Бугарија повторно на избори
8 јуни 2024
Претседателката на ЕК, Урсула фон дер Лајен, минатата недела беше во посета на Бугарија за да ја поддржи партијата ГЕРБ, членка на европското семејство. Таа посети земја која се разликува по многу нешта во рамки на ЕУ, а една од нив е што в недела заедно со европските се одржуваат и парламентарни избори, шестти за само три години.
Тоа не е сѐ. Румен Радев, претседателот на земјата членка на НАТО и ЕУ, често повторува позиции на Кремљ во однос на војната со Украина и тврди меѓу другото дека Русија не може да биде поразена. Во следната влада на земјата би можело да има и политичари кои на запад важат за корумпирани, дури и некои кои во рамки на Законот Магницки на САД се санкционирани.
Конечно, но не и последно, еден од рекордерите со најдолг стаж во владата, екс премиерот Бојко Борисов, по три години се враќа на сцената на бугарската политика. Многу аналитичари и критичари него го сметат за симбол за испреплетеноста на политиката и организираниот криминал во Бугарија.
Слаб одѕив на гласачите
Целата предизборна дебата актуелно се врти околу него и поранешниот медиумски магнат и олигарх кој е санкциониран од страна на САД, Делјан Пеевски. Се очекува дека Борисов и неговата партија ГЕРБ на изборите ќе освојат 24 до 25 проценти од гласовите. Деснолиберално-козервативно поставениот сојуз „Продолжуваме со промената – Демократска Бугарија“ пак, според проекциите ќе освои 15 до 16 проценти. На трето место е партијата на Муслиманите во Бугарија, Движење за права и слободи. За нејзин ко-претседател неодамна беше избран Делјан Пеевски, иако тој самиот не е Муслиман. Одѕивот на гласачите во Бугарија во изминатите три години беше претежно околу 40 проценти. Аналитичарите и овој пат сметаат на слична излезност, иако анкетите покажуваат дека може да се очекува и излезност од 48 проценти. Јасно е дека ГЕРБ и ДПС би профитирале од ниска излезност.
Тешко формирање на владина коалиција
ГЕРБ на Борисов владееше десет месеци заедно со либерално-конзервативната коалиција ПП-ДП. Заедничката влада се консолидираше на евро-атлантските вредности и безусловна поддршка за Украина во борбата со рускиот агресор.
По растурањето на коалицијата во март годинава не е невозможно, но е малку веројатно дека би можела да се повтори таква коалиција. Повеќето аналитичари сметаат на коалиција меѓу ГЕРБ и Партијата на Муслиманите. Но, можни се и други констелации, како што посочува Георги Ганев од агенцијата за испитување на јавното мислење Тренд. „Дури и ГЕРБ и ДПС да дојдат до мнозинство во парламентот, тоа ќе биде тесно и не е веројатно дека партиите ќе се одлучат да владеат со толку слаба поддршка, односно без уште еден или два партнера. Истовремено гласачите на ПП-ДП тешко дека ќе бидат многу среќни ако дојде до повторување на последната владина коалиција", оценува Ганев.
Многу отворени прашања
Во следниот состав на бугарскиот парламент ќе бидат застапени и популистите од „Преродба“ – проруска и антиевропска партија, чиј што претседател Костадин Костадинов најави дека по европските избори заедно со АфД ќе основа ново партиско семејство во Стразбур. Костадинов пишува дека ЕУ е „штетна“, а цела серија бугарски аналитичари сметаат дека идните претставници на оваа партија во Европскиот парламент ќе ја саботираат работата на целата ЕУ. Според бугарските експерти, претседателот Радев тајно ја поддржува партијата, бидејќи застапува слични проруски ставови како и тие.
По изборите Бугарија мора да се соочи со многу важни теми, меѓу кои и високите цени на енергијата и струјата, поддршката за Украина и украинските бегалци во земјата, пристапувањето во еврозоната и пред се недовршената реформа на судството и на тајните служби. Токму овие реформи беа причината за расцепот на претходната владина коалиција.
Бугарија се развиваше
Денес Делјан Пеевски вели дека нема да дозволи да бидат „разбиени” тајните служби. А Бојко Борисов се брани против наводите дека само сака да ја преземе мафија-културата: „Јас сум европски политичар, не сакам враќање на мафијашките години", вели во коментар цитиран од Медиапул.
Политичкиот аналитичар Даниел Смилов смета дека Бугарија може да се унапреди и потсетува на големите успеси на последната влада. „И покрај сѐ Бугарија во однос на Украина и зависноста од рускиот гас дејствуваше разумно и одговорно, а направи и значителен напредок во однос на Шенген и е на прагот на еврозоната. Примањата во земјата растат, а трката во однос на централна Европа се забрзува."