"چرا زنان ایرانی از اشتغال در حوزه‌های فن‌آوری گریزان‌اند؟"
۱۳۹۲ اسفند ۲۱, چهارشنبه
آمار سال ۱۳۹۱ بیکاری میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ایران میگوید که بیشترین بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های کامپیوتری، هنر و روزنامه‌نگاری به چشم می‌خورد و در این میان سهم دختران فارغ‌التحصیل بیشتر از پسران است.
در دیگر کشورهای جهان هم وضع بهتر نیست. موسسه‌ی "زنان و تکنولوژی" میگوید که با این‌که نقش و اهمیت اینترنت، کامپیوتر و فن‌آوری در زندگی انسان روز به‌روز پررنگ‌تر و مهم‌تر می‌شود، اما در بسیاری از کشورهای پیشرفته‌ی جهان هم از تعداد دختران جوان علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌های مرتبط با فن‌آوری کاسته می‌شود. در آلمان تنها ۱۳ درصد از فارغ‌التحصیلان رشته‌های کامپیوتری زن‌اند.
از شما کاربران دویچه‌وله فارسی پرسیدیم که به نظرتان چه عواملی باعث می‌شود که زنان ایرانی کمتر به سراغ تحصیل و اشتغال در حوزه‌های مرتبط با فن‌آوری بروند.
کاربری با نام الهه برای ما نوشت: «به‌نظر من دنیای کامپیوتر در ایران مردانه به نظر می‌رسد و مردها ترجیح می‌دهند زنان را در این جهانی که در دست گرفتند سهیم نکنند.»
محبوبه عباسقلی‌زاده، فعال حقوق زنان و مدیر تلویزیون اینترنتی "زنان تی‌وی" میگوید که بخشی از تربیت خانوادگی در بیشتر خانواده‌های ایران در راستای بازتولید "کلیشه" برای کودک دختر و پسر است. او اضافه می‌کند: «در بسیاری از خانوادهها کمتر پیش می‌آید که ابزار دیجیتال در دست دختربچه‌ها دید. کمتر خانواده‌ای است که برای دختر ابزار کامپیوتری بخرد و برای پسر عروسک. این نوع تربیت خود در شکل‌دهی به باور به نقش‌های کلیشه‌ای موثر است.»
آیا امکانات آموزشی دسترسی به امکانات دیجیتال برابر است؟
کاربری به نام ساقی معتقد است که کیفیت دسترسی به امکانات فن‌آوری و اینترنت برای زنان در مقایسه با مردان برابر نیست. او میگوید: «در خانوادهها اگر کامپیوتری وجود دارد معمولا صاحب اصلی دستگاه مردان خانواده‌اند و ساعت بیشتری را با دستگاه صرف می‌کنند. همین امر دانش آن‌ها در این حوزه را بیشتر می‌کند.»
آمار دقیقی در دست نیست که دقیقا چند درصد کاربران ایران زن و چند درصد دیگر مرد هستند. بااین‌حال نگاهی به وبلاگ‌ها و صفحه‌های فارسی شبکه‌های اجتماعی حاکی از آن است که نسبت شاید خیلی نابرابر نباشد.
محبوبه عباسقلی‌زاده میگوید به نظر او امکان دسترسی به اینترنت برای زنان و مردان جوان ایرانی تقریبا به شکل یکسانی فراهم است: «اما امکان آموزش در حوزه‌های فن‌آوری برای زنان با مردان برابر نیست. بسیاری از امکانات آموزشی نوین در دست بخش دولتی یا بخش خصوصی است و کارفرماها ترجیح می‌دهند که نیروهای مرد را برای دسترسی به این امکانات تازه معرفی کنند.»
این فعال حقوق زنان معتقد است که امکان دسترسی یکسان به اینترنت به معنای امکان آموزشی برابر نیست. او میگوید مجموعه‌ای از عوامل "اقتصادی، فرهنگی و سیاسی" در کنار هم باعث می‌شود که زنان در حوزه‌ی امکان دسترسی به فن‌آوری و آموزش‌های مرتبط با تبعیض مواجه شوند.
آیا زنان به "تخصص" بی‌علاقه‌اند؟
تعداد زنان ایرانی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند در یک دهه‌ی اخیر افزایش چشمگیری داشته است. سازمان سنجش کشور میگوید که بیش از ۶۰ درصد از دانشجویان کشور را زنان تشکیل می‌دهند. بااین‌حال رقم اشتغال زنان ایرانی در یک دهه اخیر تغییر چشمگیری نداشته است.
کاربری به نام علی برای ما نوشت که به نظرش زنان ایرانی چندان به دنبال تحصیل در رشته‌های تخصصی نیستند و ترجیح می‌دهند در رشته‌های عمومی‌تر تحصیل کنند. او نوشت: «شاید نگاه جامعه‌ی ایران به زن باعث شده که زنان خود را به عنوان جنسیتی بشناسند که جامعه از آن‌ها چندان توقع کار تخصصی ندارد.»
عباسقلی‌زاده میگوید که این نگاه را نمی‌توان تعمیم داد. او معتقد است باز نمی‌توان نقش کلی خانواده را در تعیین مسیر تحصیلی و شغلی دختران جوان نادیده گرفت: «برای بسیاری از خانوادهها مهم است که دخترشان ازدواج خوبی داشته باشد و در رشته‌ای کم دردسر درس بخواند. درصدی از دختران جوان هم به نظر خانوادهها نه از روی ضعف، که از روی علاقه و الفت گوش می‌دهند و بر این مبنا رشته‌ی تحصیلی خود را انتخاب می‌کنند.»
مدیر "زنان تی‌وی" معتقد است که زنان جوان ایرانی از تکنولوژی تازه و سرعت تحول‌های مربوط به اینترنت هراسان نیستند:«دختران جوان می‌خواهند عقب‌افتادگی خود از پسران در جامعه و آن‌چه از آن‌ها دریغ شده را جبران کنند. در اینترنت می‌بینیم که نوعی رقابت با پسران جوان دارند و در برابر فن‌آوری‌های تازه و اینترنت گارد ندارند و مشتاق یادگیری‌اند.»