FAZ o Grupie Berneńskiej: Triumf polskich patriotów

„Zasługi Grupy Berneńskiej składającej się z czterech polskich dyplomatów i dwóch działaczy żydowskich dla ratowania Żydów w czasie Holokaustu są w Polsce od dawna znane, lecz za granicą niemal nikt o nich nie wie” – pisze Joseph Croitoru w opublikowanym na łamach „Frankfurter Allgemeine Zeitung” (FAZ) materiale zatytułowanym „Fałszerze dokumentów z pobudek humanitarnych”. „Grupa podrabiała liczne paszporty krajów latynoamerykańskich, które wydawane były Żydom w okupowanej przez Niemców Polsce, dzięki czemu wielu z nich uratowało się przed narodowosocjalistyczną machiną zagłady” – czytamy w FAZ.   

Autor zwraca uwagę, że w centrum zainteresowania znajdowali się dotychczas minister pełnomocny poselstwa RP Aleksander Ładoś oraz pracownik ataszatu Juliusz Kuehl. Niejasna była natomiast do niedawna rola, jaką odegrał konsul Konstanty Rokicki. „Podczas niedawnych zabiegów rządu PiS o uhonorowanie polskich obywateli, którzy pomagali ratować Żydów, natrafiono na dokumenty dotyczące Rokickiego” – pisze Croitoru.

Dokumenty na wagę złota

FAZ wyjaśnia, że postęp w badaniach nad działalnością „Grupy Berneńskiej” był możliwy dzięki dotarciu do archiwum zmarłego w 1943 r. Chaima Eissa. Strona polska od 2017 roku negocjowała z potomkami Eissa warunki nabycia dokumentów. W sierpniu br. rozmowy zakończyły się sukcesem. Zakupione dokumenty, pokazane obecnie w ambasadzie RP w Bernie, „pozwalają na szczegółową rekonstrukcję tajnych działań grupy dyplomatów i ich żydowskich pomocników” – pisze autor. „Obszerne listy osób, które dzięki grupie weszły w posiadanie przede wszystkim paragwajskich paszportów, są teraz dostępne i uwypuklają centralną rolę Rokickiego jako fałszerza” – pisze Croitoru.

Z dokumentów wynika, że polski rząd na emigracji w Londynie nie tylko wiedział o tej konspiracyjnej działalności, lecz wręcz polecił Ładosiowi w telegramie z maja 1943 roku kontynuowanie „z pobudek humanitarnych” tej działalności.

Sukcesy rządu polskiego

„Dla rządu polskiego takie odkrycia są triumfem” – ocenia dziennikarz FAZ. Takim sukcesem było też odnalezienie grobu Rokickiego na cmentarzu w Lucernie, gdzie pochowano go po śmierci w 1958 roku. Na początku tygodnia państwo polskie uhonorowało przez długi czas zapomnianego Rokickiego. W uroczystości odsłonięcia nowej tablicy nagrobnej uczestniczył prezydent Polski Andrzej Duda.

Jak podkreśla Croitoru, odkrycia związane z „Grupą Berneńską” wzbudzają ogromne zainteresowanie w Polsce i w Izraelu. Żydzi, którzy przeżyli dzięki działalności polskich dyplomatów, domagają się, by umieścić ich wybawców na liście Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.   

Z informacji polskiego ministerstwa spraw zagranicznych wynika, że „Grupa Berneńska” w latach 1942-1943 uratowała życie ponad 800 Żydom w Holandii, Polsce, Niemczech, Austrii, Francji, Słowacji i innych krajach europejskich. Co najmniej 20 z tych osób żyje do dziś.