۱۸۱ مورد نقض حقوق بشر طی سه ماه در کردستان
۱۳۸۹ فروردین ۳, سه‌شنبه
بر اساس این گزارش، در زمستان سال ۸۸، حدود ۱۱۰ تن از دانشجویان کرد دانشگاه‌های کشور به حراست و کمیته‌های انضباطی احضار شده و ۲۲ نفرشان با مجازات محرومیت از تحصیل به مدت چند ترم یا اخراج روبرو شده‌اند. اتهام‌های سیاسی و امنیتی، ۲۷ فعال دانشجویی کرد را نیز روانه زندان‌ها کرده است. ۱۷ زندانی کرد، حکم اعدام دریافت کرده‌اند و سه مورد مرگ مشکوک در زندان‌ها روی داده است.
اجلال قوامی، سخنگوی سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان در گفت‌وگو با دویچه‌وله به جزییات نقض حقوق بشر در مناطق کردنشین پرداخت.
دویچه‌وله: در گزارش سه ماهه موارد نقض حقوق بشر در کردستان، از دست‌کم ۱۸۰ مورد دستگیری، اعدام، مرگ مشکوک یا دادرسی ناعادلانه یاد شده. این در مقایسه با آمار سالهای قبل نشاندهنده چه تفاوتی است؟
اجلال قوامی: پس از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد ما شاهد سیر صعودی نقض حقوق بشر در مورد اقلیت‌ها هستیم. البته در ماه‌های نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری، فضای نسبتا بازی ایجاد شد و بازداشت‌ها به حداقل خود رسیدند. اما از فردای انتخابات، احکام احضار و بازداشت رو به رشد شدند.
در این گزارش، از مرگ دست‌کم ۲۱ نفر در زمستان گذشته در مرزهای کردستان ایران در حین مبادله کالا یاد شده است. از جزییات این موارد خبر دارید؟
قاچاق کالا در کردستان دلایل زیاد دارد. کسانی که این‌کار را می‌کنند، "کول‌بر" نامیده می‌شوند. توسعه نیافتگی، محرومیت اقتصادی و صنعتی و تداوم نگاه امنیتی به کردها در ادامه این شغل موثر بوده است. در کردستان کارخانه و کارگاه صنعتی نیست. خیل تحصیل‌کردگان بیکار رو به افزایش است. آنها گاهی مجبور به دستفروشی می‌شوند. کافی است در سنندج راه بروید تا جمعیت متراکمی را در حاشیه خیابان‌ها ببینید که بیکارند و اکثرشان جوانان بین ۲۰ تا ۳۰ ساله هستند.
در مرز چه اتفاقی برای "کول‌بر"ها می‌افتد که جان‌شان را از دست می‌دهند؟
طبق قانون، تبادل کالا از مرز جرم است. در یکی دو سال اخیر نیز رفت و آمد در مرز چندان آزاد نبوده و نیروی انتظامی همواره برای مبارزه با "کول‌بر"ها حضور داشته است. بر همین مبنا برخوردهایی صورت می‌گیرد که جان تعدادی هموطن کرد ایرانی از دست می‌رود.
تعداد زیادی از دانشجویان کرد هم در ماه‌های اخیر دستگیر شده‌اند. از وضعیت آنها چه خبر دارید؟ آنها کجا محبوس هستند؟
تعدادی از این دانشجویان به دلیل مراسم روز دانشجو ۱۶ آذر ماه دستگیر شدند و بعد از یک ماه آزاد شدند. اما خانم پخشان عزیزی هنوز در بند است و وضعیت مناسبی از نظر جسمی ندارد.
برای چند متهم زن کرد هم احکام اعدام صادر شده است. چه خبر جدیدی از پرونده و احکام آنها دارید؟
یکی از این‌خانم‌ها زینب جلالیان است و دیگری خانم محبت محمودی که حکم‌اش بخاطر قتل ناموسی است. اولیای دم حاضر شده‌اند که با گرفتن دیه رضایت بدهند و یک کمپین هم برای جمع‌آوری پول برای خانم محمودی تشکیل شده است. در مورد خانم جلالیان باید گفت که کماکان پرونده به شکل قبل است و تغییری رخ نداده است. ایشان را به انفرادی برده‌اند و بیم این هست که حکم‌شان اجرا شود. ما امیدوار هستیم که این احکام ملغی شود و آرامش در کردستان برگردد.
وضعیت زندان‌های کردستان چگونه است؟ شرایط زیست و ملاقات و امکانات رفاهی زندانیان به چه صورتی است؟
طبق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها، زندانی حق ملاقات هفتگی به صورت کابینی و حق ملاقات حضوری در دو هفته یکبار را دارد. این موارد قانونی در مورد زندانیان کرد حتی‌المقدور رعایت می‌شود و اوضاع به اندازه تهران و اوین سخت نیست. در زندان‌های کردستان، هرکس حکم دارد، طبق آیین‌نامه با او رفتار می‌شود. کسانی که تازه بازداشت شده‌اند و هنوز حکم نگرفته‌‌اند، اجازه ملاقات ندارند و تنها از حق تماس تلفنی با خانواده برخوردارند.
از آقای کاوه قاسمی کرمانشاهی چه خبر؟ ایشان کجا نگاهداری می‌شوند؟
ایشان کماکان در بازداشتگاه امنیتی اداره اطلاعات کرمانشاه هستند و قرار بازداشت‌شان یک‌ماه دیگر یعنی تا ۱۵ فرودین هم تمدید شده‌است. علت این که به ایشان مرخصی نداده‌اند، اینست که ایشان در بازداشت موقت است.
در تهران خانواده‌ها برای سال تحویل سر مزار کشتگان رفتند یا سال تحویل مقابل اوین هفت‌سین پهن کردند. در کردستان وضع به چه ترتیب بود؟
تعدادی از فعالان مدنی و حقوق بشری، از جمله اعضای شورایعالی سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان به همراه حاکم شرع کردستان به دیدار برخی خانواده‌های زندانیان رفتند. بعضی از این خانواده‌ها هم از جمله خانواده‌های آقای کاوه کرمانشاهی و کیانوش آسا به مقابل بازداشتگاه کرمانشاه رفتند و سفره هفت‌سین چیدند و بعد بر سر مزار کیانوش آسا رفتند.
شما به حاکم شرع اشاره کردید که به ملاقات خانواده‌ها رفت. چگونه؟
ایشان آقای حسن امینی هستند که از سوی نهادهای حکومتی منسوب نشده‌اند. آقای امینی از طیف ملی مذهبی‌های کردستان، منسوب مجتهد وقت کردستان و خودشان زیر حکم قضایی هستند.
و سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان در مورد دلجویی از خانواده زندانیان چه کرده است؟
ما غیر از موارد اطلاع رسانی، برای نوروز به دیدار خانواده‌ها رفتیم و آنها را دعوت به صبر و استقامت کردیم. آرزو کردیم و می‌کنیم که همه زندانیان آزاد شوند و دادرسی‌های عادلانه‌ای برای کسانی که دستگیر شده‌اند، انجام شود.
پیام خاصی ندارید؟
همه ما امیدواریم که در سال نو، شاهد اعتلای حقوق بشر در کردستان و احترام به منزلت و کرامت انسان‌ها باشیم و هیجکس برای عقیده‌اش زندانی نشود.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: فرید وحیدی