گروه راک ميرا با چهره و صدايی تازه

� ميرا، نه تنها از لحاظ تركيب كه از لحاظ صدا هم رنگ و بويی تازه و متفاوت به خود گرفته است. نوشته زیر حاصل گپی است با اعضای قديمی و جديد گروه كه از تغيير و تحولات میرا، تلاشها و اهدافشان و همچنين اوضاع فعلی موسيقی راك در ايران سخن میگویند.

شهرام احدی

با توجه به وضعيت موسيقی راك در ايران، همكارى نوازنده ها با گروه های مختلف و همچنين رفتن كسری، بابك و رضا، ميرا از حالت گروه درآمده و بيشتر به پروژه ای باز بدل شده است. سه چهره تازه ای که در فواصل زمانی مختلف همكاريشان را با ميرا آغاز کرده اند، عبارتند از آگاه بهاری نوازنده گيتار الكتريك، آرش مقدم نوازنده درامز و پويا محمودی نوازنده گيتار الكتريك و گيتار اكوستيك.

به گفته دارا، آمدن این سه نفر، چهره و صدای ميرا را دگرگون كرده است: «موزیسین هایی که وارد شدند، همه‌شان از گذشته های موسیقایی مختلف بودند. با پیش زمینه های خیلی متفاوتی وارد میرا شدند. مثلا آگاه تا حد زیادی سمت گروه را به سمت گراند یا صداهای هوی متال یا آن سبکها برده، نه اینکه موزیک مان هوی متال شده باشد. ولی از فرمهای صدایی و از فرمهای موزیک هایی که در واقع صدای موسیقی ما شده، میشود فهمید که یک طیف جدیدی وارد گروه ما شده و صدای ما تا حد زیادی تغییر کرده. بعد از وارد شدن پویا محمودی هم که بکل داستان عوض شده. یعنی پویا موزیسینی ست که سالهای سال روی موسیقی محلی ایران کار کرده است. سازش گیتار است، ولی چیزی که میزند مال خودش است و بقول خودش چیزی ست که سالها روی آن تمرین کرده و انرژی گذاشته است. بهرحال او هم با آن پیش زمینه ی خودش آمده و یک جاهایی مزه هایی ایرانی به کارهای ما داده است.»

آگاه كه در گذشته از جمله در گروه راك D.N.A. فعاليت داشته و در مقايسه با آرش و پويا، مدت بيشتری است كه ميرا را همراهی ميكند، پيش زمينه های مختلف اعضای فعلی ميرا را نقطه قوت و همچنين تفاوت اين پروژه با دیگر گروه های راك ميداند: «ببینید، میرای الان به نظر من یک مجموعه از تجربه های مختلف است که فکر میکنم این برای تک تک اعضای گروه خیلی ارزش دارد. یعنی من به شخصه خیلی یاد میگیرم، از آرش، دارا، پویا و فرزام. بخاطر این،‌ من فکر میکنم هر کدام از ما، هرکدام از این ۵ نفر، افرادی هستند که خیلی تجربه های گذشته را داشته اند و ممکن است این یک نقطه تفاوتی باشد با گروههای راک دیگر. گروههای راک دیگر مطمئنا ممکن است یک چنین حالتی داشته باشند، ولی، نمیدانم چطور بگویم ...‌ این ۵ نفر آن ۵ نفری هستند که از جاهای مختلف دورهمدیگر جمع شده اند. از لحاظ سابقه ی ذهنی، سابقه ی موزیک گوش کردن، سابقه ی ساززدن متفاوتند.»

و آرش هم كه در گذشته از جمله با گروه باراد همكاری داشته، به يكی ديگر از محاسن ميرا اشاره ميكند: «میرا خوشبختانه خیلی باز است. از این بابت که پذیرای تقریبا همه چیز هست. و ما هم وقتی میزنیم آمیزه ی خیلی چیزها توی آن است. مثلا خیلی قشنگ یکجاهایی رگه هایی از جاز میبینید، عمدتا راک میبینید، فانک میبینید، پروگرسیو میبینید، ایرانی میبینید، ورلد موزیک میبینید. اصلا یک چیز هچل هفت باحالی است. و این تلفیق الان خیلی چیز خوبی شده.»

به گفته فرزام، آمدن بچه های جديد، ميرا دارد به ايده هایش نزديكتر ميشود: «در حقیقت با گروه و افراد جدید این فکر هم به سر ما زده که دیگر به مجوز فکر نکنیم و سعی کنیم آن چیزی که همیشه میخواستیم کار کنیم یا لااقل زمینه اش را فراهم کرده ایم که در آینده بتوانیم کار کنیم. الان با افراد جدیدی که به گروه ملحق شده اند و چون آنها هم ایده ی شان این مسئله است که مجوز را دیگر فراموش کنیم و کاری را انجام بدهیم که دوست داریم، این است که این مسئله هم روی سبک گروه تاثیر گذاشته و در حقیقت به خودمان نزدیکتر شدیم و دیگر به مجوز فکر نمیکنیم.»

با رفتن رضا مقدس، كيبوردنواز ميرا كه در كنار همكاری با گروه، گردانندگی استوديو بم آهنگ را هم برعهده داشت، تركيب سازی ميرا هم تغيير كرده و گروه كه با بودن بابك آخوندی يك گيتاريست داشت، حالا با حضور آگاه و پويا دو گيتاريست دارد، البته با دو شخصيت و پيش زمينه كاملا متفاوت كه به گفته آرش، درامر ميرا، تركيب جذابی به وجود آورده است.

ناگفته نماند كه جذابيت شعرهای فرزام، يكی از چيزهای بود كه پويا را به همكاری با ميرا ترغيب كرد: «شاید موسیقی میرا خیلی جاها سلیقه من نباشد و از آن خطوط فکری که دارم یک مقدار دور باشد، ولی فکر میکنم مهمترین اتفاقی که دارد در میرا میافتد، شعر ترانه هاست که به راک و فرهنگ Lyrics در موسیقی راک نزدیک شده.»

شكی نيست كه ميرا از لحاظ موسيقی چهره ای تازه به خودش گرفته، اما آيا مضمون اشعار قطعات ميرا هم دچار تغيير و تحول شده؟ فرزام خود دراينباره ميگوید: «مجموعه ترانه ها هیچوقت انتخابی نبوده، بلکه دوره ای بوده. الان راحتتر دارم کارم را انجام میدهم. چون آن قسمت های سیاه و نگران من که در ژانر راک بیشتر معنی پیدا میکند الان بیشتر روی کاغذ میآید. چون سختی ها و مشکلات بیشتر شده و باز همان دغدغه ها و نگرانی ها وجود دارد، بازهم دارد به راحتی به آنها اشاره میشود و چیزی انتخابی نیست. در حقیقت تمام ترانه ها به روز و شرایط همان لحظه ی مان بستگی داشته و دارد. الان هم باز ترانه ها سمبلیک است، قسمتی درباره درگیرهای شخصی است و درباره تضادهایی که درون خودمان هست. من اصولا فکر نمیکنم که شعری میتواند سفارشی باشد یا موزیکی را آدم میتواند سفارشی کار بکند. در حقیقت آن یک درگیری درونی ست که توی همه ی ما وجود دارد و خب، ما بیشتر داریم به آن جنبه ی تضادها و آن ناملایماتی ما که در حال حاضر وجود دارد و شرایط سختی هست بطور سمبلیک اشاره میکنیم یا به زبان خیلی ساده سعی میکنیم آنرا روی کاغذ بیاوریم.»

همانطور كه اشاره شد، آگاه در گذشته از جمله با گروه D.N.A. فعاليت داشته كه قطعاتش بی كلام بوده و پيوستن به ميرا و كار روی قطعات باكلام دست كم تا اندازه ای برایش تجربه ای تازه بود: «بیشتر از سختی و آسانی قضیه، یعنی واردشدن من به یک چنین حیطه ی موزیکی بیشتر خیلی تجربه ی جالبی بود. من برای اولین بار یاد گرفتم به شعر هم گوش بدهم توی موزیک. یعنی موزیک ساختنم و موزیک زدنم را، تنظیم ها و همه را با توجه به شعر انجام میدهم. خوشبختانه فرزام خیلی راحتتر میتواند از بقیه کنار بیاید با این قضیه که خب، موزیک با کلام صرفا نباید موزیکی باشد که وکالیست بعنوان لیدر بند باشد، یعنی از همه مشخص تر باشد و بقیه بک راند باشند. یعنی موزیک وکال دار بتواند موزیکی باشد که وکال فقط یک بخش آن باشد و اگر گروه ۵ نفرند وکال فقط یکی از آن ۵ نفر هست و بقیه هم کاملا نقش دارند.»

فارسی بودن كلام قطعات و همچنين استفاده از سازهای ايرانی و دستگاه های موسيقی سنتی از جمله مسايلی است كه در بحث بر سر بخشيدن هويتی ايرانی به موسيقی راك هميشه مطرح بوده. ميرا هم از اين قاعده مستثنی نيست.

به گفته فرزام خواننده ميرا كه شعر و آهنگ بسیاری از قطعات گروه از اوست: «این همیشه دغدغه دیرینه ی ما بوده که بخواهیم هم از دستگاه ها استفاده کنیم و هم از خود سازهای سنتی. و اولین تجربه ما هم همان قطعه «زخم»‌ در آلبوم قبلی میرا بوده. الان هم به این مسئله فکر میکنیم که اینبار هم از فواصل ایرانی و سازهای ایرانی استفاده بکنیم، ولی هنوز مشخص نکرده ایم که دقیقا چه از سازی.»

اما آيا بخشيدن هويتی ايرانی به موسيقی راك اصلا ضروريست؟ «ما چون ایرانی هستیم، فکر میکنم یک مسئولیتی هم نسبت به ملیت خودمان و سبک هایی را که در ایران رایج بوده و در ایران داریم و این دقیقا خواسته ی قلبی مان است که بخواهیم حتما فواصل و گوشه های ایرانی را هم در کارمان در نظر بگیریم. اولین مشخصه اش اینست که ما داریم شعر فارسی کار میکنیم به سبک راک. این خودش اولین قدمی ست برای اینکه بخواهیم این دوتا مسئله را حتما درنظر بگیریم، سبک راک و گوشه های ایرانی و حالا هم با آمدن پویا کار ما راحتتر شده.»

البته پويا كه ايجاد فضايی ايرانی برای موسيقی راك را با گروه باراد تجربه كرده، در مورد استفاده از سازهای سنتی به نكته ای مهم اشاره ميكند و آن این که:

«ببینید مسئله ضبط کردن یک کارهایی با اجرای زنده آن در کنسرت خیلی متفاوت است. مثلا شما اگر بخواهید سرنا بزنید با توجه به حجم صدایی این ساز، اصلا احتیاج به میکروفون ندارید. شما ممکن است در ضبط بتوانید از سرنا مثلا یکجایی استفاده کنید، ولی ما خیلی جاها برای استفاده کردن مشکلات آکوستیکی پیدا میکنیم. به لحاظ صدابرداری و اینها. من اگر لازم باشد شاید اینکار را بکنم، ولی تا آنجایی که ممکن است سعی میکنم که با ساز خودم صداهایی را که لازم است، به وجود آورم.»

آلبوم ميرا در بهار سال گذشته منتشر شد، البته در دو شكل مختلف: يكی آلبوم آوديو در داخل ايران در قالب سی دی و كاست و دوم در قالب سی دی چند رسانه ای در استراليا كه در كنار قطعات موسیقی، دربرگيرنده عكسهايی از كنسرتهای گروه در تهران و همچنين دو كليپ ويدئويی بود. اما بلای بی توجهی به مسئله كپی رايت در ايران، گربيانگير ميرا هم شده و به گفته فرزام:

«تنها مسئله ای که الان برای ما خیلی مهم هست، تکثیر غیرقانونی کارهاست در ایران که تحت پوشش کپی رایت هم قرار نمیگیرد به آنصورت. ما سی.دی تقلبی مان توی بازار قیمتش زیر کاستی ست که در حقیقت تولید کرده ایم. یعنی چیزی حدود ششصد هفتصد تومان قیمت سی دی تقلبی ماست. در نتیجه، وقتی آن شخصی میرود توی مغازه که سراغ آلبوم میرا را بگیرد، وقتی میبیند سی دی زیر قیمت کاست هست و برایش هم موزیکها مهم است و محتوایی که توی آن هست و دیگر به دفترچه و اینجور چیزهایش اهمیت نمیدهد آن را میخرد. در نتیجه با خریدن سی دی تقلبی فروش سی دی اورژینال و کاست میرا هم متوقف میشود و این باعث شده که فروش ما خیلی کم بشود. ولی سی.دی تقلبی ما همه جا هست. شاید از نظر بعضی ها خوب باشد که آن شخصی که دارد اینکار را میکند حالا خارج از آن سود مادی ای که میتواند برای ما داشته باشد و اینجوری کاملا جلوش گرفته میشود، ولی در عوض تبلیغ خوبی میتواند باشد برای اینکه گروهی بنام میرا وجود دارد و بقیه هم این آلبوم میخرند و با آن آشنا میشوند.»

در اجرای زنده قطعات ميرا، رنگ و بوی راك به خوبی محسوس است، در حاليكه قطعات آلبوم كه به جز يك قطعه (درخت پیر) همگی در استوديو ضبط شده اند، بيشتر حال و هوای پاپ راك دارند. فرزام در مورد کم و کیف آلبوم اول از واژه بسترسازی استفاده ميكند و معتقد است كه آلبوم در آن مقطع زمانی بايد در اين قالب منتشر ميشد تا زمينه را برای كارهای بعدی گروه فراهم كند، كارهايی كه به ايده های ميرا نزديكترند:

«اسم آن دوران را ما بسترسازی گذاشته ایم. در حقیقت دورانی بود که باید روی ۳ تا ۴ آلبوم کار میشد، یک مقداری بیشتر استانداردهای راک در آن رعایت میشد تا اینکه زمینه را فراهم بکند، گوشها را عادت بدهد. چه برای ممیزها، چه برای مردم. فرق نمیکند. چون مردم هم هیچوقت از آن... یعنی هیچوقت این سبک توی ایران کار نشده و اگر هم کار شده تک و توک بوده و این زمینه را فراهم نکرده برای ورود گروههای راک به عرصه ی موسیقی. این است که آنموقع ما باید اینکار را میکردیم و زمینه را فراهم میکردیم و بسترسازی میکردیم تا اینکه بتوانیم حداقل خودمان در آینده آن چیزی را که به سبک راک نزدیکتر است، کار بکنیم.»

جالب توجه اينكه، آرش نظری كاملا متفاوت دارد و دراینباره میگوید: «من که اصلا مخالف چنین چیزی هستم. یعنی اینکه بخواهم پله پله یا مرحله به مرحله خودم را عرضه بکنم، واقعا خوشم نمیآید از اینکار. چون بهرحال این باعث میشود کارت ناخالص باشد و تمام لذتی که هنر برای من دارد اینست که من بتوانم آن چیزی که هستم باشم، نه اینکه یک گوشه ای، جایی یواش یواش بخواهم نشان بدهم. این برای من هیچ لذتی بقول معروف ندارد. الان گروه خیلی آزاد هست. الان خیلی آزاد هستیم. جز اینکه، مثلا چه میدانم، بخواهیم در شعر ترانه ها یکسری تابو بکار ببریم که فکر نمیکنم چنین تمایلی در فرزام باشد. جز این مورد من فکر میکنم در موسیقی مان خیلی وحشی تر از این حرفها هستیم، خیلی راحت هرکاری که دلمان میخواهد انجام میدهیم، و این باعث میشود که گروه صدای خاص خودش را بدهد.»

بد نيست نگاهی هم به وضعيت موسيقی راك در ايران از ديد بچه های ميرا بیاندازيم. طبيعيست كه اوضاع فرهنگی كشور هميشه تحت الشعاع تغيير و تحولات سياسی قرار داشته. دارا كه در طی سالهای گذشته با گروه ها و پروژه های مختلفی همكاری داشته، معتقد است:

«الان شرایط کار بدتر شده است. با حساب داستانهایی که ما قبل از انتخابات داشتیم و مسایلی که در پیش را داریم الان در یک حالت کاملا بلاتکلیفی مزمن بسر میبریم که گروههای موسیقی و اصلا موسیقی کشور وضعیتش معلوم نیست. برای اینکه کابینه کلا میخواد تغییر بکند و همه جا صحبت از اینست که از شهریور به بعد که دولت جدید میآید سر کار، تازه معلوم میشود که برخورد و نگرشش نسبت به موسیقی چیست. ولی چیزی که هست الان جو فرهنگی کشور در یک حالت خلسه بسر میبرد، یک حالت راکد بیخودی دارد. چه در موزیک پاپ و چه در راک.»

و آگاه هم در تاييد حرف دارا ميگوید: «وقتی گروهی تشکیل میشود آرزویش این است که یک کنسرت بدهد، یعنی هدف نهایی این است که روی استیج برود و کنسرت بدهد، و برای کنسرت دادن تمام فکر و ذهن اعضای گروه میرود به جذب کردن مخاطب های بیشتر. چون دقیقا فکر میکند همان یک کنسرت، آخر کارشان خواهد بود. و بخاطر همین فکر میکنند، اگر از یک گروه معروف دیگر غربی کاور بزنند، در واقع بازنوازی بکنند، خب مخاطب هایشان بیشتر هست. بخاطر اینکه آن موزیک ۲۰ سال، ۲۵ سال هست که در دنیا شناخته شده است. حالا اگر بخواهی یک موزیک جدیدی تولید بکنی و بزنی، مدتی زیادی طول میکشد تا مخاطب پیدا بکنی. احتیاج خیلی زیادی به ضبط کردن قضیه دارد. بعد هم باید این موسیقی معرفی شود، گوش داده شود، تبلیغ و نقد شود تا شنونده ها آشنا بشوند با این موزیک. این یک جنبه است که به محدودیت های جامعه برمیگردد. از این گذشته عرضه کارهای خلاق، بهرحال یک قابلیت هایی میخواهد که هرکسی ندارد و آنهایی هم که دارند، من متاسفانه میبینم که کم کم دارند میدان را خالی میکنند.»

به گفته پويا، يكی از مسايلی كه به مشكل كسب مجوز دامن ميزند، نارروشن بودن تعريف واژه راك است: «یک مسئله ای که اصولا به نظر من ارشاد با آن مواجه است، کلمه راک است. بهرحال توی هر جامعه ای شما تا یک جایی میتوانید حرفتان را بزنید، از یک جا به بعد همه چیز کات میشود. مسئله به نظر من درگیری وزارت ارشاد با نوع این موسیقی است، به لحاظ اینکه اصلا تکلیفش با آن معلوم نیست. شما حساب کنید که یک آدم غیرمتخصص در ارشاد وجود دارد در ارتباط با موسیقی راک. ممکن است که آدمی موزیسین باشد و دکترای موسیقی هم داشته باشد. ولی میبینید که آدمهای گوناگونی میروند موسیقی های گوناگونی برایش میگذارند برای مجوز گرفتن و به این میگویند راک. چیزی که ارشاد را اصولا در بهترین شرایطی که دارد کار میکند و بی غرض دارد کار میکند، دچار یک سردرگمی میکند همین کلمه راک است که شخص مسئول تا میشنود راک، نمیداند که این موسیقی چیست. اگر بگوییم پاپ میداند که این موسیقی احتمالا یک بخش نوحه دارد، یک بخش رقص دارد، یک بخش تکنو دارد و نمیدانم مثلا بندری دارد. اگر شما یک رپرتوار کلاسیک دارید، مثلا با گیتار کلاسیک،‌ متخصص اش هست که بشنود. برای موسیقی راک کسی اصلا آنجا نیست. بنابراین اولین برخوردی که میکنند اینست که میگویند آقا اینها خودشان تکلیف شان با این نوع موسیقی ای که دارند میزنند معلوم نیست. چون هزاران گروه میروند که دارند توی شاخه های مختلف یک کارهایی انجام میدهند که برای اینها ناشناخته و با هم متفاوت است. بنابراین میگویند اینها خودشان تکلیف شان با خودشان و با این چیزی که دارند میزنند معلوم نیست. اولا، بچه هایی که میروند خیلی مصرهستند که بگویند راک ... ولی اگر شما بپرسید آقا شما راک دارید چی میزنید، چه نوع راکی میزنید باور کنید خیلی از این دوستان نمیدانند. و طرف هوی متال دارد میزند میاید و میگوید من دارم راک میزنم. برای اینکه برای ارشاد هوی متال چیز وحشتناکی است و به همین خاطر خیلی موقعها از این کلمه استفاده نمیکنند و آنجاست که به نظر من کار را خراب میکند. آنجاست که در ارشاد سانسورهایی میکنند که تا اندازه ای از سردرگمی سرچشمه میگیرد.»

همانطور كه گفتيم كنسرت ميرا قرار بود كه پاييز گذشته برگزار شود كه كنسل شد و ميرا ناچار است که مانند خيلی گروه های ديگر، منتظر بنشیند تا تغيير و تحولات سياسی كشور انجام گیرد. فرزام درباره چشم اندازهای برگزاری کنسرت میگوید:

«من فکر میکنم که بزودی کابینه ریاست جمهوری جدید و خود شخص رییس جمهور میآید سر کار و باید از آنموقع به بعد دید که دقیقا چه جوری ست. الان خیلی ها اینکار را نمیکنند که مجوز بگیرند و کنسرتشان مطمئنا میافتد برای بعد از این تغییر و تحولات، چون در غیر این صورت مجوز از یک دولت است و برگزاری کنسرت در دوران یک دولت دیگر. بخاطر همین الان کسی این ریسک را نمیکند که دنبال مجوز باشد. ما هم بیشتر الان داریم کار میکنیم، تمرین میکنیم، خودمان را گرم نگه میداریم تا این تغییر و تحولات انجام بشود. ما قصدمان اینست که برای شهریوردرست یکماه بعد از این تغییر و تحولات برویم دنبال مجوز و کنسرت برگزار کنیم.»