На Македонците секогаш им го загорчувале животот

Романот „Пиреј“ од 1980 година сега е преведен на германски јазик, а во својот осврт објавен во весникот НЦЦ авторот Јерг Плат уште на почетокот констатира: „Како слични на пирејот, значи речиси неистребливи, тој (авторот Петре Андреевски, н.з.) ги опишува жителите на регионот Македонија, кои првпат беа признати како нација од страна на Тито во 1944.“

Опишувајќи ги Македонците, натаму во текстот се вели:

„Пред Првата Светска Војна тие на соседите им се чинеле како примамлив плен. Во Првата Балканска Војна 1912. Србите, Бугарија, Грците и Црногорците заедно се борат против Османлиите во регионот, во Втората Балканска Војна 1913. сите, освен Црногорците, се борат едни против други за регионот, а во Првата светска војна во борбата за сѐ уште истиот регион на различни страни се вклучуваат уште Германците, Французите и Турците. Притоа, на Македонците им се загорчува животот, тие преживуваат во очајни услови.“

Раскажувајќи дел од содржината на романот и наведувајќи дека браќата Мирче и Јон се бореле на различни страни на фронтот, во текстот се наведува: „Мирче како 'Мегленов' служел кај Бугарите, кои на Македонците сакале да им донесат славна иднина, Јон како 'Мегленовиќ' служел кај Србите, кои имале исти намери, поради што многумина од тие што требало да бидат усреќени прво морале за таа иднина да платат со живот. 'Зошто не се тепаат дома?', се прашува не само Мирче.“

Авторот натаму раскажува дека Јон преживеал со тешки трауми и се вратил дома, кај сопругата Велика која ја оставил дома да гладува со пет деца, како и дека почнал да пие кога дознал за смртта на своите деца. Оваа мрачна приказна Петре М. Андреевски ја раскажува „исклучително силно, живо, во една сегашност која нема крај. Велика и Јон на смена опишуваат кој и што дури и животно опасно им го загрочувал битисувањето“, пишува НЦЦ.

„Тоа не е малку, сѐ како да се свртело против нив. Да ја кренеш главата не е препорачливо, зашто ќе те застрелаат или ќе ти ја скршат. Да кренеш раце од сѐ исто така не е препорачливо, зашто тогаш нема работа, а гладот вие уште повеќе во утробата. Кога не оди, помага една од многуте изреки на Лазор Ночески: 'Нам, на селаните среќата ни е променлива, а несреќата постојана'. Овој постојано цитиран Лазор Ночески е фиктивен лик, што е една од суптилните шеги на Андреевски. Низ романот се провлекуваат само неговите мудрости во кои нема ни трошка илузија. Двајцата главни протагонисти имаат многу животен хумор и очајничка храброст, а инаку поседуваат многу малку. Гладот и очајот, последици на долгогодишните големи битки, го уништуваат селскиот живот. Андреевски ја презентира војната како гротескно, апсурдно случување.“

На крајот на текстот, НЦЦ со неколку реченици се осврнува и на преводот на романот на германски:

„Бенјамин Лангер го пренесува 'Пиреј' на груб, малку претпазливо архаичен, малку лаконски германски со некои 'австријацизми': 'жарчето' тлее, на 'гумното' 'лее дожд'. На тој начин може да се доживее не само секојдневието меѓу полето и шталата, туку и историјата како коб за оние кои среде вжарени национализми сѐ уште немале чувства како нација“, се вели во освртот на „Ноје цирхер цајтунг“ на романот на Петре М. Андреевски „Пиреј“.