نگرانی کارشناسان از سقوط دولت پاکستان

دیوید کیل‌کالن، کارشناس آمریکایی ترور که در جریان جنگ عراق، جزو مشاوران ژنرال دیوید پتریوس بود، وقتی به پاکستان می‌اندیشد، دچار ترس می‌شود. وی هشدار می‌دهد که این کشور می‌تواند ظرف شش ماه سقوط کند.

طالبان در پاکستان در حال پیشروی است و هم اکنون به ایالت پنجاب نفوذ کرده که آخرین دژ دولت مرکزی به شمار می‌رود. افزون بر آن، بحران اقتصادی، این کشور را دچار ناآرامی‌های اجتماعی کرده و می‌تواند به ترور دامن زند.

در واشنگتن، زنگ‌های خطر به صدا درآمده است: اگر پاکستان سقوط کند، نه تنها آسیای جنوبی، بلکه کل جهان با یک مشکل بزرگ روبرو خواهد شد. در کنفرانس سران ۲۵ کشور که روز جمعه (۱۷ آوریل) در توکیو برگزار می‌شود، از جمله آمریکا، ژاپن، چین و آلمان قصد دارند یک بسته‌ی کمک اضطراری برای پاکستان آماده کنند.

آصف‌علی زرداری، رییس‌جمهوری پاکستان، خواستار یک "طرح مارشال" برای کشور خود شده، تا ریشه‌های ترور را به‌ویژه در مناطق عقب‌مانده‌ی مرزی بخشکاند. این کار قرار است نه با بمب و گلوله، بلکه با ساختن جاده‌ها و مدرسه‌ها و ایجاد فرصت‌های شغلی عملی شود.

پاکستان و سرنوشت افغانستان

سرنوشت جنگ در افغانستان نیز، نخست در پاکستان تعیین خواهد شد. این کشور، در این میان به پایگاه شماره یک تروریسم جهانی تبدیل شده است. خطر بزرگ‌تر آن است که پاکستان به بمب اتمی مجهز است. این فکر که چنین سلاحی به دست نیروهای افراطی بیفتد، فقط کشور همسایه هند را نمی‌ترساند.

طبق برآورد کیل‌کالن، دولت پاکستان دیگر بر دوسوم کشور کنترل ندارد. در مناطق پرت ایالت‌های مرزی، رهبران طالبان مانند بیت‌الله محسود یا حافظ گل بهادر، دولت در دولت درست کرده‌اند. در این مناطق، نیروهای افغانی طالبان نیز پناهگاه‌های امن یافته‌اند. مقر اصلی شبکه‌ی ترور القاعده نیز در همین ناکجا آباد صعب‌العبور است و بمب‌گذاران آینده‌ی خود را آماده می‌کند. ترور در پاکستان گسترش می‌یابد و هر روز عده‌ای را به کام مرگ می‌کشد.

سیاستمداران درمانده شده‌اند. قدرت متمرکزی وجود ندارد که بتوان با آن پیکار کرد. نفرت از آمریکا رو به فزونی است. این کشور اسلامی، به پول آمریکا وابسته است. در عوض واشنگتن نیز در سیاست این کشور دخالت می‌کند. در این میان، بسیاری از پاکستانی‌ها احساس می‌کنند که دولت‌شان این کشور را به آمریکا فروخته است.

نخستین دولت غیرنظامی

از سال ۱۹۹۹ به این سو، برای نخستین بار است که پاکستان دارای یک دولت غیرنظامی است. ولی زرداری و نواز شریف رهبر اپوزیسیون، به عوض این‌که احزاب خود را در پیکار علیه ترور متحد کنند، درگیر مبارزه با یکدیگر هستند.

شریف که به "شیر پنجاب" معروف است، می‌توانست متحد با ارزشی برای آمریکا باشد، زیرا مردم از او پشتیبانی می‌کنند. به نظر می‌رسد که آمریکا نیز این مساله را تشخیص داده، زیرا گفت‌وگوهایی با شریف در جریان است.

ولی در پاکستان، حرف آخر را ارتش نیرومند این کشور می‌زند. منتها ارتش پاکستان، هند را دشمن واقعی می‌داند و نه اسلامگرایان افراطی را. طالبان برای ارتش پاکستان "گوهری استراتژیک" به شمار می‌آید. ارتش پاکستان، از طریق طالبان تلاش می‌کند نفوذ خود را در افغانستان گسترش دهد. گفته می‌شود که سازمان امنیت پاکستان (ISI)، در بلوچستان، اردوگاه‌های آموزشی طالبان را تامین می‌کند.

بسیاری از اهرم‌های ارتش پاکستان در اختیار اسلام‌گرایان است و آنان در کار مبارزه با ترور اخلال می‌کنند. به گفته‌ی کیل‌کالن، ارتش پاکستان و سازمان امنیت این کشور، "دولتی شرور در دولت" ایجاد کرده‌اند.

آیا راه نجاتی برای پاکستان وجود دارد؟ مانوج جوشی، روزنامه‌نگار صاحب‌نام هندی می‌نویسد: "کلید حل این مساله، در قلب‌ها و ذهن‌های مردم عادی پاکستان است».

BM/JT