کارزارها و اقدامات در روز جهانی مبارزه با فقر
۱۳۸۶ مهر ۲۴, سه‌شنبه
پانزده سال است که سازمان ملل متحد روز ۱۷ اکتبر را “روز جهانی مبارزه با فقر“ خوانده است. در روز ۱۷ اکتبر سال ۱۹۸۷ مدافعان حقوق بشر از سراسر جهان در میدان حقوق بشر (Trocadero) در پاریس گرد آمدند تا یاد قربانیان گرسنگی، جهل و خشونت را گرامی بدارند. آنان این یقین خود را ابراز داشتند که به فقر و بدبختی در جهان می‌توان پایان داد. آنان همبستگی خود را با کسانی اعلام داشتند که در سراسر دنیا برای مقابله با فقر مبارزه می‌کنند. امسال نیز اکسیونهایی در همه کشورهای دنیا به مناسبت روز جهانی مبارزه با فقرسازمان داده شده‌اند.
دو روز پیاپی، دو مناسبت مرتبط
روز ۱۶ اکتبر روز جهانی تغذیه بود و این روز در واقع می‌توانست مناسبتی باشد برای جشن گرفتن، چون کارشناسان خبر خوبی را به ما می‌دهند و آن اینکه جهان دارای منابع کافی است برای اینکه بتوان به تک تک ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون انسان روی زمین غذای سالم و کافی رساند. اما کارشناسان خبر بدی را هم اعلام کرده‌اند و آن اینکه هنوز بیش از ۸۵۰ میلیون نفر در جهان از گرسنگی در رنج‌اند.
از دلایل مهم برای چنین وضعیتی این است که در کشورهای ثروتمند بجای آنکه به درازمدت فکر کنند، کوتاه مدت را در نظر می‌گیرند و اینکه چه چیز به سرعت نتیجه می‌دهد. برای مثال با کشت محصولات کشاورزی‌ای که سوبسید به آنها تعلق گرفته است و با بهای بسیار ارزان وارد بازارهای جهان می‌شوند، اصلاحات کشاورزی‌ای که بایست در کشورهای در حال توسعه انجام بگیرند، در همان نطفه خفه می‌شوند.
و البته روشن است که تنها کشورهای صنعتی ثروتمند مقصر نیستند. کافی است نظری به جدولی بیافکنیم که سازمان جهانی تغذیه تهیه کرده تا ببینیم که گرسنگی و فقر در پیوند مستقیم هستند با شیوه کار و مدیریت سیاستمداران کشورهای گوناگون.
یک روز پس از روز جهانی تغذیه، روز ۱۷ اکتبر، روز جهانی مبارزه با فقر است. امسال اتحادی از سازمانهای غیردولتی با نام “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“، اکسیونهای گوناگونی را در مبارزه با فقر سازمان داده است. هدف این سازمانهای غیردولتی این است که از سیاستمداران بخواهند که اهدافی را که سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۰ برای مبارزه با فقر تعیین کرده، جدی گرفته و در تحقق آن بکوشند. امسال سازمانهای غیردولتی مبارز علیه فقر می‌خواهند با شعار “برپاخیز و بی‌پرده سخن بگو!“ میلیونها نفر را بسیج کنند.
هدفی که دست‌نیافتنی می‌نماید
“برپاخیز و بی‌پرده سخن بگو!“ از این شعار می‌توان خشم و درماندگی کسانی را حس کرد که می‌بینند با وجود قصد سازمان ملل متحد برای مبارزه با فقر، تغییر چندانی در سالهای اخیر در این زمینه رخ نداده است. با آنکه ورد زبان بسیاری از سیاستمداران دنیا بوده که می‌خواهند تا سال ۲۰۱۵ از میزان و ابعاد فقر در کشورهایشان بکاهند، اما به زحمت بتوان کشورهایی را یافت که قادر باشند تا آن موقع به این هدف دست پیدا کنند.
آلیسون وودهد یکی از سازمان‌دهندگان اکسیون امسال عضو سازمان بین‌المللی امدادگر اکسفام و یکی از بنیانگذاران اتحاد “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ است. وی می‌گوید: “شعار پارسال “برپاخیز“ بود. امسال “حرفت را بزن“ را هم به آن اضافه کردیم، چون می‌خواهیم به اکسیون جهت سیاسی روشنی هم بدهیم. شرکت‌کنندگان در اکسیون پارسال تجربه‌های خیلی زیاد و خوب و مثبتی را به دست آوردند. اما امسال ما می‌خواهیم که خشم‌مان را هم نشان بدهیم، خشم از اینکه پیشرفت بسیار کمی در مبارزه با فقر در دنیا حاصل شده است. ما می‌خواهیم به انسانها این احساس را بدهیم که آنها هم حق دارند بتوانند عصبانی باشند و عصبانیت‌شان را نشان بدهند.“
اقدام برای یادآوری
اتحاد “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ در سال ۲۰۰۴ شکل گرفت. در این اتحاد سازمانهای غیردولتی، سندیکاها، انجمنهای خودیاری شهروندان و سازمانهای زنان و دیگر نمایندگان جامعه‌های مدنی شرکت دارند. هدف این اتحاد مبارزه با فقر در سراسر جهان است و حفاظت از حقوق بشر و بویژه یادآوری به سیاستمداران در سراسر جهان که بقولشان پایبند باشند و با فقر مبارزه کنند.
اولین هرفکنز، کارشناس سازمان ملل متحد در امور مربوط به رشد و توسعه، از این حرکت سازمانهای غیردولتی در سراسر جهان استقبال می‌کند و این حرکت را حمایتی برای کار خود می‌بیند. هفت سال از زمانی گذشته است که سازمان ملل متحد اهدافی را برای مبارزه با فقر اعلام کرد: اینکه تا سال ۲۰۱۵ از فقر مطلق به میزان پنجاه درصد بکاهند، رسیدگی بهتری به بهداشت مردم بکنند، کودکان به مدرسه بروند و با بیماریهای واگیری چون ایدز، مالاریا و سل مبارزه کنند. اما موفقیت زیادی در مدت این هفت سال بدست نیامده است.
در این باره اولین هرفکنز می‌گوید: “ما نیمی از مدت زمان تعیین شده برای رسیدن به اهدافمان را پشت سر گذاشته‌ایم، و بسیاری از دولتها هنوز هم شروع نکرده‌اند به اینکه در جهت وفا کردن به قولشان حرکت کنند. همه چیز بسیار آرام پیش می‌رود. بعضی‌ها هنوز دارند در باره راهکارشان بحث می‌کنند. بخش مهمی از وقت ما در کنفرانسهای بین‌المللی هدر می‌رود. در این کنفرانسها فقط مدام اهداف مبارزه با فقر را تکرار می‌کنند. پیام من این است که بروید به خانه‌هایتان و بالاخره کاری بکنید!“
و اکسیونهای اتحاد “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ درست در رابطه با این خواست سازمان‌دهی شده است. سازمانهای غیردولتی از ۱۱۰ کشور جهان اعلام کرده‌اند که در روز مبارزه با فقر اکسیونهایی را ترتیب خواهند داد. سال گذشته “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ توانست با ۲۳ میلیون و پانصد هزار شرکت کننده در اکسیونهایش در سراسر جهان به رکورد دست پیدا کند. انتظار می‌رود که امسال این رکورد باز شکسته شود.
اقدام‌ها و فشارهایی که بی‌نتیجه نمی‌مانند
طی این اکسیونها به دولتهای کشورهای ثروتمند یادآوری میشود که به قول خود در مورد افزایش کمکهایشان به کشورهای در حال رشد عمل کنند و بدهیهای کشورهای بسیار فقیر را به آنها ببخشند. اما تنها کشورهای ثروتمند نیستند که باید به وظایفی عمل کنند، بلکه کشورهای در حال رشد نیز. در این مورد آلیسون وودهد می‌گوید: “هم دولتهای کشورهای ثروتمند، هم دولتهای کشورهای در حال رشد باید این فشار را حس کنند. برای همین یکی از درخواستهای “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ این است که دولتها باید در برابر مردم خود مسؤول باشند. آنها مسؤول سیاستی هستند که در کشورشان اعمال میشود، وظیفه دارند سیاستی را پیش ببرند که فاصله میان ثروتمندان و فقیران را کم کند و به انسانها چیزی را بدهد که نیاز دارند تا بتوانند زندگی‌ای درخور انسان داشته باشند، مثلا از آموزش و بهداشت برخوردار شوند.“
فشار از پایین از امروز به فردا تاثیر خود را نشان نمی‌دهد. اما اکسیونهای روز جهانی مبارزه با فقر در سراسر جهان تاثیری جانبی دارد که در طولانی مدت می‌تواند توجه همه دنیا را برانگیزد. بر اثر همکاری سازمانهای گوناگون در اتحاد “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ ارتباطهایی میان جامعه‌های مدنی در سراسر جهان بوجود می‌آیند. آلیسون وودهد در این باره می‌گوید: “یکی از وجوه واقعا جالب “فراخوان جهانی برای اقدام علیه فقر“ نیرویی است که از این اتحاد ناشی میشود. برای نمونه در هند دهها سازمان هستند که هم اکنون با این اتحاد کار می‌کنند و پیش از این هیچ گاه با هم همکاری‌ای نداشتند. گروههایی را داریم که از حقوق کاست نجس‌ها دفاع می‌کنند، گروههایی که با آلودگی جو زمین مبارزه می‌کنند و گروههایی که به قصد داشتن نظام آموزشی یا بهداشتی بهتر فعال هستند. همه اینها زیر یک پرچم جمع شده‌اند و با اکسیونهای مشترک قدرتشان بیشتر میشود. این خیلی هیجان‌انگیز است و نیرویی است که باعث بوجود آمدن تغییر میشود.“