۲۰۱۶ چگونه سالی برای محیط زیست در جهان بود

ماه ژانویه امسال پژوهشگران اعلام کردند که سال ۲۰۱۵ گرم‌ترین سال کره زمین از زمان آغاز ثبت دمای هوا تاکنون بوده است. گرم شدن زمین اما در ماه‌های بعدی همچنان ادامه داشت تا جایی که سال ۲۰۱۶ این رکورد را از آن خود کرد. دمای کره زمین در مقایسه با دوران پیشاصنعتی (اواسط قرن ۱۹) ۱/۲ درجه سانتی‌گراد افزایش داشته است.

آزمایش‌های متعدد اثبات کردند که تقریبا تمامی خودروهای دیزلی تولیدی دستکاری شده و سیستم تصفیه اگزوز آنگونه که مقرر شده‌، عمل نمی‌کند. نتیجه این رسوایی به معنای در خطر قرار گرفتن زندگی ساکنان شهرها و افزایش میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بوده است. این واقعه موجب شده تا اینک بحث‌های متعددی در رابطه با حذف خودروهای دیزلی از شهرها در سراسر جهان به جریان افتد.

در ماه مارس شهر فوکوشیما در کانون توجه قرار گرفت؛ پنج سال پیش در رآکتورهای ۱، ۲ و ۳ نیروگاه هسته‌ای این شهر، سوخت هسته‌ای ذوب شده و رآکتور ۴ نیز آتش گرفت. نیروگاه فوکوشیما هنوز تحت کنترل کامل درنیامده و نشت مواد رادیواکتیو ادامه دارد. به گفته دولت ژاپن فاجعه اتمی فوکوشیما تا بدین‌جا ۱۷۵ میلیارد دلار خسارت برجای گذاشته است.

دیواره بزرگ مرجانی در شرق استرالیا بزرگترین مجموعه صخره‌های مرجانی در دنیا به شمار می‌رود و به عنوان میراث جهانی زیست‌محیطی یونسکو به ثبت رسیده است. افزایش دمای آب اقیانوس‌ها در سال‌های اخیر موجب مرگ مرجان‌ها و تغییر رنگ آنان به سفید شده است. دیواره بزرگ مرجانی ۲ هزار کیلومتر طول دارد و ۴۰۰ نوع مختلف مرجان، ۱۵۰۰ نوع ماهی بیش از ۴ هزار گونه از نرم‌تنان در آن جا خانه دارند.

گلایفوزیت (گلیفسات) پرفروش‌ترین سم علف‌کش در جهان است. طبق اعلان آژانس جهانی تحقیقات سرطان این محصول سرطانزاست و در محصولات کشاورزی می‌توان ردپای آن را یافت. اعلام موضوع به بحث‌ها و کشمکش‌های متعددی در رابطه با مصرف این سم علف‌کش دامن زده است. کمیسیون اروپا تا پایان سال ۲۰۱۷ استفاده از گلایفوزیت را مجاز دانسته است. قرار است تا آن زمان پژوهش‌های بیشتری روی این محصول شیمیایی صورت بگیرد.

هواپیمای خورشیدی "ایمپالس ۲" ساخته دانشمندان سوئیسی توانست در سال ۲۰۱۶ دور دنیا پرواز کند. صفحه‌های خورشیدی نصب شده روی بال‌های دراز این هواپیما سوخت مورد نیاز برای ملخ و باتری تعبیه شده در بدنه را تأمین کردند. به این ترتیب خلبان‌ها این امکان را داشتند که در شب نیز به پرواز خود ادامه دهند.

سال ۲۰۱۶ در خیلی از نقاط کره زمین چه در زمستان و چه در تابستان شاهد آب‌و‌هوایی طغیانگر بودیم؛ موجی از هوای داغ و سوزان، آتش‌گرفتن جنگل‌ها و بروز سیلاب. هر چند گرمایش زمین در سال‌های اخیر موجی از تغییرات آب‌و‌هوایی را به همراه داشته است، اما با این حال هنوز نمی‌توان با قطعیت آن را عامل تک‌تک رخدادهای آب‌وهوایی یاد شده دانست.

۹۰ درصد از مردم جهان با آلودگی شدید هوا دست و پنجه نرم می‌کنند. طبق پژوهش سازمان جهانی بهداشت سالانه نزدیک به شش میلیون نفر در اثر پیامدهای آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این معضل بیش از همه در شهرهای بزرگ قربانی می‌گیرد. تردد وسایل نقلیه، سوزاندن چوب و ذغال‌سنگ سه عامل مهم ایجاد آلودگی هوا در جهان به شمار می‌روند.

چین و آمریکا در ماه سپتامبر بر پیمان جهانی تغییرات آب‌وهوایی موسوم به "توافق‌نامه اقلیمی پاریس" مهر تأیید زدند. این توافق‌نامه اینک از سوی ۱۱۸ کشور تصویب شده و از روز ۴ نوامبر رسما به اجرا گذاشته شد. طبق توافق‌نامه تاریخی پاریس جامعه بین‌المللی موظف است تا با در پیش گرفتن اقدامات پیشگیرانه میانگین گرمایش زمین را تا "زیر دو درجه سانتی‌گراد" نسبت به شروع انقلاب صنعتی نگاه دارند.

هواپیما یکی از مهمترین عوامل آلوده‌کننده محیط زیست است. افزایش رونق سفرهای هوایی به معنای افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای است. در ماه اکتبر ۱۹۱ کشور در کیگالی، پایتخت رواندا بر سر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای به توافق رسیدند و متعهد شدند تا سال ۲۰۲۱ با اجرای پروژه‌های مختلف سهم کوچکی در راستای تحقق این هدف ایفا کنند. با این حال اقدامات پیش‌بینی‌شده برای جلوگیری از تغییرات اقلیمی همچنان ناکافی هستند.

۴۵ کشور جهان در کنفرانس اقلیمی مراکش متعهد به چشم‌پوشی از ذغال‌سنگ و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر شدند. مراکش نخستین نیروگاه عظیم خورشیدی خود را (تصویر) به راه انداخته است. این نیروگاه بزرگترین نیروگاه خورشیدی جهان به شمار می‌رود که در شهر ورزازات ساخته شده است.

باراک اوباما در پایان ۸ سال ریاست‌جمهوری‌اش حفاری در بخش‌‌های بزرگی از قطب شمال را ممنوع کرد. از همین رو مجوزهای جدید برای حفاری نفت و گاز در این مناطق صادر نخواهند شد. این تصمیم اوباما استقبال دوستداران محیط ‌زیست و خشم دست‌اندرکاران صنعت نفت آمریکا را به همراه داشت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور بعدی آمریکا اعتقاد چندانی به گرمایش زمین ندارد و از منتقدان سرسخت طرح محیط ‌زیستی اوباما بوده است.