Dlaczego saletra amonowa jest tak niebezpieczna
6 sierpnia 2020
Zdaniem premiera Libanu Hasana Diaba, przyczyną straszliwej eksplozji w Bejrucie mógł być wybuch bardzo dużej ilości saletry amonowej pochodzącej ze statku, który wskutek niesprawności technicznej został zatrzymany w 2013 roku w bejruckim porcie podczas rejsu z Gruzji do Mozambiku. Ocenia się, że od tamtego czasu w porcie składowano przez długie lata około 2750 ton tej groźnej substancji, bez zwracania uwagi na przepisy bezpieczeństwa.
Czym jest saletra amonowa?
Saletra amonowa to biała, krystaliczna sól, którą daje się stosunkowo tanio wyprodukować w wyniku zobojętnienia kwasu azotowego amoniakiem. Jest łatwo rozpuszczalna w wodzie i stosuje się ją na szeroką skalę w rolnictwie jako nawóz mineralny, ponieważ rośliny potrzebują do swojego wzostu dużo azotu.
W stanie czystym saletra amonowa nie jest niebezpieczna, ale ta substancja jest wrażliwa na ciepło. W temperaturze 32,2 stopnia Celsjusza saletra amonowa ulega przemianom polimorficznym, co oznaczą zmianę uporządkowania jej atomów, przez co zmieniają się także jej właściwości materiałowe. Gdy duża ilość saletry atomowej jest przechowywana blisko siebie, wtedy się rozgrzewa. Jeśli jest jej naprawdę bardzo dużo, wtedy może pojawić się ogień. W temperaturze 170 stopni Celsjusza rozpoczyna się proces jej rozkładu, podczas którego wydziela się gaz rozweselający. Ten proces przebiega w sposób wybuchowy. Saletra amonowa błyskawicznie rozpada się na wodę, azot i tlen, co tłumaczy jej bardzo dużą siłę niszczącą.
Niewykluczone, że do eksplozji saletry amonowej w porcie w Bejrucie doszło w wyniku pożaru w pobliżu miejsca, w którym była składowana, obok fajerwerków lub amunicji.
Użycie tylko pod szczególnym nadzorem
W wielu krajach saletrę amonową można używać tylko pod warunkiem ścisłego przestrzegania surowych przepisów bezpieczeństwa. Od dawna bowiem wiadomo, jak bardzo może być niebezpieczna.
Prawie sto lat temu, w 1921 roku, w zakładach chemicznych w Ludwigshafen doszło do eksplozji 400 ton saletry amonowej stosowanej jako nawóz mineralny. Zginęło wtedy 559 osób, 1977 zostało rannych, a fabryka została w dużym stopniu zniszczona. Wybuch słychać było w odległym o prawie 300 kilometrów Monachium. Także teraz fala uderzeniowa powstała po eksplozji w Bejrucie była odczuwalna na odległym o 200 kilometrów Cyprze.
Zdjęcia z Bejrutu przypominają straszliwą katatstrofę z 2015 roku w strefie portowej w Tiencin w Chinach, gdzie zmagazynowano 800 ton saletry amonowej i inne, grożne substancje. Wskutek ich eksplozji 173 osoby poniosły śmierć, a dzielnica portowa została zniszczona.
W 2013 roku doszło do wybuchu saletry amonowej w fabryce nawozów sztucznych w mieście West w Teksasie; zginęło w niej 14 osób, W 2001 roku w podobnej katastrofie w Tuluzie we Francji śmierć poniosło 31 osób.
Ulubiony materiał wybuchowy terrorystów
W Niemczech obchodzenie się z saletrą amonową podlega przepisom dotyczącym materiałow wybuchowych, ponieważ wiele organizacji terrorystycznych wykorzystuje ją jako tani i stosunkowo łatwy do uzyskania materiał służący do budowy ładunków wybuchowych używanych przez nie w zamachach bombowych.
Tak postąpił na przykład zwolennik teorii spiskowych i fanatyk broni Timothy McVeigh, który wykorzystał saletrę amonową do budowy bomby podłożonej w budynku administracji publicznej w Oklahoma City w USA w 1995 roku. Także norweski prawicowy terrorysta Anders Behring Breivik użył saletry amonowej do zamachu bombowego w Oslo w roku 2011.