"پ ک ک" و بازی قدرت در منطقه • مصاحبه با صلاح الدین مهتدی
۱۳۸۶ آبان ۷, دوشنبه
دویچه‌وله: آقای مهتدی هم آمریکا گفته که در مقابل حزب کارگران کردستان ترکیه (“پ ک ک“ ( از ترکیه حمایت می‌کند و هم ایران این قدم را برداشته است. باتوجه تضاد منافع دو کشور بویژه در عراق و منطقه، تفاوت این دو حمایت را چگونه می‌بینید؟
صلاح الدین مهتدی: هر دو کشور می‌خواهند از مسئله‌ی „پ ک ک“ به نفع تحکیم موقعیت خود درعراق و در خاورمیانه استفاده بکنند. منتها آمریکا می‌خواهد که ترکیه „پ ک ک“ را سرکوب بکند، ولی نمی‌خواهد کردستان عراق در این میان ضررببیند. چون کردستان عراق تنها منطقه‌ی امن و آرام در داخل عراق است و ثمره‌ی این چندساله‌ی وجود آمریکا در منطقه هست که نمی‌خواهد از دست بدهد.
یعنی به نظر شما اگر ایران می‌گوید که از ترکیه می‌خواهد حمایت کند، می‌خواهد این آرامش را درعراق از بین ببرد؟
ایران می‌خواهد دو کار بکند. یک اینکه اساسا می‌خواهد جنبش کرد در خاورمیانه ضعیف بشود، ولی ایران هم این کار را بدون ارج و پاداش نمی‌کند. ایران می‌خواهد در مقابل ضمانت‌هایی از ترکیه بگیرد، ضمانت‌هایی که ترکیه در عملیات آینده‌ی آمریکا علیه ایران مشارکت بکند، سرزمین خودش را در اختیار نیروهای آمریکا نگذارد و به‌علاوه ترکیه با ایران همکاری بکند در سرکوب بال دیگر „پ ک ک“، یعنی پژاک، که آن هم مرزهای ایران را ناامن کرده است. منتها آنچه در این میان مهم است این است که این سیاستهای „پ ک ک“ و تحولات اخیر بعد از روی‌کارآمدن "حزب عدالت و توسعه" همکاری سه جانبه ایران و ترکیه و سوریه را زنده می‌کند. این سیاست بعد از سقوط صدام و آمدن آمریکا به عراق به نوعی ملغی یا بهتر است بگویم خاموش شد. خصوصا رهبران کرد عراق سیاست نسبتا خردگرایانه‌ای در پیش گرفته‌اند که همسایه‌ها را آرام و مطمئن کرد. ولی از یکسو سیاستهای به غایت تندروانه و فرصت طلبانه „پ ک ک“ و از سوی دیگر تمایلات اسلامی "حزب عدالت و توسعه" در ترکیه دارد یک هم‌پیمانی، یک ائتلاف جدید میان ترکیه و ایران و سوریه را زنده می‌کند که از یکسو متوجه کم کردن نفوذ آمریکا در خاورمیانه و از سوی دیگر جلوگیری از بوجود آمدن هر نوع موجودیت ملی برای کردهاست.
اگر ترکیه واقعا به شکل گسترده‌ای حمله به „پ ک ک“ را شروع کند، تاثیر این حمله بر منطقه چه خواهد بود؟
شاید از نظر دیگر کشورها بشود گفت که این سابقه‌ی خطرناکی می‌شود که دیگر همسایگان ایران و از جمله ایران، بتوانند به بهانه‌ی مورد تهدید قرارگرفتن امنیت ملی خویش به خاک عراق و بخصوص به کردستان عراق حمله بکنند. این از یکسو. از سوی دیگر معلوم نیست که آیا لشکریان ترک تنها به کوهستانهای مفر „پ ک ک“ حمله می‌کنند، یا در خاک کردستان عراق باقی می‌مانند و طمع‌های تاریخی ترکها را در منطقه‌ی موصل و در منطقه‌ی نفت‌خیز کرکوک باردیگر پیش می‌کشند. چون اگر ترکیه تنها به سرکوب „پ ک ک“ در مناطق معینی در کردستان اکتفا بکند، کردهای عراق چندان بیمناک نخواهند بود. ولی ترس بزرگ این است که ترکیه با این نیروی بزرگ یکصدهزار نفری که آماده کرده است، دیگر مثل قبرس حاضر نباشد کردستان عراق را ترک بکند و بخواهد یک منطقه‌ی خودمختار برای ترکمن‌های وابسته به خودش درست بکند و کرکوک نفت‌خیز را به نوعی تحت الحمایه خودش قرار بدهد.
فکر می‌کنید که با وجود حضور آمریکا در عراق و با توجه به اینکه بهرحال دو کشور متحد یکدیگر در منطقه هستند، چنین چیزی امکان‌پذیر است؟
بستگی به این دارد که ترکیه در مقابل این عمل خود، البته اگر واقعا بخواهد و ما هنوز نمی‌توانیم قضاوت قاطع بکنیم، ولی اگر ترکیه در مقابل این کار خود بخواهد به آمریکا امتیاز بدهد و این امتیازات در حدی باشد که سیاست خارجی آمریکا در منطقه‌ی خاورمیانه به آن احتیاج دارد، چرا نه! اگر ترکیه بخواهد به متحد آمریکا در سرکوب جمهوری اسلامی ایران تبدیل بشود، شاید آمریکا بتواند گامهای بزرگی بردارد و به همین جهت کردهای عراق اکنون از آمریکا می‌خواهند ضمانت‌هایی بدهد. نه برای حمله‌نکردن، بلکه برای بیرون رفتن سربازان ترک در موعد معین از مناطق معین خاک کردستان عراق. و این چیزی‌ست که الان محل داد و ستد و گفت‌وگوست، میان حکومت کردستان عراق، اتحادیه‌ی میهنی، آقای جلال طالبانی، آقای مسعود بارزانی با دولت آمریکا.
آیا واقعا دو رهبر کردستان عراق هیچ مشکلی با اینکه آمریکا به „پ ک ک“ حمله بکند ندارند؟
به درجات معینی از اختلاف، ولی هردو مایلند که مشکل „پ ک ک“ از سر راه مردم کردستان عراق برداشته بشود. همانطوری که سوریه هم زمانی خود را به این مشکل دچار کرد و بعد مجبور شد امتیازات بزرگی به ترکیه بدهد تا از دست آن خلاص بشود. کردهای عراق می‌خواهند این مشکل از کردستان عراق رخت بربندد و بهر نوعی که امکان‌پذیر باشد این مسئله به مسئله‌ی داخلی خود ترکیه تبدیل بشود، نه به مسئله‌ای در ماورای مرز و در داخل کردستان عراق. کردهای عراق مایل هستند یا مایل خواهند بود در هر نوع ترتیبات سه جانبه‌ای که یکسوی آن آمریکا، یکسوی ترکیه و یکسوی عراق باشد شرکت و همکاری کنند، ولی شوونیسم در افکار عمومی ترک و بر رهبران و سردمداران و خصوصا بر نظامیان ترک مانع از این هست که با رهبران کرد عراق اساسا وارد مذاکره بشوند.