وقتی یک رسانه "ابزار شکنجه" می‌شود

ماجرا با شکایت مازیار بهاری خبرنگار ایرانی نیویورک تایمز از شبکه انگلیسی زبان پرس‌تی‌وی آغاز شد. این خبرنگار که در حوادث پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ در تهران بازداشت شده بود، تحت شکنجه مجبور به اعتراف جلوی دوربینی شد که فکر می‌کرد متعلق به وزارت اطلاعات است و فیلم ضبط‌شده‌ی آن تنها در آرشیو این وزارتخانه باقی می‌ماند. اما این فیلم از یک رسانه برون مرزی متعلق به دولت ایران پخش شد.

مازیار بهاری پایش که به لندن رسید از این شبکه به بنیاد نظارت بر رسانه‌های انگلستان، "آفکام" شکایت کرد. دادگاه به نفع آقای بهاری رای داد و پرس تی‌وی را به پرداخت ۱۰۰ هزار پوند جریمه به مازیار بهاری محکوم کرد.

این جریمه هرگز پرداخت نشد بنابراین در ژانویه ۲۰۱۲نهاد آفکام مجوز پخش پرس تی‌وی در انگلستان را لغو کرد و به این ترتیب، پخش این شبکه از ماهواره اسکای (Sky Sattelite) پایان یافت.

سوم آوریل، رئیس ماهواره سس آسترا (SES Astra) اعلام کرد که نهاد نظارت بر رسانه ها در مونیخ آلمان تصمیم گرفته که پخش برنامه‌های این شبکه در آلمان را متوقف کند چرا که این شبکه مجوز پخش در آلمان ندارد. وکیل پرس تی‌وی در آلمان اما این بار بیکار ننشست و با اعتراض به این دستور، پرونده را به نهاد بالاتر در برلین ارجاع داد.

با ارجاع پرونده پرس تی‌وی به نهاد نظارت بر رسانه‌ها در کل آلمان، بنیاد عدالت برای ایران مشغول جمع‌آوری اسنادی شد که نشان می‌داد شبکه تلویزیونی پرس‌تی‌وی چهار اصل از اصول اساسی رسانه‌ها در آلمان را نقض کرده است: اصل لزوم رعایت استقلال و بی‌طرفی، حفظ حریم خصوصی، حفظ منزلت انسانی و حق پاسخگویی.

شادی صدر یکی از موسسان سازمان عدالت برای ایران در این باره به دویچه وله می‌گوید: «ما در اسنادی که در دست داریم و تسلیم مقامات آلمان کردیم و قصد داریم تسلیم مقامات ذی‏صلاح دیگر هم بکنیم، کاملاً نشان داده‏‌ایم که چگونه "پر‌‌س‌‏تی‏‌وی" فیلم‏‌ها و برنامه‏‌هایی را از اعترافات زندانیان سیاسی تهیه کرده که این اعترافات تحت شکنجه و اجبار گرفته شده و حتی بر خلاف قوانین ایران، چهره‏‌ها و اسامی زندانیان سیاسی را نشان می‏‌دهند، بدون این‏که آن‏ها در محاکمه‏‌ای محکوم شده باشند و حتی رسماً به هیچ جرمی متهم شده باشند».

بشنوید: گفت و گو با شادی صدر

وی می‌گوید موارد متعددی بوده ‏که "پرس‏‌تی‏‌وی" حق زندانیان سیاسی و خانواده‏‌های آن‏ها را برای پاسخ‏گویی نقض کرده؛ در حالی‏‌که در برنامه‏‌های متعدد آن‏ها را به "تروریست بودن"، "اقدام علیه امنیت ملی" و جرایمی متهم کرده که این جرایم در ایران حکم اعدام دارد.

این حقوقدان ادامه می‌دهد: «بدین ترتیب پرس‏‌تی‏‌وی حتی از حد رسانه‌‏ای که برای سیاست‏‌های جمهوری اسلامی تبلیغ و پروپاگاندا می‏‌کند هم فراتر رفته و از نظر ما خودش به یک ابزار نقض حقوق بشر تبدیل شده است».

مرز آزادی رسانه و حریم خصوصی

بر اساس قانون رسانه‌ها در آلمان، آزادی رسانه‌ها و حریم شخصی در آلمان هر دو از حقوق اولیه محسوب می‌شوند. در صورت تعارض این دو حق با یکدیگر، دادگاه در این مورد که کدامیک از این دو برتری دارد، تصمیم خواهد گرفت. اما مبنای ارزیابی، "منزلت انسانی" به عنوان محور سیستم ارزشی قانون اساسی آلمان خواهد بود.

بر اساس گزارش مفصلی که سازمان عدالت برای ایران منتشر کرده، رسانه پرس‌تی‌وی در موارد زیادی منزلت انسانی متهمان و خانواده‌های آنان را زیر پا گذاشته است.

در یکی از این موارد به دو متهم کرد لقمان و زانیار مرادی اشاره شده که تحت شکنجه‌های شدید وادار به اعتراف به قتل فرزند امام جمعه مریوان شده‌اند.

بازجویان زندان این دو زندانی را وادار کرده‌اند که به خانه امام جمعه مریوان بروند و مقابل دوربین‌های پرس‌تی‌وی به او بگویند پسرش را کشته‌اند. در این دیدار خانواده‌های سه تن دیگر از کشته‌شدگان این حادثه نیز حضور داشته‌اند.

یک شاهد عینی به نقل از لقمان مرادی به "عدالت برای ایران" گفته: «لقمان می‌گفت برای رفتن پیش امام جمعه، دو سه روز مدام مرا حد زدند و من قبول نکردم. جلو خودم زنگ زدند خانه‌ام و به خانواده‌ام گفتند حق ندارید از خانه بیرون بروید. بعد به من گفتند اگر آنچه ما می‌خواهیم جلو امام جمعه نگویی، همه خانواده‌ات را می آوریم اینجا. ناچار قبول کردم. رفتیم خانه امام جمعه. نشستیم. بعد امام جمعه گفت این خانواده آن سه نفری هستند که کشته شده‌اند. من هم گفتم: ما اشتباه کرده‌ایم. این گفته‌ای بود که آنها از من خواسته بودند».

لقمان مرادی ادامه می‌دهد: «هر کاری من کردم مثل یک ربات بودم. گفتند بغل امام جمعه، دوربین و همه چیز گذاشتیم، باید آنجا بنشینی و یک میکروفون هم وصل کردند. گفتند این فیلمبرداری برای خودمان است، می‌ماند روی پرونده. من اصلا خبر نداشتم که پخش می‌شود. کلا چند دقیقه‌ای طول کشید و ما آمدیم بیرون. من فقط به بدبختی خودم و بدبختی آن سه تا خانواده که همه توی یک بازی سیاسی افتاده بودیم فکر می‌کردم و گریه می‌کردم…اصلا ما نمی‌دانستیم که کانالی به اسم پرس تی وی وجود دارد. اصلا ما اطلاعی درباره پخش شدن این فیلم‌ها در ماهواره نداشتیم. فقط به ما گفتند این فیلم‌ها را روی یک سی دی ضبط می‌کنیم و می‌گذاریم روی پرونده‌تان».

این فیلم در بخشی به نام "اختصاصی" از شبکه پرس‌تی‌وی پخش شده است.

به دلیل چنین رفتارهایی شادی صدر معتقد است بسته شدن پرس‌تی‌وی نقض آزادی رسانه‌ها نیست چرا که به عقیده‌ی او این شبکه دیگر رسانه نیست.

خانم صدر می‌گوید: «ما به عنوان سازمانی که مدافع حقوق بشر هستیم، قطعاً از آزادی بیان و آزادی رسانه‏‌ها، به عنوان یک حق بنیادین بشر دفاع می‏‌کنیم. ولی مسئله این است که در تمامی موازین حقوق بشر، این موضوع به رسمیت شناخته شده که وقتی اعمال یک آزادی، به حقوق بنیادین دیگران لطمه وارد می‏کند، این حقوق بنیادین دیگران است که اولویت پیدا می‏کند. وقتی رسانه‏‌ای با استفاده از حق آزادی بیان، حق انسان‏ها برای پاسخ‏گویی و کرامت انسانی آدم‏ها را زیر پا می‏گذارد، حیثیت آدم‏ها را زیر سئوال می‏برد، این‏جاست که این رسانه دیگر اسم‏‌اش رسانه نیست، این‏جا رسانه ابزاری می‏شود برای نقض حقوق بشر و در این‏جاست که شبکه‏‌ای مثل "پرس‌‏تی‏‌وی" باید خاموش شود، باید پخش‏‌اش متوقف شود برای این‏که دیگر اسم‏‌اش رسانه نیست، ابزار شکنجه است».

تصمیم‌گیری نهایی درباره فعالیت شبکه پرس‌تی‌وی در آلمان روز سه‌شنبه به پایان نرسید و این جلسه به روز بعد یعنی چهارشنبه ۲۵ آوریل، ششم اردیبهشت موکول شد.

شادی صدر اما می‌گوید بر اساس اطلاعاتی که از جلسه روز سه‌شنبه داشته بسیار امیدوار است که موضوع دادن مجوز به پرس‌تی‌وی در آلمان کاملا منتفی شود و این کمیسیون اساسا مجوزی به پرس‌تی‌وی در آلمان نخواهد داد.

وی اما تاکید می‌کند که سازمان عدالت برای ایران به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد تا تمام ۱۴ ماهواره‌‌ی دیگری که هم‌اکنون برنامه‌های پرس‌تی‌وی از آنها پخش می‌شوند نیز همکاری خود با این شبکه را قطع کنند.