По Трамп- популистичко цунами и се заканува на Европа

Во мај годинава, кога неверојатната победа на Доналд Трамп на претседателските избори во САД делуваше како најдалечната од сите можности, висок европски функционер на Твитер предупреди од „хорор сценарио“. Замислете, напиша Мартин Селмајер шефот на кабинет на претседателот на Европската Комисија Жан Клод Јункер, доколку наместо Барак Обама, Франсоа Оланд, Дејвид Камерон и Матео Ренци, следната година на состанокот на Г7 (седумте најразвиени земји во светот) дојдат Трамп, Марин Ле Пен, Борис Џонсон и Бепе Грило. 

Еден месец подоцна, Британија го шокираше светот откако изгласа напуштање на Европската Унија. Камерон поднесе оставка, а лидерот на про-Брегзит кампањата, Борис Џонсон стана министер за надворешни работи.

Сега, по триумфот на Трамп над Хилари Клинтон, популистичкото цунами кое делуваше малку веројатно до пред неколку месеци станува реалност, а последиците за европскиот политички пејсаж можат да бидат огромни. 

Во 2017, гласачите во Холандија, Франција и Германија, а веројатно и во Италија и Британија- ќе гласаат на избори по триумфот на Трамп и Брегзит, и отровната политика која ги следеше овие кампањи.

Лекциите нема да останат незабележани од популистичките партии во континентална Европа кои ја поздравија победата на Трамп како удар за политичкиот мејнстрим.

„Денес САД, утре Франција“, порача на Твитер основачот на францускиот Фронт Насионал, Жан-Мари Ле Пен- татко на Марин Ле Пен.

Даниела Шварцер, директор за истражвуања на Германскиот совет за надворешни односи, вели дека тактиката „подигната тупаница“ на Трамп веќе станува модел и за популистичките европски партии во претстојните кампањи.

„Разбиените табуа, размерите на политичкиот конфликт, агресијата која ја видовме кај Трамп, тоа може да го прошири обемот на она што е прифатливо во нашата политичка култура“, вели Шварцер.

Големо влијание

На почетокот на следниот месец, Австријците повторно ќе гласаат на претседателските избори, а Норберт Хофер може да стане првиот десно-радикален шеф на држава во Западна Европа од Втората Светска Војна наваму. 

Истиот ден, референдумот за уставните промени на кој премиерот Матео Ренци ја темели својата политичка иднина, би можел да го поремети политичкиот живот во Италија, и да го поттурне левичарското популистичко движење на Бепе Грило поблиску до власта.

Десничарски националисти веќе раководат со владите во Полска и Унгарија. Во Западна Европа, веројатно дека некој како Трамп би можел да ја преземе власта се чини далечна, во моментов.

Во парламентарните демократии во многу европски земји, традиционалните партии се здружија во коалиции со цел да се одбранат од популистите.

Но, лекцијата од Брегзит кажува дека партиите не мора да бидат во владата за да влијаат врз политичката дебата, вели Тина Фордам, главен политички аналитичар во „Сити“, наведувајќи ја британската анти-ЕУ Партија на независноста.

„УКИП мина лошо на изборите но имаше големо влијание врз политичката динамика во Британија“, вели Фордам. „Комбинацијата од Брегзит кампањата и Трамп апсолутно го сменија начинот на кој се водат кампањите“.

Како што опаѓа поддршката за традиционалните партии и се раѓаат нови политички движења, предизвикот за формирање коалиции и нивно одржување станува многу потешко.

Во Шпанија, Маријано Рахој се врати на власт минатата недела дури по два неуспешни избори во кои гласачите ги отфрлија традиционалните партии и гласаа за двете нови, Подемос и Сиудаданос.

По 10 месеци политичко лимбо, Рахој сега предводи малцинска влада која ќе има проблем да изгласа закони, да имплементира реформи и да ги крпи дупките во шпанските јавни финансии.

Вирусот на политичката нестабилност следната година може да се прошири и во Холандија, каде радикално десната Партија на слободата на Герт Вилдерс е израмнета во анкетите со Либералите на премиерот Марк Руте.

Пресвртница

Во Франција, која има претседателски систем, шансите за победа на Марин Ле Пен, лидер на Фронт Насионал, се многу мали. Фаворит е Алан Жипе, 71-годишниот центрист со големо искуство во владата. Но анкетите покажуваат дека Ле Пен сепак ќе добие најмногу гласови во првиот круг на гласањето. Дури и доколку загуби во вториот круг, како што сугерираат анкетите, нејзиниот настап може да биде прифатен како пресвртен момент за десничарските партии во Европа. Успехот би можел да и даде на Ле Пен платформа од која би можела да се бори против реформите кои Жипе и неговите конзервативни ривали ги нудат.

Во Германија, каде гласачите ќе се изјаснат следната есен, десничарските партии досега не успеваа да се наметнат во повоената ера поради темната историја со нацизмот, но и тоа се менува. Иако стара само три години, АФД (Алтернатива за Германија) стана моќна на национално ниво, конкурирајќи им на конзервативците на канцеларката Ангела Меркел, кои претрпеа серија порази на регионално ниво поради политиката кон бегалците. Меркел би можела на почетокот на следниот месец да најави дека ќе се натпреварува за четврти мандат, и доколку го стори тоа, најверојатно ќе победи. Но, нејзиното влијание е веќе намалено во земјата која е веројатно најдлабоко поделена во поствоената ера. Дури ни сестринската партија ЦСУ не сака да ја поддржи кандидатурата на Меркел. Нејзината единствена опција за останување на власт би можела да биде уште едно партнерство со традиционалниот ривал- Социјалдемократската партија. Таа ќе се соочи со охрабрена опозиција и речиси сигурен влез на АФД во Бундестагот.

„Големата стабилност на германскиот политички систем во повоената ера беше изградена врз двете големи умерени партии“, вели Шварцер. „Но доколку продолжи актуелниот тренд, дури ни 'големите коалиции' повеќе ќе ја немаат потребната поддршка“.