نیچر: جامعه‌ی آکادمیک ایران از ادامه‌ی ترور بیم دارد

هفته‌نامه‌ی معتبر نیچر سه‌شنبه (۲۹دی‌ماه، ۱۹ ژانویه) با انتشار گزارشی به پیامدهای تاثیر روانی ترور مسعود علی محمدی، استاد فیزیک دانشگاه تهران، بر جامعه‌ی آکادمیک ایران پرداخت.

این هفته‌نامه می‌نویسد، ترور مسعود علی‌محمدی، استاد فیزیک ذرات بنیادی، که ۲۲ دی‌ماه برابر با ۱۲ ژانویه در تهران انجام شد جامعه‌ی آکادمیک ایران را به هراس افکنده است.

نیچر به نقل از یکی از محققان ایرانی که خواست نامش فاش نشود می‌نویسد، «همه نگران آن هستند که این اتفاق ممکن است سرآغازی باشد و اساتید بیشتری کشته شوند».

نیچر پس از تماس با چند تن از دانشمندان ایرانی که مسعود علی محمدی را می‌شناختند و خواستند نامشان فاش نشود می‌نویسد، آنها ابراز تعجب کرده‌اند که «چرا علی محمدی برای ترور انتخاب شده است». یکی از آنها می‌گوید: «می‌توانستم انتظار داشته باشم که بعضی از چهره‌ها‌ی مؤثر سیاسی ترور شوند، اما انتظار ترور او را نداشتم».

این افراد به نیچر گفته‌اند، مسعود علی محمدی به سیاست توجه داشت، اما به هیچ وجه یک فعال سیاسی نبود.

محمود احمدی‌نژاد، رئيس جمهور ایران، و علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، «دشمنان» کشور را عامل ترور علی‌محمدی خوانده ‌و افزوده‌اند که هدف آنها جلوگیری از روند پیشرفت‌های علمی و فنی بوده است. رسانه‌های دولتی ایران از علی محمدی به عنوان «شهید» یاد کرده‌ و او را «استاد متعهد انقلابی» خوانده‌اند.

اما محققان و دانشمندان ایرانی در گفت‌وگو با نیچر به شدت با تصویر ارائه شده‌ از علی محمدی در رسانه‌های رسمی ایران و اینکه او حامی احمدی نژاد بوده مخالفت کرده ‌و آن را رد کرده‌اند.

آنها می‌گویند، علی محمدی مخالف رژیم کنونی و سرکوب خشونت‌بار معترضان پس از انتخابات ریاست جمهوری بود.

آنها همچنین این گفته‌ی رژیم مبنی بر اینکه علی محمدی در برنامه‌ی هسته‌ای ایران دخالت داشت و به همین دلیل هدف قرار گرفت را رد کرده‌اند.

نیچر در ادامه می‌نویسد، علی محمدی از حامیان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) بود و در گذشته با سپاه پاسداران ارتباط داشت. اما او یکی از مخالفان سرکوب جنبش دانشجویی سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) بود. سال گذشته پیش از انتخابات ریاست جمهوری نیز او یکی از صدها استادی بود که نامه‌ی حمایت از میر حسین موسوی را امضا کرده بودند.

مسعود علی محمدی همچنین یکی از ۸۸ استادی بود که در اعتراض به سرکوب دانشجویان پس از انتخابات به علی خامنه‌ای نامه نوشتند.

«او دنبال سقوط رژیم نبود»

دوستان مسعود علی محمدی به نیچر گفتند که او خواستار سقوط رژیم نبود، بلکه «مشتاق پیدا کردن راه حل‌هایی برای خروج از بحران بود».

دانشمندان ایرانی همچنین به نیچر گفته‌اند، تا جایی که آنها می‌دانند، علی محمدی با تلاش‌های هسته‌ای یا برنامه‌‌های نظامی ایران هیچ‌گونه ارتباطی نداشت. این در حالی‌ست که رژیم هفته‌ی گذشته از علی محمدی به عنوان یک «دانشمند هسته‌ای» یاد کرده است.

نیچر می‌نویسد، علی محمدی دکترای خود را در تئوری ریسمان (string theory) گرفت و سپس وارد تحقیقات بر روی اثرات کوانتومی جاذبه و تئوری‌های مربوط به انتقال موضعی ذرات (gauge theories) شد. وی اخیرا بر روی انرژی تاریک در کیهان ‌شناسی و دینامیک‌های نیوتونی اصلاح‌‌شده تحقیق می‌کرد.

موشه پاسترناک (Mosche Paz-Pasternak)، فیزیکدان دانشگاه تل‌آویو در اسراییل، که با علی محمدی در پروژه‌ی سزامی (SESAME) همکاری می‌کرد می‌گوید: «هیچ دلیلی نمی‌بینم که توضیح دهد، چرا و چگونه او می‌توانست برای برنامه‌ی هسته‌ای یا نظامی ایران مفید واقع شود».

پروژه‌ی سزامی (مرکز تابش سینکروترون برای تحقیقات و علوم کاربردی در خاور میانه)، پروژه‌ای علمی مربوط به بهر‌ه‌برداری از یک دستگاه سینکروترون در منطقه می‌شود که ایران نیز مانند اسراییل به عضویت آن در آمده است.

نیچر در پایان می‌نویسد،‌همه‌ی این دلایل باعث می‌شود که قاتلان علی محمدی و انگیزه‌‌ی آنها در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و «رازگونه» شوند. رژیم ایران، اسراییل، آمریکا و «عوامل داخلی آنها» و گروه‌های مختلف «ضد انقلاب» را مسئول این ترور معرفی کرده است.

اما برخی احتمال می‌دهند که تندروها و رژیم ایران با هدف هشدار به هواداران اپوزیسیون دست به این ترور زده باشند.

«پیام واضح است»

محمد سهیمی، متخصص علم مواد در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لوس‌آنجلس، می‌گوید، «اگر علی محمدی توسط تندروها کشته شده باشد، پیام واضح است، یعنی آنها حتی نیروهای آکادمیک مشهور و مورد احترام را نیز می‌کشند و دیگر نیروهای آکادمیک باید پیش از مشارکت در فعالیت‌های سیاسی و حمایت از موسوی تأملی دوباره کنند».

بسیاری از محققان ایرانی خواستار آن شده‌اند که جامعه‌ی علمی بین‌المللی واکنش نشان داده و این ترور را محکوم کند.

FV/BM