Зимска депресија: Пет прашања, пет одговори

Што е зимска депресија?

Секоја година, зимно време околу 30% од Европејците од северот страдаат од сезонско лошо расположение, таканаречена зимска депресија. Во стручен жаргон ова е познато како сезонско-афективно растројство или кратко САР. Типично за неа е што депресивната фаза се јавува постојано во есен и зима, трае околу 90 дена и симптомите исчезнуваат налето.

Погодените од потешка форма на зимска депресија имаат последици и во секојдневието, исто како и луѓе кои страдаат од класична депресија. Додека кај оваа депресија лицата често имаат проблеми со спиење или недостаток на апетит, симптомите кај зимската депресија се обратни: класични симптоми се екстремна поспаност, необјаснива тага и потреба од слатко и јаглехидрати кои водат до здебелување. Други знаци на зимска депресија се нерасположение, раздразливост, апатија, занемарување на личниот изглед и недружељубивост.

Што е разликата меѓу зимска депресија и зимски замор?

Општо терминот зимска депресија се користи за целиот спектар на промена на расположение поврзано со зимата. Всушност поголемиот дел од луѓето страдаат од таканаречен зимски замор, кој е поблага форма на зимска депресија. И во овој случај кај луѓето постои зголемена потреба за спиење, апатија и депресивно расположение. Степенот на зимски замор, сепак, е поумерен и помалку влијае на секојдневото функционирање на засегнатите, додека два до осум проценти од населението страда од вистинска зимска депресија.

Која е причината за зимска депресија?

Причината за зимска депресија најверојатно е недостаток на светлина и сонце, кое во зимскиот период преовладува во северната хемисфера. Кога дневната светлина паѓа во окото, таа активира сигнал кој во мозокот влијае врз разложување на хормонот за спиење мелатонин и се ослободува серотонин, кој е активирачки хормон.

Во зима поради недостаток на сончеви и светлосни зраци, кај овие луѓе доаѓа до хормонален дисбаланс. Телото не може да го разложи доволно хормонот мелатонин, кој се таложи, што води кон замор и апатија. Симптомите може да варираат во голема мера во зависност од степенот на кој реагира телото на засегнатите лица на недостатокт на светлина.

Зошто жените страдаат од зимска депресија повеќе од мажите?

80% од лицата погодени од зимска депресија се жени, и тоа најчесто млади жени. Според научниците, за ова има различни причини. Биолозите ја поставиле хипотезата дека зимската депресија е последица уште од ледено доба. Тогаш на голем товар биле изложени пред сѐ жените во периодот на бременост, породување и додека ги растеле децата. Од енергетски аспект било разумно студените месеци да ги поминат повеќе во спиење и јадење, „заштитени“ со дебели масни наслаги. Денес, кога веќе не можеме да си дозволиме да бидеме непродуктивни поради промена на сезоната, овој зимски режим на заштеда на енергија е прилично непрактичен.

Повеќе: 

- Депресијата повеќе ги погаѓа жените

Друга причина зошто повеќе жени отколку мажи страдаат од зимска депресија се должи на поврзаноста на женскиот сексуален хормон острадиол со серотонинот. Особено за време на пубертетот, променливото ниво на естрадиол може да влијае врз производството на серотонин, придонесувајќи кон појава на зимски замор или зимска депресија.

Како да се избориме против зимска депресија?

Најдобар лек против зимска депресија е дневна светлина. Во послабите форми на депресија дури и дневна прошетка на свеж воздух може да помогне. Дури и на облачно време, нивото на светлина е поголемо отколку дома. Исто така со движењето се подобрува метаболизмот.

Редовно спортување исто така може да помогне против зимска депресија. Во принцип доволно е и малку џогирање, но подобро е да се оди на фитнес барем три пати неделно по половина час и човек добро да се препоти. Разни студии покажуваат дека интензивен тренинг влијае на зголемена продукција на серотонин со што се спречува зимскиот замор.

Многу е важна и здравата исхрана. Особено поради фактот што во зима луѓето повеќе консумираат слатко, човек мора да внимава да зема и доволно витамини.

Оние што страдаат од тешка форма на зимска депресија, мора да одат на лекар. Покрај физичка активност и здрава исхрана на погодените може да им помогне и зрачење со лампа со дневна светлина, со која треба да се зрачи од половина до еден час наутро и навечер. Притоа е важно да си свртен кон светлината и да гледаш во ламбата. Светлината ги активира светлинските клетки на очите. Во потешки случаи, исто така е опција и привремена употреба на антидепресиви.