Ѕвездата која значеше смрт

Давидовата ѕвезда првобитно не значела стигматизација, ниту била исклучиво еврејски симбол. И покрај тоа, таа ѕвезда по периодот на националсоцијализмот во Германија е поврзувана со Холокаустот. Евреите по донесувањето на Нирнбершките закони за расите во 1935. биле сѐ повеќе исклучувани од општествениот живот. Тие закони прецизно регулирале кој е полнокрвен Евреин, полуевреин, еврејски мешанец од прв или втор степен или кој важи за Евреин. Мнозинството од тие луѓе подоцна морале да ја носат ѕвездата.

„Внатрешните непријатели да се направат видливи“

Уште пред војната шефот на главниот безбедносен уред на Рајхот, Рајнхард Хајдрих, барал можност „внатрешните непријатели на Германија“ некако да се направат „видливи за цел свет“. Набрзо по ноќта на погромот во ноември 1938 година, кога насекаде во Германија гореа синагоги и беа уништувани еврејски продавници, Хајдрих напиша: „Секој Евреин во согласност со Нирнбершкиоте закони би морало да носи посебна ознака. Тоа е можност која олеснува многу други работи.“ Така на националсоцијалистите подоцна им беше многу полесно да наоѓаат Евреи и да ги транспортираат во концентрациони логори. И, така беше не само во Германија.

Уште кога почнуваше војната, во септември 1939 година во окупираната Полска, Евреите кои таму живееја мораа на раката да носат бела лента со сина ѕвезда. И во другите окупирани земји еврејското население имаше обврска да се обележува.

Хитлер прво се колебал

Пред војната режимот сѐ уште не сакал да ја воведува таа мерка. Тактичко одолговлекување можело да се види дури и кај Адолф Хитлер, кој пред функционерите на НСДАП рекол: „За проблемот на обележување се размислува околу две до три години и еден ден тоа - вака или онака - ќе биде спроведено. [...] За тоа треба да се има нос и да се почуствува: што можам да направам, а што не можам да направам?“ Значи, тој сѐ уште покажувал извесна подготвеност на компромиси, стравувајќи од премногу жестока реакција на светот.

Но, кога почнува војната, завршува и воздржаноста. Министерот за пропаганда Јозеф Гебелс во 1941 година го потсетил Хитлер на идејата за обележување на Евреите и кон крајот на август за тоа добил и дозвола. На први септември 1941 година е донесен полициски указ кој стапува во сила. Тој ги регулира сите детали: „Шестокраката ѕвезда со големина на дланката, со жолта боја, со црни контури и натпис 'Евреин' мора да се носи видливо на левата страна од градниот дел на облеката, за која мора да биде сошиена“. Указот важел за сите еврејски граѓани постари од шест години. На Евреите им било „забрането да се појавуваат во јавноста без еврејска ѕвезда“. Оние кои се обидувале да ги покријат ѕвездите со чанта, ревер од мантил или со шал, морале да сметаат со жестоки казни од страна на Гестапо.

Обележувањето било само подготовка за она што нацистите го нарекуваа „решение на еврејското прашање“ - уништувањето. Евреите не само што морале да носат ѕвезди, туку без дозвола не смееле ниту да го напуштаат округот во кој што живеат. Не е случајно што депортациите во логорите на смртта почнале само еден месец подоцна, во октомври 1941-вата.