Spiegel: jest projekt uchwały ws. upamiętnienia ofiar wojny

Jak podał w piątek „Der Spiegel”, grupy robocze klubów poselskich CDU/CSU i SPD uzgodniły projekt rezolucji wzywającej rząd do utworzenia miejsca upamiętniającego ofiary niemieckiej wojny totalnej w latach 1939 – 1945.

Z projektu wynika, że miejsce ma być poświęcone przede wszystkim milionom Polaków i obywateli Związku Sowieckiego, którzy padli ofiarą nazistowskich zbrodni. Planowany ośrodek dokumentacji ma też informować o mniej znanych niemieckich zbrodniach w innych częściach Europy.

Dobrze poinformowane źródło wyjaśniło, że autorami projektu uchwały są posłowie komisji kultury Bundestagu. Ich propozycja nie przewiduje osobnego Pomnika Polaków i nie dotyczy kompromisu przedstawionego 9 czerwca przez Niemiecki Instytut Spraw Polskich (DPI) i Fundację Pomnika Pomordowanych Żydów Europy. 

Bundestag wzywa rząd do przedstawienia planu

Posłowie wzywają rząd niemiecki do przedłożenia parlamentowi do końca roku kalendarza i planu działań koniecznych dla realizacji tego projektu. Program wystawy mają opracować międzynarodowi eksperci.

„Gdyby udało się wnieść wspólnie (pod obrady Bundestagu) wniosek o ośrodku dokumentacyjnym, byłby to ważny sygnał” – powiedział zastępca szefa klubu SPD Dirk Wiese. Głosowanie nad wnioskiem mogłoby się odbyć jeszcze przed przerwą wakacyjną – pisze „Der Spiegel”.

Długa dyskusja

Dyskusja o godnym upamiętnieniu polskich ofiar wywołanej przez III Rzeszę wojny i okupacji toczy się od lat. W listopadzie 2017 roku pojawiła się propozycja zainicjowana przez Floriana Mausbacha, emerytowanego szefa Federalnego Urzędu Budownictwa i Zagospodarowania Przestrzennego. Zaproponował on wzniesienie Pomnika Polaków w symbolicznym miejscu – na Placu Askańskim (Askanischer Platz) w centrum Berlina, nieopodal ruin zburzonego w czasie wojny dworca kolejowego Anhalter Bahnhof.

Krytycy tego pomysłu ostrzegali przed „nacjonalizacją pamięci” i domagali się upamiętnienia wszystkich wschodnioeuropejskich ofiar wojny. Pomimo poparcia szefa Bundestagu Wolfganga Schaeuble, projekt utknął w parlamencie.

Kompromisowy projekt

10 dni temu Instytut Spraw Polskich z Darmstadt i Fundacja Pomnika Pomordowanych Żydów Europy przedstawiły kompromisowy projekt zakładający połączenie dwóch konkurujących ze sobą inicjatyw i stworzenie w Berlinie zarówno centrum dokumentacji na temat niemieckiej okupacji w Europie w latach 1939-1945, jak i pomnika upamiętniającego napaść nazistowskich Niemiec na Polskę.

Obie instytucje na początku ubiegłego tygodnia (09.06.2020) przedstawiły nową koncepcję we wspólnym liście otwartym, skierowanym m.in. do przewodniczącego Bundestagu Wolfganga Schaeuble, szefa niemieckiej dyplomacji Heiko Maasa, minister kultury Moniki Gruetters i szefów frakcji politycznych w Bundestagu.

Propozycja opiera się na trzech elementach: pielęgnowaniu pamięci historycznej, dokumentacji i edukacji. W centralnym punkcie Berlina miałby powstać „Plac 1 września 1939 r.” – z nazwą zarówno w języku niemieckim, jak i polskim. Na placu tym zostałby wzniesiony pomnik, a proponowana inskrypcja na nim miałaby informować: „Niemiecka napaść na Polskę 1 września 1939 roku rozpoczęła II wojnę światową. Oddajemy cześć ofiarom narodowosocjalistycznej polityki okupacji i zagłady, prowadzonej do 1945 roku”.

Osobnym obiektem ma być centrum dokumentacji o niemieckiej okupacji w Europie w latach 1939-1945, które ma uwypuklić różnice w charakterze okupacji w Zachodniej i Wschodniej Europie.