Grupa Kopernika. Mniejszości zasługują na lepsze wsparcie

„Z niepokojem obserwujemy próby politycznego wykorzystania mniejszości niemieckiej w Polsce. Jednocześnie zwracamy uwagę, że Polonia w Niemczech od dłuższego czasu nie otrzymuje wsparcia w takim zakresie, jak to przewidziano w Traktacie o dobrym sąsiedztwie” – czytamy w oświadczeniu Grupy Kopernika wydanym po zakończonym w Opolu 41. spotkaniu grupy. Gremium powstało w 2000 roku i skupia ekspertów z Polski i Niemiec. Obecnie pracami zespołu kierują germanista Waldemar Czachur i niemiecki historyk Peter Oliver Loew. 

Tym razem członkowie grupy przyjrzeli się społeczeństwu obywatelskiemu w obu krajach oraz mniejszościom zamieszkującym Polskę i Niemcy. Jak zauważają eksperci, „tradycyjne modele organizacyjne (mniejszości) coraz częściej odchodzą w przeszłość, a kolejne pokolenia sięgają po zróżnicowane i już mniej sformalizowane formy aktywności”.

Wzorowe Centrum w Opolu

Grupa Kopernika niezwykle pozytywnie ocenia opolskie Centrum Dokumentacyjno-Wystawiennicze Niemców w Polsce. „Pokazuje ono, jak można dzisiaj konstruktywnie wykorzystać kulturowe i historyczne dziedzictwo mniejszości etnicznych. Wystawa stała, którą otwarto w Centrum w 2022 roku, jest odbierana pozytywnie nie tylko przez mniejszość niemiecką w Polsce, ale także przez wszystkich mieszkańców najbliższych okolic i całego regionu. Ekspozycja nie wywołuje konfliktów, lecz pozwala Polakom i Niemcom – większości i mniejszości na wzajemne zbliżenie” – czytamy.

Autorzy podkreślają, że pokazywana w taki sposób mniejszość dokumentuje drogę, którą przebyła w ostatnich dziesięcioleciach: nie przedstawia się z jednostronnej perspektywy ofiar, ale wyraża gotowość do samokrytycznego rozliczenia z własną historią. Przypominają, że centrum rozumiane jako miejsce spotkań powstało dzięki lokalnej i obywatelskiej inicjatywie, którą udało się zrealizować bez wywołania kontrowersji na szczeblu państwowym pomiędzy Polską i Niemcami.

„Postulujemy, aby Polonia – poza wirtualną platformą ‘Porta Polonica' – także mogła zaprezentować się w Niemczech poprzez podobne centrum dokumentujące historię Polaków” – apelują eksperci. Przyznają, że z niepokojem obserwują próby politycznego wykorzystania mniejszości niemieckiej w Polsce.

Kierują także uwagę na sytuację Polonii w Niemczech: „Jednocześnie zwracamy uwagę, że Polonia w Niemczech od dłuższego czasu nie otrzymuje wsparcia w takim zakresie, jak to przewidziano w Traktacie o dobrym sąsiedztwie. Przestrzegamy przed politycznym instrumentalizowaniem mniejszości i rozgrywaniem ich przeciwko sobie. W ten sposób przegrywają bowiem wszyscy – mniejszości i społeczeństwa większościowe, a wygrywają tylko ci, którzy dążą do dalszej polaryzacji” – czytamy.

Stop dyskryminacji

Zdaniem członków Grupy Kopernika zaangażowanie obu grup społecznych w Polsce i w Niemczech natrafia na przeszkody natury politycznej i administracyjnej. „Dlatego apelujemy nie tylko o zaniechanie dyskryminacji dzieci niemieckiej mniejszości oraz przywrócenie nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w wymiarze trzech godzin tygodniowo, ale także o rozszerzenie tej oferty edukacyjnej dla uczniów powyżej klasy 6. Oczekujemy również dalszej poprawy nauczania języka polskiego dzieci z polskim pochodzeniem w ramach niemieckiego systemu szkół publicznych” – apelują eksperci i podkreślają, że wspieranie społeczeństwa obywatelskiego działającego w ramach polsko-niemieckiej współpracy musi być priorytetem polityki obu krajów.

Jako narzędzia wsparcia eksperci proponują powszechnie dostępne formy finansowania, łatwe do wykorzystania przez potencjalnych beneficjentów. Pierwszym krokiem w tym kierunku byłby centralny portal informacyjny, oferujący aktualny przegląd dostępnych możliwości finansowania i składania wniosków.

Nagroda dla wolontariuszy

Kolejnym instrumentem służącym wsparciu także nieformalnych grup i inicjatyw obywatelskich mogłoby być utworzenie polsko-niemieckiego funduszu obywatelskiego, na wzór francusko-niemieckiego modelu, jaki powstał w 2020 roku. Grupa Kopernika wraca także do swojego pomysłu z 2021 roku powołania bilateralnego parlamentu obywatelskiego, w skład którego mieliby wchodzić przedstawiciele finansowanych inicjatyw.

Na tym nie koniec. Eksperci proponują również ustanowienie polsko-niemieckiej nagrody obywatelskiej dla wolontariuszy zaangażowanych w działalność społeczną. Wyróżnienie to mogłoby być objęte np. patronatem prezydenta Polski i prezydenta RFN. „Przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego potrzebują bowiem forum, które doceni ich zaangażowanie” – argumentują członkowie Grupy Kopernika.

Chcesz skomentować ten artykuł? Zrób to na Facebooku! >>