Japonia: Strach przed kodokushi, samotną śmiercią
15 grudnia 2024
W wieku 85 lat, Ikuko Arai przeszła na emeryturę 30 listopada. Mówi, że jest szczęśliwa, ale i zaniepokojona. Arai mieszka sama, odkąd jej mąż zmarł 16 lat temu, i obawia się, że zaprzestanie pracy w tokijskiej organizacji non-profit odizoluje ją od japońskiego społeczeństwa. I być może doprowadzi do „samotnej śmierci”.
Często słyszy się o tym w kraju o szybko starzejącej się populacji. W raporcie opublikowanym pod koniec listopada przez Japoński Narodowy Instytut Badań nad Ludnością i Zabezpieczeniem Społecznym stwierdzono, że do 2050 roku jednoosobowe gospodarstwa domowe będą stanowić 44,3% ogółu gospodarstw domowych w kraju. Liczba ta wzrośnie do 54,1% w Tokio.
Przewiduje się, że liczba osób w wieku 65 lat lub starszych mieszkających samotnie wzrośnie do 10,83 miliona do 2050 roku, co stanowi 1,5-krotny wzrost w porównaniu z rokiem 2020.
Lęk przed samotnością
– Niepokój związany z samotnością jest ogromny – przynaje Arai w wywiadzie dla DW. – Mogłabym wymienić mnóstwo moich zmartwień, ale zrobię wszystko, co w mojej mocy, dopóki będę zdrowa – dodaje.
– Do tej pory nie czułam się społecznie odizolowana z powodu mojej pracy i zawsze byłam zajęta, ale teraz przeszłam na emeryturę i nie będę już miała dotychczasowego zajęcia, więc to jest moja chwila prawdy – powiedziała. – Planuję spróbować wdrożyć strategie, które pozwolą mi uniknąć izolacji.
Po 32 latach pracy w Women's Association for a Better Aging Society (WABAS), gdzie ostatecznie awansowała na stanowisko sekretarza generalnego, Arai doskonale rozumie wyzwania stojące przed osobami starszymi w szybko zmieniającym się społeczeństwie Japonii.
– Założyliśmy stowarzyszenie w 1983 roku z misją ratowania żon przed ciągłą koniecznością zapewniania opieki pielęgniarskiej osobom starszym, promowania socjalizacji opieki pielęgniarskiej i uczynienia japońskiego społeczeństwa lepszym miejscem do życia dla osób starszych – powiedziała.
– W naszym społeczeństwie od dawna zakłada się, że opieka nad starszymi rodzicami jest rolą najstarszego syna i jego żony, a ponieważ mężczyźni pracują, żona musi zmienić swoją karierę i plany życiowe, aby opiekować się rodzicami – dodała. – Ale to się dramatycznie zmieniło – powiedziała Arai.
– Żyjemy w czasach, w których starsi ludzie nie mieszkają już z dziećmi i wnukami w jednym domu, a żyją sami. Wiele osób, zwłaszcza kobiet, pragnie niezależności i twierdzi, że może sobie poradzić dzięki emeryturze i oszczędnościom, ale ma to oczywiste wady.
Izolacja społeczna to tylko jedno z wyzwań stojących przed osobami starszymi, gdy ich dzieci nie mieszkają w pobliżu. Mogą doświadczać trudności finansowych, zwłaszcza gdy ich stan zdrowia się pogarsza.
Arai mówi, że wśród społeczności osób starszych rośnie zaniepokojenie zorganizowanymi grupami przestępczymi, które aktywnie atakują osoby starsze mieszkające samotnie. W kraju doszło do szeregu włamań, w tym przypadków, w których starsi ludzie zostali ranni lub nawet zabici przez intruzów.
Bezpieczniejsze społeczeństwo
– Chcemy, aby rząd ponownie stworzył społeczeństwo bezpieczne dla osób starszych – podkresla Arai. – Uważamy, że nadszedł czas, aby zwiększyć liczbę społecznych grup strażniczych i znaleźć sposoby, aby pomóc osobom starszym w tworzeniu nowych więzi w ich sąsiedztwie.
– Wyzwania dla osób starszych we współczesnej Japonii są ogromne – zgadza się Hiroshi Yoshida, profesor ekonomii starzenia się na Uniwersytecie Tohoku. Powiedział, że należy zrobić więcej, aby zapewnić, że starsi ludzie nie spędzą swoich ostatnich dni samotnie i nie będą cierpieć z powodu „kodokushi”, japońskiego terminu, który tłumaczy się jako samotną śmierć.
– Średnia długość życia Japończyków wynosi obecnie ponad 80 lat, a w przyszłości może zbliżyć się nawet do 100 lat, ale obserwujemy coraz więcej problemów ze zdrowiem fizycznym i psychicznym u tych starszych osób, co dodatkowo obciąża system opieki zdrowotnej – powiedział DW.
– Izolacja społeczna jest obecnie tak dużym problemem w obszarach miejskich kraju, ale należy zrobić więcej, aby zwiększyć komunikację między osobami starszymi w regionach wiejskich – apeluje Yoshida.
Wskazał on na międzynarodowe badania, które wykryły związek między starszymi ludźmi, którzy żyją samotnie, cierpiącymi z powodu samotności, spadającej samooceny i pogarszających się problemów zdrowotnych.
Japonia się starzeje
– Aby poradzić sobie z tym superstarzejącym się społeczeństwem, rząd musi stworzyć sieci, które pozwolą ludziom łatwiej komunikować się ze sobą i organizować wspólne działania społeczne – powiedział.
– Pomoże to zdrowiu fizycznemu i psychicznemu tego pokolenia i zmniejszy obciążenie finansowe związane z opieką nad ludźmi, ponieważ są zdrowsi i szczęśliwsi – dodał.
Podobnie jak Arai, Yoshida uważa, że kobiety są rozwiązaniem dla starzejącego się społeczeństwa Japonii. Opowiada się za tym, by nie zobowiązywać kobiet w wieku produkcyjnym do opieki nad starszymi krewnymi, ponieważ pozbawia je to kariery, większych dochodów i siły nabywczej, co z kolei pomogłoby zwiększyć konsumpcję i ogólną gospodarkę.
– Potrzebujemy więcej kobiet na rynku pracy, aby poprawić ogólną produktywność w gospodarce, a to nieuchronnie oznacza, że mężczyźni będą musieli więcej pomagać w domu – podkreślił.
Artykuł ukazał się pierwotnie nad stronach Redakcji Niemieckiej DW.