نیم قرن از نخستین اکران فیلم "دکتر ژیواگو" گذشت

نیم قرن از اکران افتتاحیه "دکتر ژیواگو" می‌گذرد. در روز ۲۲ دسامبر ۱۹۶۵ بود که این اثر به‌یادمانی به پرده سینما راه یافت. دکتر ژیواگو اگر چه با بودجه‌ای بالغ بر ۱۱ میلیون دلار ساخته شده بود، اما بیش از ۱۱۱ میلیون یورو فروش داشته و هم تحسین منتقدان را برانگیخت و هم از لحاظ گیشه بسیار موفق بود.

"دکتر ژیواگو" داستان پزشکی را روایت می‌کند که به دو زن دل می‌بندد و سرنوشت این سه شخصیت هم‌زمان است با انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و همچنین جنگ داخلی در این کشور که در بین سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ روی می‌دهد. ایفای نقش اصلی مرد در این فیلم را عمر شریف (وسط)، بازیگر محبوب مصری بر عهده داشت.

کارگردانی "دکتر ژیواگو" را دیوید لین (تصویر)، سینماگر برجسته بریتانیایی عهده‌دار بود. او پیشتر نیز آثاری فراموش‌نشدنی چون "لورنس عربستان" را خلق کرده بود. گفته می‌شود که او برای اینکه پس از ساختن "لورنس عربستان" تنها به عنوان سازنده‌ی فیلم‌های اکشن شناخته نشود، با کارگردانی "دکتر ژیواگو" موافقت کرد و دست به ساخت فیلمی احساسی و عاشقانه زد.

نام عمر شریف که نقش دکتر ژیواگو را بازی می‌کند، با این فیلم پیوند خورده است. او نخست قصد داشت که نقشی دیگر را در این فیلم ایفا کند، اما دیوید لین نقش اصلی را به او سپرد. این دو هنرمند پیشتر نیز در فیلم "لورنس عربستان" طعم همکاری را چشیده بودند. عمر شریف و دیوید لین در حین فیلمبرداری "دکتر ژیواگو".

بازیگری دو نقش اصلی زن در این فیلم را جولی کریستی (بازیگر نقش لارا) و جرالدین چاپلین (بازیگر نقش تونیا) برعهده داشتند. به ویژه درخشش جولی کریستی در این فیلم ستایش منتقدان را برانگیخت. کریستی و عمر شریف در نمایی از فیلم "دکتر ژیواگو".

عمر شریف در کنار جرالدین چاپلین (راست) و جولی کریستی در اکران افتتاحیه "دکتر ژیواگو".

"دکتر ژیواگو" که یک درام عشقی و حماسی است، بر اساس رمانی به همین نام، اثر بوریس پاسترناک (تصویر) ساخته شده است. این رمان به دلایل مضمون انتقادی‌اش با مخالفت مقامات رسمی شوروی سابق و به این ترتیب سال‌ها ممنوعیت نشر در این کشور روبرو بود تا اینکه سرانجام در سال ۱۹۵۷ در ایتالیا منتشر شد. "دکتر ژیواگو" در نهایت در سال ۱۹۸۸ میلادی، یعنی چند دهه پس از خلق اثر اجازه نشر در شوروی سابق را دریافت کرد.

درخور توجه آنکه ممنوعیت رمان بوریس پاسترناک سبب شد که دیوید لین برای تهیه فیلم نیز دور شوروی سابق را خط بکشد. "دکتر ژیواگو" از جمله در منطقه‌ای کوهستانی در اسپانیا فیلم‌برداری شد که به خاطر برف‌خیز بودن برای تهیه صحنه‌هایی زمستانی و پربرف این فیلم نیز مناسب بود. عمر شریف و جرالدین چاپلین در نمایی از فیلم "دکتر ژیواگو".

"دکتر ژیواگو" مجموعا نامزد دریافت ۱۰ جایزه اسکار بود، اما در نهایت تنها موفق به دریافت پنج جایزه شد، از جمله جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی. برخی کارشناسان به احساساتی‌گری و باشکوه‌نمایی دیوید لین انتقاد دارند و برخی منتقدان نیز آن را نمونه‌ای موفق از چالش یک فیلمساز با دشواری‌های اقتباس ادبی می‌دانند. نمایی دیگر از "دکتر ژیواگو".

یکی دیگر از جذابیت‌های فیلم "دکتر ژیواگو" موسیقی متن آن است که موریس ژار (تصویر)، آهنگساز برجسته فرانسوی آن را آفرید. دیوید لین پس از همکاری موفق با ژار در فیلم "لورنس عربستان" ساختن موسیقی متن فیلم "دکتر ژیواگو" را نیز به او سپرد. موریس ژار برای خلق موسیقی این اثر در نهایت جایزه اسکار بهترین موسیقی متن را دریافت کرد.

"دکتر ژیواگو" از جمله آثار سینمایی است که دست کم نام آن به گوش کمتر فیلم‌دوستی ناآشناست، از جمله در ایران.