختار در این کشور است. او این تغییرات را طرح بدیل بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه خوانده است.

به گزارش مجله‌ی تحلیلی-خبری "فوکوس"، نیروهای دولتی سوریه در روزهای اخیر از بسیاری از نواحی کردنشین شمال این کشور، از جمله "عفرین"، "عین العرب"، "عامودا" و "المالکیه" خارج شده و کنترل این مناطق را به کردها سپرده‌اند.

سیامند حاجو، سخنگوی حزب سوری "جنبش آینده‌ی کردستان"، نیز روز شنبه در گفت‌وگویی رادیویی در آلمان مدعی شد که "پ.ک.ک" و شاخه‌ی سوری این حزب کنترل بخش‌هایی از شمال سوریه را به دست گرفته است. او می‌گوید ترکیه اکنون نگران است که حزب کارگران کردستان از این مناطق برای یارگیری و آموزش نیروهای مخالف دولت آنکارا استفاده کند.

حزب کارگران کردستان خواستار خودمختاری از دولت ترکیه است و از سال ۱۹۸۴ در جنوب شرقی این کشور علیه دولت ترکیه مبارزه می‌کند. بر اساس آمار ارتش ترکیه، در درگیری‌ها با این تشکیلات تا کنون بیش از ۴۵ هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند.

حزب کارگران کردستان در حال حاضر در شمال عراق پایگاه‌هایی برای تقویت مواضع خود دارد. دولت ترکیه بارها این مواضع را مورد حمله قرار داده است.

بسیاری از سران این تشکیلات، کردهای سوریه هستند. عبدالله اوجالان، رهبر پیشین "پ.ک.ک" که در سال ۱۹۹۹ در ترکیه به حبس ابد محکوم شد، سال‌ها در دمشق، پایتخت سوریه، آزادانه زندگی می‌کرد.

تنش میان تنها اقلیم خودمختار کردنشین با دولت مرکزی

جمعیت کردها در سراسر جهان حدود ۲۵ میلیون نفر برآورد می‌شود. بیشترین شمار افراد این اقلیت قومی (۱۲ میلیون نفر) در ترکیه زندگی می‌کنند؛ حدود ۵ میلیون در عراق ساکن‌اند و ۵/۵ میلیون نفر در ایران. ۳/ ۱ میلیون کرد نیز شهروند سوریه هستند. گروهی از کردها نیز در ارمنستان و آذربایجان زندگی می‌کنند.

کردهای عراق تنها بخشی از جمعیت کردها هستند که پس از سقوط صدام حسین در سرزمین‌های نفتخیر شمال این کشور منطقه‌ای خودمختار تشکیل دادند. سهم این بخش از کشور از درآمدهای نفتی عراق، وضعیت اقتصادی کردها را نسبت به دو اقلیت دیگر عراق (سنی‌مذهبان و شیعی‌مذهبان) به مراتب بهبود بخشیده است؛ هر چند تنش‌های سیاسی میان حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی در بغداد چندی‌ست رو به فزونی گذاشته است.

دولت عراق قراردادهای نفتی اقلیم کردستان با شرکت‌های نفتی بین‌المللی و تلاش‌های این اقلیم برای در دست گرفتن صادرات نفت به ترکیه را غیرقانونی می‌شمرد. مقام‌های کردستان عراق اما این اقدام را پاسخی به تأخیر دولت مرکزی در پرداخت درآمد نفتی به اقلیم کردستان می‌دانند.

مسعود بارزانی، رهبر حکومت اقلیم کردستان عراق، در گفت‌وگو با تلویزیون الجزیره هشدار داده است که اگر حکومت بغداد بخواهد به دلیل این اختلاف از بودجه کردستان بکاهد، مقام‌های اقلیم کردستان این عمل را به منزله «اعلان جنگ» تلقی خواهند کرد.