Работат во Германија, во Србија поправаат заби

Владимир Трбовиќ речиси 30 години живее во странство, прво во Москва, потоа во Рим во последните 19 години. Роден е во Србија, се оженил со жена од Ниш, а кога и да дојде во Србија, има иста маршрута. Вели дека никогаш не пропушта две нешта: да оди во кафеана и на контрола кај стоматолог. „Стоматолозите во  Србија се подобри од италијанските бидејќи се пошколувани. Ние имаме некоја година и пракса плус и кога ги користат најдобрите материјали од Швајцарија и Италија нема никакви проблеми“, тврди Владимир кој по овој разговор оди на уште една контрола пред да замине за Рим.
Освен довербата во  стручноста на српските лекари која ја истакнува, додава и дека има огромна разлика во цените. „Разликата во цената е она што не` тера да одиме на контроли кога сме тука, па дури и оние кои инаку не сакаат забари. А, разликата е и по 10 или 15-кратно поголема во Италија. Ако тука можам да поправам заб за 20 евра, во Италија тоа чини 100 и тоа само за прегледот. Значи таму се плаќаат и по 200, 300 или 400 евра за компликувани зафати, така што разликата е навистина голема“, вели тој.

Но, што прави кога ќе го заболи заб во Италија? Владимир вели дека во тој случај има стоматолог од доверба во Рим и тоа некогашниот од Военомедицинската академија во Белград, но дека таму оди ако „баш мора“.
„Поправив заб во Германија, но тоа не е тоа“

Слични искуства има и доктор Александра Ѓорѓевиќ Младеновиќ, која има стоматолошка ординација. Во август доаѓаат значително поголем број пациенти, но ги има се` повеќе и во текот на годината. Главно се луѓе од Германија, Швајцарија, Австрија, Шведска. Објаснува дека довербата има голема улога затоа што чекаат годишнен одмор за да се оди на забар. „Тие таквите работи ги завршуваат кај нас, некогаш се случува да имаат акутни болки и тогаш мораат да одат таму на стоматолог. Скоро имав пациентка од Германија, тие не знаат кај кого да одат, немаат препорака, па одат кај некој најблизок, а тие се главно студени, особено Германците, не се срдечни и не будат доверба и тогаш ми велат – ете бев, поправив заб, ама не е тоа тоа’. Сепак, тие имаат повеќе доверба во нашите забари, без разлика на цената“.
А, цената не е занемарлива, па игра уште поголема улога. И Александра потврдува дека во Европа услугите се десет пати поскапи за тоа што таа како специјалист за вилици го прави, а тоа се мобилни и фиксни протези. „На пациентите им е апсолутно исплатливо да дојдат до Ниш, да платат авионски карти, да стават фиксна протеза и да дојдат еднаш на два месеца на контрола особено што осигурувањата таму не покриваат такви стоматолошки услуги“.
Таа објаснува и дека не постојат разлики во материјалот во Србија и Германија. „Користиме исти материјали, главно од Германија, Швајцарија, Америка, зашто во Србија не постои фабрика за стоматолошки материјал“, вели докторката.

Во Ниш по тетоважа

Стоматолошките ординации не се единствената адреса што ја посетуваат гастарбајтерите кога доаѓаат во Србија. Никола кој 3 години живее во Малме во Шведска, дошол во Ниш не само да ја види фамилијата, туку и да направи прва тетоважа по препорака.
„Добив две препораки за ова студио, а им верувам на луѓето. Мене тетоважата ми е многу важна, ме потсетува на мојот татко кој беше автомеханичар. Оваа машина што ја тетовирам е дел без кој не може да работи ниту еден автомобил, а тој работеше токму со нив“, вели Никола.

На прашањето дали цената влијаела на неговата одлука, Никола вели дека сигурно влијае, но не во неговиот случај, бидејќи тој сакал да има само една единствена тетоважа и да му ја направи уметник. А, очигледно најдобар е Александар Цвејиќ. Тој го црта делот на подлактицата на Никола. Има деценија искуство и многу тетоважи кои барале да биде вешт. Вели дека цените се најголемата причина што има толку клиенти од странство. „Да речеме еден час во странство се наплатува околу 150 или 200 евра, се` зависи од студио до студио, но овде кај нас се многу пониски, околу 50 евра сатница, а еден дневен термин е околу 300 евра. Тоа на Запад е повеќе од двојно поскапо. Значи без 800 евра не може да поминат за тетоважа која овде би чинела 300 до 400. Авионите до Ниш се евтини – повратна карта чини од 40-50 евра, сместување по 2000 српски динари за ноќ и кога сѐ ќе се собере и одземе – воодушевени се," се смее Александар. Вели дека од сите кои доаѓаат од странство, 70% се „наши“, а останатиот дел се странци и се забележува разлика во изборот на тоа што сакаат да им биде тетовирано. „Овие ‘нашиве’ воглавно сакаат да си истетовираат – Србија, ангели, икони, волци, животни или двоглавиот орел. Странците пак повеќе сакаат компликувани тетоважи. Сега ни доаѓа една група од Германија. Прво беа двајца да го испитаат теренот и најважно им е да се добри условите во кои се тетовира и сѐ да е стерилно. Беа, видоа, се истетовираа, презадоволни се и еве сега доаѓаат со другарите, земале одмор и сега ќе дојдат четворица," ни вели овој уметник за тетоважи.

Кога веќе се знае дека тетоважите се дупло поскапи во некоја западна земја,  дали тој би отишол да тетовира таму ? Вели дека порано одел на еден месец во Швајцарија и Германија, сега поради малата ќеркичка порадо седи дома и додава дека веќе нема потреба да оди таму бидејќи сите си доаѓаат кај него.

„Сум тетовирал луѓе од Базел, а тие сега за час и половина се во Ниш, што им е речиси како да отишле до работа. Исто така не им е никаков проблем да одвојат по 50 евра за повратна карта, такашто немам повеќе потреба јас да одам во овие земји. Точно, таму би наплатил поскапо, но и овде добро заработувам."