Со иконите се краде и идентитетот на Македонците

Од ден во ден црковните храмови, особено во околината на Струга, Дебар, Кичево и Охрид стануваат се’ посиромашни за вредни икони, дела на познатите средновековни македонски зографи. Се крадат пари и предмети кои се дел од црковната историја, дури и црковни книги на кои им се губи трага, а се значајни за опстојувањето на цели генерации на овие простори. Колку икони точно исчезнаа пред очите на надлежните последниве неколку години, не се знае. Правењето регистар за тоа што поседуваат црквите почна подоцна, откако крадците оперираа на терен. Се краде и од џамиите во регионот, но тие кражби се далеку поретки. Црквата, полицијата, локалното население и заштитниците на културното наследство лани седнаа на заедничка маса, формираа Координативно тело за заштита и договорија повеќе мерки, но ефектите се мали.

Тања Паскали Бунташеска директор на Заводот и Музеј во Охрид вели: „Беше констатирано вредните икони да бидат дислоцирани во соодветни депоа, а на нивно место да се направат копии за храмовите да не се празни. Констатиравме дека црковните одбори треба да се убедат да направат заштитни метални врати на црквите и да не прават проблеми при дислокацијата на иконите затоа што никој од нас не ги зема дома, туку само да ги заштити во депо. Акцијата отпочна и како пример ќе го земам струшкото село Дренок. Оттаму иконите од иконостасот се веќе на сигурно во депо.“

И полицијата немоќна, уште трага по крадците

Останува забележано дека оваа година, до сега во струшко се евидентирани осум тешки кражби во цркви, а лани биле дури осумнаесет.

„СВР – Охрид неодамна лиши од слобода и поднесе кривична пријава против четири лица од Република Албанија кои на подрачјето на Охрид извршија тешки кражби“, вели портпаролот Стефан Димоски на чија инцијатива беа изработени флаери и упатства за заштита на црквите.

„Го зголемивме нашето присуство. Повеќе полициски службеници беа наменски ангажирани во делот на заштита на црквите. Во рамките на сите превентивни и репересивни мерки полицијата имаше и има одлична соработка со месното население“, додава Димоски.

Верниците се шокирани разочарани

Токму жителите од пограничните области со Алабанија всушност се во шок и неверување. Новинарот Наум Кутаноски од Радожда, струшко село од чии цркви исчезнаа вредни икони разочарано вели: „Згрозени сме од оваа дрскост со која се посегнува по нашите корени, по нашиот идентитет, по нашата историја. На сите им е јасно дека станува збор да добро организирана група која знае што сака. Ова не е првпат да се случуваат вакви кражби, а полицијата никако да ги открие.“

Светиот Синод на МПЦ – ОА изрази незадоволство од соработката со Управата за заштита на културното наследство. Владиката господин Тимотеј за Дојче веле рече дека проблемите се повеќеслојни: „Прво ги има во институцијата црква и нејзината поставеност со законските регулативи со кои на хартија сме овластени да ги правиме како сопственици, а од друга страна тоа ни се попречува од државните институции кои се повикуваат за овластени и единствено легални да го чуваат и заштитуваат културното богатство кое му припаѓа на македонскиот народ.“

Иконите вредат многу пари, а уште повеќе се вредна историја и доказ

Каде завршуваат иконите и колку евентуално заработуваат крадците, господин Тимотеј не знае: „Не сум се занимавал со тоа и не можам да кажам ништо. Но претпоставувам дека се работи за баснословни суми. До сега се крадеа сребрени предмети, но во последно време интересот е кон нашата преродба што е нешто највредното што како македонски народ и МПЦ го имаме.“

Дел од иконите имаат и подлабоко значење. Во времето кога биле изработени архиереите зборувале и пееле на старогрчки, но тие се потпишани на црковнословенски јазик.

Идеја е дел од вредните икони кои ќе бидат прибрани пред крадците да го сторат тоа во иднина да се најдат во Галеријата на икони во Охрид и во новиот галериски комплекс на Плаошник кој ќе се гради допрва.

Автор: Милчо Јованоски

Редактор: Александра Трајковска