نیم‌نگاهی به نسل جدید سینماگران ایتالیا
۱۳۸۷ شهریور ۱۱, دوشنبه
گارونه برای فیلم «گومورا» جایزه بزرگ کن را گرفت و سورنتینو برای فیلم «ستاره» جایزه ویژه هیات داوران را با خود به خانه آورد. در هر حال سالها بود که سینمای ایتالیا از اوج قله‌های شهرت و افتخار پایین آمده و میدان را کاملا برای حریفان دیگر خالی گذاشته بود. هر چند که در این سالها معدود سینماگرانی بودند که شیفتگان سینمای ایتالیا را با فیلم‌هایی تحسین‌برانگیز راضی نگه می‌داشتند.
در این میان می‌توان از برناردو برتولوچی، جوزپه تورناتوره و حتی نانی مورتی نام برد. ولی این دو جایزه‌ی آخر چیز دیگری بودند، به طوری که پائولو مرگتی یکی از منتقدان سرشناس ایتالیا در روزنامه کوریره دلا سرا می‌نویسد: «اگر این دوره جشنواره کن یک برنده واقعی داشته باشد، این برنده سینمای ایتالیا است. قانع کردن افکار عمومی در سطح بین‌المللی که سینمای ما بار دیگر اوج گرفته، کار بسیار مهمی بود.»
در هر حال دو کارگردانی که هنوز به چهل سالگی نرسیده‌اند، نوید نسل تازه‌ای را می‌دهند که در حال شکوفایی است. برای اینکه ببینیم تا چه میزان می‌توان به این نسل امیدوار بود و اینکه آیا سینمای ایتالیا به همین دو جایزه اکتفا می‌کند یا قصد دارد فراتر برود، به سراغ بابک کریمی تدوین‌گر و بازیگر ایرانی مقیم ایتالیا رفتیم.
کریمی از چهره‌های شناخته شده تدوین در ایتالیاست و از سوی دیگر سالهاست در مدرسه سینمایی چینه چیتا سینما تدریس می‌کند. کریمی به این نسل جدید امیدواراست و می‌گوید: «آن نسل قدیمی‌ای که سینمای ایتالیا را به اوج رساند و خوب ما هم خیلی مدیون آن نسل هستیم، ولی ضرر بزرگی هم به سینما زدند. آن هم این بود که آنها امپراطوری کردند و دیگر به هیچکس اجازه ندادند وارد این عرصه شود و یا این که جوان دیگری بیاد و از بغل دستشان سینماگر بشود. چنانچه تمام بزرگان سینمای ایتالیا از مونیچلی، فلینی، روزی، ریزی هیچ کدامشان یک فیلمساز نساختند، هیچ کدام از دستیاران‌شان که ممکن است تک و توک فیلم هم ساخته باشند ولی فیلمساز نشدند. این است که یک نسل فدای این استادان شد.»
به عقیده کریمی: «نسل بعدی مجبور شد دوباره مثل یک نسل بعد از جنگ خودش را بسازد و یواش یواش دوباره شروع کنند. اغلب بچه‌هایی هستند که دستیاری نکردند یا به طور خیلی محدودی فقط برای اینکه دست و پنجه شان را نرم بکنند، مدرسه سینمایی خواندند یا خودشان دوربین دست گرفتند و رفتند در خیابان‌ها و شروع به فیلم ساختن کردند. این مساله فاصله‌ای بین نسل قبلی و نسل جدید انداخت. به همین خاطر هم هست که سینمای ایتالیا اینقدر افت کرد و حضور بین المللی اش کمرنگ شد.»
بابک کریمی هم اشاره مستقیمی به دو فیلمساز برنده کن دارد و معتقد است: «الان این نسل دیگر بزرگ شده است. مثلا فیلم ماتئو گارونه که در کن جایزه گرفت، فیلم پنجم و یا ششم این کارگردان است نه فیلم اول و دوم‌اش. او همیشه هم همین سبک را که در این فیلم به کار برده، کار کرده است. یعنی به هر حال کارهایش یک سیری داشته‌اند. همچنین پائولو سورنتینو و چهره‌های جدیدی که دارند می‌آیند. این است که می‌توان گفت این نسل کاملا بند ناف را با قدیمی‌ها بریده و یک نسل جدید است؛ و حالا رسیده‌اند به سن بلوغ و این هم میوه‌هایش هستند. نمونه‌هایی که تا حالا دیده‌ام خیلی امیدوارکننده هستند و به همین دلیل، من هم امیدم زیاد است.»
از سوی دیگر امسال یازده فیلم ایتالیایی در بخش‌های اصلی جشنواره ونیز شرکت می‌کنند که چهار فیلم از Pupi Avati، Marco Bechis، Pappi Corsicato ایتالیایی و Ferzan Ozpetec کارگردان ایتالیایی ترک تبار به بخش مسابقه فرستاده شده‌اند. در مجموع فیلم‌های بخش مسابقه 21 فیلم هستند.
بسیاری از این موضوع خوشحال هستند و بالطبع خیلی‌ها هم ناراضی، چرا که معتقدند حضور گسترده سینمای ایتالیا، رقابت را به نوعی برای فیلم‌های دیگر مشکل کرده است. بابک کریمی از دسته اول است و در این باره می‌گوید: «طبق قانون بینال ونیز، سه فیلم از ایتالیا می‌تواند در بقش مسابقه شرکت کند. امسال میزان فیلم‌ها و کیفیت آنها آنقدر بالا بود که مدیر فستیوال از رئیس بینال تقاضا کرد که استثنائا برای امسال قانون را عوض کنند و به جای سه تا چهار تا فیلم از ایتالیا را در بخش مسابقه بگذارند. این نشانه بسیار مثبتی است. به هر حال در ایتالیا فیلمسازان بسیار خوبی هستند که با توجه به مشکلاتی که در همه جای دنیا هست و طبیعتا در اینجا هم هست، سعی می‌کنند کار خودشان را انجام دهند.»
کریمی در ادامه می‌گوید: «از سوی دیگر شرایط اجتماعی ایتالیا در سال‌های اخیر شباهت عجیبی دارد با شرایط سینمای ایتالیایی زمان نئورئالیسم و دوباره سینماگران به واقعیت‌های دوروبر خودشان روی آورده‌اند. البته چند سال است که این سیر دارد جلو می‌رود ولی این سیر در سینمای ایتالیا الان به بلوغ خودش رسیده و فکر می‌کنم فیلم‌هایی که در کن بودند، مخصوصا فیلم ماتئو گارونه، نقطه اوج این ماجراست و امیدوارم این چهار فیلم شرکت‌کننده در بخش مسابقه هم بتوانند در همان سطح باشند.»
در هر حال باید تا آخر جشنواره ونیز صبر کرد و دید فیلم‌های ایتالیایی چه می‌کنند. ضمن آنکه ایتالیا امسال در جشنواره سینمایی تورنتو نیز حضور گسترده‌ای دارد و با هفت فیلم برای شرکت دراین جشنواره به کانادا می‌رود.