Опиумскиот афион цвета и под талибанската влада?

Во Авганистан и околните региони одгледувањето на афион има долга традиција. Од млечниот исцедок кој се добива од семињата преку процес на сушење настанува сиров опиум - многу ефикасно средство против силни болки. Но денес опиумот, пред се, се користи како опијат и како суровина за производство на тешки дроги како хероин. Во последната жетварска сезона која заврши во јуни, според извештај на Агенцијата на ОН за справување со дроги и криминал, биле произведени 6800 тони опиум што е пораст од 8% во однос на 2020.

Според пресметките на Агенцијата на ОН, во 2021 во овој бизнис биле свртени меѓу 1,8 и 2,7 милијарди американски долари во Авганистан, што е речиси една десетина од БДП на земјата.

„Континуираната економска нестабилност од август 2021 (кога талибанците ја презедоа власта) придонесе за раст на цените на опиумот во август и септември годинава што пак го поттикна и производството на опиум,“ се вели во извештајот на ОН. Речиси 90% од светското производство на опиум се одвива во Авганистан.

Сигурен извор на приходи

„Производството на опиум во Авганистан и понатаму ќе расте. Неговото одгледување е сигурен извор на приходи за селаните и многу луѓе без работа кои сега од градовите повторно се враќаат во своите села,“ вели поранешен офицер од авганистанската војска во телефонски разговор со ДВ. До преземањето на власта од талибанците, тој бил член на специјална единица чија задача била борба против наркобизнисот. Со оглед на неодамнешните егзекуции и киднапирања на авганистански безбедносни сили тој сака да остане анонимен. „Немавме сѐ под контрола во тоа време,“ признава тој. „Пред сѐ во зафрлените краишта, талибанците имаа поголем влијание и ги заштитуваа селаните кои се занимаваа со одгледување на опиум. Ако талибанците имаат волја, слободно може да го намалат обемот на производство и тоа веќе еднаш го покажале.“

За време на нивното прво владеење од 1996 до 2001 спроведоа речиси целосен прекин на производството на дроги, така што во 2001 тоа изнесуваше само 185 тони. По нивниот пад на крајот на 2001 година производството повторно почна вртоглаво да расте.

Талибанците денес велат дека повторно сакаат да го прекинат   производството на опиум  и трговијата со дрога во Авганистан. По преземањето на власта во август најавија дека производството на опиум сакаат да го сведат на „0“. Но во 90-те години со таквата забрана изгубија многу симпатиите кај селаните во руралните области во земјата. Како терористички милиции тие повторно навлегоа во бизнисот со дрога и според податоци на американската влада до 60% од нивните годишни приходи ги остваруваат токму од производството и трговијата со опијати.

И Западот не стори многу

Томас Рутиг од „Авганистанската аналитичка мрежа“ смета дека талибанците во никој случај не се единствените или клучните поттикнувачи на бизнисот со дрога во изминатите години во Авганистан.

„Претходната влада се бореше со талибанците за влијание во руралните области и многу од нивните луѓе беа директно вклучени во нелегалната трговија со дрога,“ вели експертот и додава  „западните војски  беа поврзани со многу воени лордови, команданти, владини соработници за кои точно знаеја дека се инволвирани во трговија со дрога и всушност само во само неколку поединечни случаи преземале контра мерки.“

Сегашната најава на талибанците, дека сакаат производството на опиум да се редуцира на нула, според Рутиг не може да се сфати сериозно: „Тие ниту можат, ниту сакаат да го спроведат тоа бидејќи со тоа може да ги загубат важните поддржувачи во руралните средини.“