چشم‌انداز مبهم دستیابی به واکسن کرونا در ایران
۱۳۹۹ آذر ۲۶, چهارشنبه
تزریق واکسن کرونا در آمریکا و بریتانیا آغاز شده و در کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز در روزهای آینده شروع خواهد شد. این مسئله حساسیت و کنجکاوی ایرانیان درباره زمان و چگونگی ارائه واکسن کرونا در ایران را افزایش داده است.
تا کنون برای پیشگیری از ابتلای مردم ایران به بیماری کووید۱۹ دو سناریوی اصلی مطرح شده است؛ یکی تولید داخلی و دیگر خرید و واردات آن از طریق سامانه توزیع عادلانه واکسن سازمان بهداشت جهانی موسوم به "کوواکس".
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا ۱۷ آذر ماه به خبرآنلاین گفت که واکسن ایرانی کرونا مجوز آزمایش انسانی را دریافت کرده و "تا یک یا دو ماه آینده کارآزمایی بالینی آن شروع می‌شود".
واکسن خارجی شاید بعد از تیر ماه
محرز به عنوان محقق اصلی ساخت واکسن ایرانی می‌گوید: «الان در حال چیدن مقدمات هستیم و اگر بهمن شروع کنیم و سه مرحله آزمایش انسانی را اجرا کنیم و اگر موثر باشد ساخت آن تا اردیبهشت یا خرداد زمان می‌برد. زمان رسیدن واکسن خارجی هم زودتر از تیرماه نخواهد بود.»
درباره واکسن ایرانی ابهام‌هایی وجود دارد اما ابتدا باید دید چه موانعی بر سر واردات واکسن از خارج وجود دارد که مینو محرز می‌گوید رسیدن آن دست‌کم شش ماه دیگر ممکن است.
واکسن بیون‌تک- فایزر، محصول دو شرکت داروسازی آلمانی و آمریکایی، نخستین واکسنی است که در ایالات متحده مجوز گرفته و واکسینه کردن شهروندان با آن از روز دوشنبه، ۲۴ آذر آغاز شد.
این واکسن حدود ۹۵ درصد ایمنی ایجاد می‌کند و پیش از استفاده باید در دمای منهای ۷۰ درجه سانتیگراد نگهداری شود. این مسئله ظاهرا برخی کشورها از جمله ایران را با مشکل روبرو کرده است.
مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا شنبه شب درباره معضل حمل و نقل این واکسن در یک برنامه تلویزیونی گفت: «به علت اینکه چنین امکانات انتقال از جمله هواپیمای تخصصی مورد نیاز را نداریم، چنین واکسنی را سفارش ندادیم و خواهان انواع دیگر واکسن از سازمان بهداشت جهانی شدیم.»
تکذیب مشکل انتقال واکسن بیون‌تک- فایزر
سخنان قانعی در حالی بیان شد که شهرام آدم‌نژاد، معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی پیشتر گفته بود سیستم حمل و نقل هوایی جمهوری اسلامی امکانات انتقال این واکسن را دارد و این موضوع به وزارت بهداشت هم اطلاع داده شد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
خبرگزاری ایسنا روز سه‌شنبه ۲۶ آذر از قول تورج دهقان زنگنه، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نوشت: «در حال حاضر دو شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و ماهان شرایط لازم برای واردات انواع واکسن کرونا را دارند و سازمان هواپیمایی کشوری نیز طی بررسی‌ها و ارزیابی‌هایی که انجام داده به این نتیجه رسیده که این دو ایرلاین هیچ مشکلی برای واردات انواع واکسن از جمله فایزر ندارند.»
اگر این ادعا درست باشد مشخص نیست که چرا وزارت بهداشت از خرید واکسن بیون‌تک- فایزر انصراف داده است. مسئولان این وزارت‌خانه می‌گویند سفارش‌هایی انجام شده اما به طور شفاف در این باره اطلاع‌رسانی نکرده‌اند.
غیبت ایران در میان سفارش دهندگان واکسن؟
علی امیر سوادکوهی، رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران چند روز پیش در مصاحبه‌ای گفته بود همه کشورها خرید و رزو واکسن را اطلاع‌رسانی می‌کنند و کشورها و شرکت‌های مقابل هم فهرست سفارش‌ها را منتشر می‌کنند اما "ایران در هیچ لیستی از سفارشات هیچ کشوری قرار ندارد".
سوادکوهی از وزارت بهداشت خواسته بود اگر واقعا واکسنی سفارش داده یا پیش‌خرید کرده اسناد آن را رسانه‌ای کند که چنین اتفاقی تا کنون نیفتاده است.
یکی دیگر از مسائلی که نهادها و افراد مختلف درباره آن اظهارات متناقضی دارند امکان یا عدم امکان انتقال ارز برای خرید واکسن به خاطر تحریم‌های آمریکاست.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به تازگی در یک یادداشت اینستاگرامی نوشته بود از آنجا که خرید واکسن کرونا بایستی از مسیر رسمی سازمان بهداشت جهانی انجام گیرد، تا کنون تمام تلاش‌ها برای انتقال ارز به خاطر تحریم‌های آمریکا با مانع روبرو شده است.
تکذیب تاثیر تحریم در واردات واکسن
این ادعا را تا کنون چند نفر رد کرده‌اند که به خاطر کار و موقعیت خود باید افرادی مطلع ارزیابی شوند. ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان داروی ایران می‌گوید برای انتقال ارز به خارج و واردات دارو و اقلام پزشکی هیچ مشکلی وجود ندارد.
ریاحی با بیان این که واردکنندگان ایرانی حتی با شرکت‌های داروسازی آمریکایی هم داد و ستد دارند می‌گوید از مستندات همتی اطلاعی ندارد اما مطمئن است که بانک مرکزی ماهانه صد میلیون یورو برای واردات دارو و مواد اولیه آن و نیز واردات تجهیزات پزشکی در اختیار واردکنندگان می‌گذارد و اگر "این روند جاری نبود تخصیص ارز بی‌معنا می‌شد".
با توجه به این اظهارات و سخنان برخی از اعضای کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره تحریم نبودن انتقال ارز برای خرید واکسن، روابط عمومی بانک مرکزی روز دوشنبه متن گفت‌وگویی با همتی را منتشر کرد که در آن تلاش شده ابهام‌های موجود بر طرف شوند.
همتی اعتراف می‌کند که آمریکا برای استفاده از منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی و به منظور واردات اقلام بشردوستانه مجوزی صادر کرده و در عین حال می‌گوید: «در این مجوز هم هیچ تضمینی برای رسیدن پول به مقصد وجود ندارد.»
همتی و تائید عدم سفارش واکسن
رئیس کل بانک مرکزی اطمینان داده که خرید واکسن از کشورهای مورد تائید وزارت بهداشت "در دستور کار خواهد بود" و ابراز امیدواری می‌کند "به‌زودی خبر‌های خوشی در این زمینه" اعلام شود.
به عبارت دیگر همتی به طور ضمنی اظهارات سوادکوهی را تائید می‌کند که وزارت بهداشت تا کنون واکسنی پیش‌خرید نکرده، نام ایران در فهرست هیچ یک از تولیدکنندگان واکسن وجود ندارد و این مسئله در نهایت "در دستور کار" قرار دارد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه احتمال می‌دهد علت تعلل ایران در خرید واکسن امیدواری به تولید آن در داخل باشد. او در عین حال می‌گوید در منطقه فقط هند است که توان واکسن‌سازی دارد.
واردات واکسن شاید از چین، روسیه و هند
برخلاف این نظر، رئیس کمیته علمی ستاد ملی پیش‌بینی کرده که شش تا هفت شرکت ایرانی بتوانند با ظرفیت تولید ۱۰ میلیون دوز در سال در تولید انبوه واکسن همکاری کنند و به این ترتیب به گفته او در خوش‌بینانه‌ترین حالت "در آخر سال آینده ۷۰ میلیون دوز واکسن داخلی خواهیم داشت".
برای پیشگیری از ابتلا به کرونا هر فرد باید دست‌کم دو دوز واکسن دریافت کند و چنانچه تمام مراحل کار به بهترین شکل هم پیش برود واکسن‌های تولید داخلی فقط برای ۳۵ میلیون نفر از جمعیت حدود ۸۵ میلیون نفری ایران کافی است.
بر این اساس اگر ساخت واکسن ایرانی کاملا موفقیت‌آمیز باشد و شرکت‌های داخلی هم واقعا بتوانند به تولید انبوه آن بپردازند واکسینه کردن مردم ایران بدون واردات واکسن خارجی می‌تواند دو تا سه سال دیگر زمان ببرد. با این حال شواهد حاکی است که مسئولان جمهوری اسلامی امید زیادی به دریافت واکسن‌های چینی، روسی و هندی دارند.